Μια πρόσφατα αναγνωρισμένη παρασιτική σφήκα που βούιζε και πετούσε ανάμεσα σε δεινόσαυρους πριν από 99 εκατομμύρια χρόνια εξέλιξε έναν παράξενο μηχανισμό για να παγιδεύει άλλα πλάσματα, αναγκάζοντάς τα να προφυλάσσουν άθελά τους τα μικρά της, σύμφωνα με νέα έρευνα.

Οι παλαιοντολόγοι μελέτησαν 16 δείγματα μιας μικροσκοπικής σφήκας που διατηρήθηκε σε κεχριμπάρι από την Κρητιδική περίοδο, αφού ανακαλύφθηκε στη Μιανμάρ. Το προηγουμένως άγνωστο είδος, που πλέον ονομάζεται Sirenobethylus charybdis έχει μηχανισμούς στην κοιλιά του που μοιάζουν με της διωναίας (σαρκοφάγο φυτό), επιτρέποντάς του να παγιδεύσει άλλα έντομα, ανέφεραν οι ερευνητές στο περιοδικό BMC Biology.

«Όταν κοίταξα το πρώτο δείγμα, παρατήρησα αυτήν τη διαστολή στην άκρη της κοιλιάς και σκέφτηκα ότι πρέπει να είναι μια φυσαλίδα αέρα. Πολύ συχνά βλέπεις φυσαλίδες αέρα γύρω από δείγματα σε κεχριμπάρι», δήλωσε ο συν-συγγραφέας της μελέτης Lars Vilhelmsen, ειδικός σε σφήκες και επιμελητής στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Δανίας στην Κοπεγχάγη.

«Αλλά μετά κοίταξα μερικά ακόμα δείγματα και επέστρεψα στο πρώτο. Αυτό ήταν στην πραγματικότητα μέρος του ζώου», είπε.

Διαβασε ακομα

Πώς ξεκίνησε η ζωή στη Γη: Λύθηκε ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια;

Ο Vilhelmsen και οι συνάδελφοί του από το Capital Normal University του Πεκίνου προσδιόρισαν ότι η οργανική δομή ήταν κινητή καθώς διατηρήθηκε σε διαφορετικές θέσεις σε διαφορετικά δείγματα.

«Μερικές φορές το κάτω πτερύγιο, όπως το αποκαλούμε, είναι ανοιχτό και μερικές φορές κλειστό», σημείωσε ο Vilhelmsen. «Ήταν σαφώς μια κινητή δομή και κάτι που χρησιμοποιήθηκε για να αρπάξει κάτι».

Η πιο κοντινή αντιπαραβολή σήμερα στη φύση είναι η διωναία, ένα σαρκοφάγο φυτό με αρθρωτά φύλλα που κλείνουν γρήγορα όταν το θήραμα βρίσκεται μέσα, σύμφωνα με τη νέα μελέτη.

«Δεν υπάρχει περίπτωση να ξέρεις πώς ζούσε ένα έντομο που πέθανε πριν από 100 εκατομμύρια χρόνια. Οπότε ψάχνεις για ανάλογα στη σύγχρονη πανίδα των εντόμων. Έχουμε κάτι μεταξύ σφηκών ή άλλων ομάδων που να μοιάζει με αυτό;» είπε.

«Και δεν υπάρχει πραγματικό ανάλογο στα έντομα. Έπρεπε να πάμε μέχρι το τέλος, από το ζωικό βασίλειο στο φυτικό βασίλειο για να βρούμε κάτι που να μοιάζει πολύ με αυτό».

Ωστόσο, οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι η σφήκα πιθανότατα δεν είχε σκοπό να σκοτώσει με την περίεργη δομή της.

Αντίθετα, θεώρησαν ότι η σφήκα πραγματοποιούσε έγχυση αβγών στο παγιδευμένο σώμα πριν το απελευθερώσει, χρησιμοποιώντας το ως άβουλο ξενιστή για τα αβγά της. Οι προνύμφες της ξεκινούσαν στη συνέχεια τη ζωή τους ως παράσιτα μέσα ή πάνω στο σώμα του ξενιστή και πιθανότατα κατέληγαν να τρώνε εξ ολοκλήρου τον ξενιστή, είπε ο Vilhelmsen. Ο οικοδεσπότης ήταν πιθανότατα ένα ιπτάμενο έντομο παρόμοιου μεγέθους με τη σφήκα, πρόσθεσε.

Παρόμοια, αν και όχι πανομοιότυπη συμπεριφορά έχει παρατηρηθεί μεταξύ των ζωντανών παρασιτοειδών ειδών σφήκας. Για παράδειγμα, μια ομάδα σφηκών γνωστών ως xρυσιδίδες (cuckoo wasps), γεννούν τα αβγά τους στη φωλιά ενός άλλου είδους σφήκας και οι προνύμφες τρέφονται με τα μικρά των νέων ξενιστών τους μόλις εκκολαφθούν.

Τα κεχριμπαρένια απολιθώματα προσφέρουν μια δελεαστική, τρισδιάστατη ματιά στο μακρινό παρελθόν. Εκτός από φυτά και λουλούδια, μια ουρά δεινοσαύρου, ένα καβούρι, ένα μυρμήγκι της κόλασης, μια μαμά αράχνη και τα μικρά της, αλλά και μια πυγολαμπίδα έχουν βρεθεί ενταφιασμένες σε σφαίρες από ρητίνη δέντρων.

Ένας λάτρης των απολιθωμάτων αγόρασε το κεχριμπάρι που περιείχε τη Sirenobethylus charybdis, το οποίο ήρθε από την περιοχή Kachin της Μιανμάρ, κοντά στα σύνορα με την Κίνα, πριν από αρκετά χρόνια και το δώρισε στο Key Laboratory of Insect Evolution and Environmental Changes του Capital Normal University το 2016.

Τα κεχριμπαρένια απολιθώματα είναι μερικά από τα πιο συναρπαστικά ευρήματα της παλαιοντολογίας τα τελευταία χρόνια, ωστόσο έχουν πυροδοτήσει ηθικές ανησυχίες σχετικά με την προέλευση του κεχριμπαριού από την περιοχή. Ορισμένοι παλαιοντολόγοι ζητούν μορατόριουμ στην έρευνα για το κεχριμπάρι που προέρχεται από τη Μιανμάρ μετά από το στρατιωτικό πραξικόπημα το 2021.

«Παράξενη κρητιδική»

Η «παράξενη κρητιδική» Sirenobethylus charybdis προστίθεται σε έναν αυξανόμενο κατάλογο εντόμων της εποχής εκείνης που «είχαν προσαρμογές εκτός των ορίων των πλασμάτων που ζουν σήμερα», δήλωσε ο Phil Barden, αναπληρωτής καθηγητής στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας του Νιου Τζέρσεϊ που έχει εργαστεί με απολιθώματα κεχριμπαριού.

«Αυτό είναι σημαντικό γιατί υπάρχουν περίπου ένα εκατομμύριο γνωστά είδη εντόμων – ακόμα και με όλη αυτήν τη ζωντανή ποικιλομορφία, εξακολουθούν να υπάρχουν πολλές απροσδόκητες εκπλήξεις στο αρχείο απολιθωμάτων που είναι πέρα ​​από κάθε φαντασία», είπε ο Barden, ο οποίος δεν συμμετείχε στη μελέτη, μέσω email.

Ωστόσο, είπε, αν και είναι εύλογη, η υπόθεση της διωναίας είναι «λίγο υποθετική».

«Φαίνεται να υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ότι τα κοιλιακά εξαρτήματα θα είχαν εύρος κίνησης. Υπάρχει επίσης μια σειρά από setae (διαφορετικές δομές που μοιάζουν με τρίχες), ή τρίχες, που φαίνονται στη σωστή θέση για να ανιχνεύσουν τους ξενιστές και ενδεχομένως να τους ακινητοποιήσουν», είπε ο Barden.

Ανέφερε την πιθανότητα οι βιολογικές δομές να είχαν άλλο σκοπό, όπως η ανίχνευση θηράματος στο έδαφος ή ίσως ακόμα και η μεταφορά μωρών σφηκών.

«Σήμερα, χιλιάδες είδη παρασιτοειδών σφηκών είναι ικανά να ακινητοποιούν ξενιστές χωρίς κοιλιακή δομή. Γιατί αυτές οι σφήκες δεν μπορούσαν απλώς να βασιστούν στα τσιμπήματα τους ή να εντάξουν το στόμα τους στη σύλληψη του ξενιστή όπως κάνουν τα ζωντανά είδη;», ρώτησε ο Barden.

Ο Vilhelmsen είπε ότι ένας βασικός παράγοντας στην ερμηνεία του απολιθώματος από τους συναδέλφους του ήταν η θέση του οργάνου ωοτοκίας της σφήκας – ακριβώς δίπλα στη δομή που μοιάζει με παγίδα. Ωστόσο, όλα τα δείγματα Sirenobethylus charybdis που εξετάστηκαν μέχρι στιγμής είναι θηλυκές σφήκες και έτσι οι ερευνητές δεν μπόρεσαν να αποκλείσουν το ενδεχόμενο η δομή να μπορούσε να έπαιξε κάποιο ρόλο κατά το ζευγάρωμα, σύμφωνα με τη μελέτη.

«Αυτό είναι κάτι μοναδικό, κάτι που ποτέ δεν περίμενα να δω και κάτι που δεν μπορούσα καν να φανταστώ ότι θα βρισκόταν», καταλήγει ο Vilhelmsen. «Είναι 10 στα 10».

Με πληροροφίες από CNN