Ένα «πρωτοποριακό» (για πολλούς) – αλλά και εξαιρετικά αμφιλεγόμενο – εργαλείο πρόβλεψης φόνων, αναπτύσσουν ειδικοί στο Ηνωμένο Βασίλειο, που φιλοδοξεί να εντοπίζει «επικίνδυνα» άτομα με μεγαλύτερη πιθανότητα να διαπράξουν κάποια δολοφονία, βασίζοντας τα αποτελέσματά του σε προσωπικά δεδομένα ατόμων τα οποία βρίσκονται ήδη υπό την επίβλεψη των αρχών.

Οι ερευνητές χρησιμοποιούν αλγόριθμους για να αναλύσουν δεδομένα χιλιάδων ανθρώπων, με σκοπό να εντοπίσουν εκείνους που θεωρούνται υψηλού κινδύνου για τη διάπραξη σοβαρών βίαιων εγκλημάτων.

Το σχέδιο, το οποίο αρχικά ονομαζόταν “Homicide Prediction Project” (Πρόγραμμα Πρόβλεψης Ανθρωποκτονιών), έχει πλέον μετονομαστεί σε “Sharing Data to Improve Risk Assessment” (Κοινή Χρήση Δεδομένων για τη Βελτίωση της Αξιολόγησης Κινδύνων).

Το Υπουργείο Δικαιοσύνης (Ministry of Justice – MoJ) υποστηρίζει ότι σκοπός του είναι η ενίσχυση της δημόσιας ασφάλειας – ωστόσο, οργανώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα κάνουν λόγο για «ανατριχιαστική» και «δυστοπική» τεχνολογία.

Ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα σε κίνδυνο

Η ύπαρξη του προγράμματος αποκαλύφθηκε από τη Μη Κυβερνητική Οργάνωση (ΜΚΟ) Statewatch, η οποία παρακολουθεί και ερευνά ζητήματα πολιτικών ελευθεριών, ανθρωπίνων δικαιωμάτων και διαφάνειας στην Ευρώπη, με ιδιαίτερη έμφαση στις πολιτικές ασφάλειας, μετανάστευσης, δικαιοσύνης και επιτήρησης.

Η Statewatch, η οποία απέκτησε πρόσφατα εσωτερικά έγγραφα μετά από αιτήσεις που έκανε – βάσει της νομοθεσίας περί ελευθερίας της πληροφόρησης (Freedom of Information), υποστηρίζει ότι χρησιμοποιούνται δεδομένα ακόμα και από άτομα που δεν έχουν καταδικαστεί ποτέ για κάποιο αδίκημα, μεταξύ άλλων και ευαίσθητες πληροφορίες για περιστατικά αυτοτραυματισμού.

Από την πλευρά τους, κυβερνητικοί αξιωματούχοι το διαψεύδουν, απαντώντας ότι χρησιμοποιούνται μόνο δεδομένα καταδικασμένων εγκληματιών.

Διαβασε ακομα

Τι δουλειά κάνουν οι περισσότεροι serial killers

«Καινοτόμες τεχνικές ανάλυσης κινδύνου»

Παρόλο που το project βρίσκεται ακόμα σε ερευνητικό στάδιο, οι επικριτές προειδοποιούν ότι η χρήση τέτοιων δεδομένων ενδέχεται να ενισχύσει υπάρχουσες προκαταλήψεις εναντίον φτωχών και εθνοτικών μειονοτήτων.

Σύμφωνα με το Υπουργείο Δικαιοσύνης, το έργο αποσκοπεί στο να αναλύσει τα χαρακτηριστικά δραστών που αυξάνουν τις πιθανότητες διάπραξης ανθρωποκτονίας, καθώς και να διερευνήσει «καινοτόμες τεχνικές ανάλυσης κινδύνου» με βάση την επιστήμη των δεδομένων.

Όπως αναφέρει ο Guardian, εκπρόσωπος του υπουργείου δήλωσε ότι το πρόγραμμα «θα συμβάλλει στη βελτίωση της αξιολόγησης κινδύνου σοβαρών εγκλημάτων και, τελικά, στην προστασία του κοινού μέσω καλύτερης ανάλυσης».

Σημειώνεται πως το σχέδιο εκπονήθηκε κατόπιν εντολής του γραφείου του πρωθυπουργού, κατά τη θητεία του Rishi Sunak, και χρησιμοποιεί δεδομένα εγκληματικότητας από διάφορους επίσημους φορείς, όπως η Υπηρεσία Επιτήρησης (Probation Service) και η Αστυνομία του Greater Manchester πριν από το 2015.

Τα δεδομένα που αναλύονται περιλαμβάνουν ονόματα, ημερομηνίες γέννησης, φύλο, εθνική καταγωγή και αριθμούς μητρώου στο εθνικό αρχείο της αστυνομίας.

Ενισχύοντας τις ήδη υπάρχουσες διακρίσεις

Από την άλλη πλευρά, η καταγγελία της Statewatch σχετικά με τη χρήση δεδομένων πολιτών που δεν έχουν καταδικαστεί ποτέ βασίζεται σε επίμαχο τμήμα της συμφωνίας ανταλλαγής δεδομένων μεταξύ του Υπουργείου Δικαιοσύνης και της αστυνομίας του Greater Manchester.

Σε ένα συγκεκριμένο σημείο που φέρει τον τίτλο «είδη προσωπικών δεδομένων που θα κοινοποιηθούν», περιλαμβάνεται, πέραν ποινικών καταδικαστικών αποφάσεων, και η ηλικία στην οποία κάποιος εμφανίστηκε πρώτη φορά ως θύμα (π.χ. ενδοοικογενειακής βίας), καθώς και η ηλικία κατά την οποία είχε την πρώτη του επαφή με την αστυνομία.

Επιπλέον, περιλαμβάνονται ευαίσθητα δεδομένα σε ένα ξεχωριστό σημείο που τιτλοφορείται «ειδικές κατηγορίες προσωπικών δεδομένων» – όπως δείκτες υγείας με «προβλεπτική αξία», π.χ. πληροφορίες γύρω από την ψυχική υγεία, εθισμούς, απόπειρες αυτοκτονίας, αυτοτραυματισμό και αναπηρίες.

«Η προσπάθεια του Υπουργείου Δικαιοσύνης να δημιουργήσει ένα σύστημα πρόβλεψης φόνων είναι ένα ακόμα ανατριχιαστικό και δυστοπικό παράδειγμα της πρόθεσης της κυβέρνησης», λέει η Sofia Lyall, ερευνήτρια της Statewatch.

Η ίδια, μάλιστα, επισημαίνει ότι πλήθος ερευνών έχουν δείξει πως τέτοια αλγοριθμικά συστήματα είναι από τη φύση τους ελαττωματικά: «Το νέο αυτό μοντέλο, […] δεν θα κάνει τίποτε άλλο παρά να ενισχύσει τις ήδη υπάρχουσες διακρίσεις εντός του ποινικού συστήματος. Όπως και άλλα παρόμοια εργαλεία, ενσωματώνει προκατάληψη εις βάρος φυλετικών και οικονομικά ασθενέστερων ομάδων. Η δημιουργία ενός αυτοματοποιημένου εργαλείου που στιγματίζει ανθρώπους ως πιθανούς βίαιους εγκληματίες είναι ηθικά απαράδεκτη – και η χρήση τόσο ευαίσθητων δεδομένων είναι τρομακτικά παρεμβατική».

Διαβασε ακομα

Λες κάτι στην Alexa και το κάνει αμέσως βούκινο στην Amazon

«Το έργο διεξάγεται αποκλειστικά για ερευνητικούς σκοπούς. Χρησιμοποιεί υπάρχοντα δεδομένα από τις φυλακές, την υπηρεσία επιτήρησης και την αστυνομία σχετικά με καταδικασμένους δράστες, προκειμένου να κατανοήσουμε καλύτερα τον κίνδυνο να υποπέσουν σε σοβαρή βία», απάντησε εκπρόσωπος του Υπουργείου Δικαιοσύνης, συμπληρώνοντας πως οι υπηρεσίες φυλακών και επιτήρησης χρησιμοποιούν ήδη εργαλεία εκτίμησης κινδύνου.