Η Ακρόπολη, ο βραχώδης λόφος της ελληνικής πρωτεύουσας που φιλοξενεί τον εμβληματικό ναό του Παρθενώνα, είναι ένας από τους πιο επισκέψιμους αρχαιολογικούς χώρους στον κόσμο. Νέες ανακαλύψεις ωστόσο εξακολουθούν να αναδύονται, φέρνοντας στο φως άγνωστες πτυχές της ιστορίας του Παρθενώνα.

Μια νέα δημοσίευση στο American Journal of Archaeology, των Merle K. Langdon (Πανεπιστήμιο του Τενεσί) και Jan Z. van Rookhuijzen, μας μεταφέρει στον 6ο αιώνα π.Χ. αποκαλύπτοντας την ύπαρξη ενός χαμένου ναού στην Ακρόπολη, μέσα από ένα γκράφιτι ενός βοσκού.

Το γκράφιτι του βοσκού

Το μικροσκοπικό έργο βρέθηκε σε μια μαρμάρινη βραχοσκεπή στη Βάρη, 20 χλμ. νοτιοανατολικά της Αθήνας. Αποτελεί ένα από τα περίπου 2.000 γκράφιτι που δημιουργήθηκαν από βοσκούς και τσοπάνηδες, τα οποία ανακαλύφθηκαν και μελετήθηκαν τα τελευταία χρόνια. Περιλαμβάνουν κείμενα και σχέδια με πλοία, άλογα κι ερωτικές σκηνές. Όλα χρονολογούνται στον 6ο αιώνα π.Χ.

Το έργο που ανακαλύφθηκε πρόσφατα είναι ένα είναι ένα αδρό, λαξευμένο σε βράχο, σχέδιο κτηρίου. Αν και οι λεπτομέρειες του σχεδίου δεν είναι πλήρως κατανοητές, μπορεί να αναγνωριστεί ως ναός λόγω των κιόνων και των σκαλοπατιών.

Art + Design Η πολύχρωμη γοητεία των Γλυπτών του Παρθενώνα

Γύρω από το κτήριο υπάρχει μια ελληνική επιγραφή που γράφει «Τωι Ἑκατόμπεδωι … Μίκωνος» (Το Εκατόμπεδο … του Μίκωνα). Ο Μίκων δεν είναι γνωστός αλλιώς, αλλά πιθανότατα ήταν βοσκός που έκανε το γκράφιτι ενώ έβοσκε τα κοπάδια του. Η εκδοχή του ελληνικού αλφαβήτου που χρησιμοποιείται είναι αρχαία, καθιστώντας σαφές ότι το σχέδιο χρονολογείται τον 6ο αιώνα π.Χ.

Μεγάλης αρχαιολογικής σημασίας είναι η λέξη «Ἑκατόμπεδος» που σημαίνει «100 πόδια» και αναφέρει σε μια κατασκευή τεράστιου μεγέθους. Ο όρος είναι γνωστός ως το επίσημο αρχαίο όνομα του διάσημου ναού αφιερωμένου στη θεά Αθηνά – αργότερα γνωστού ως Παρθενώνας.

Είναι πιθανό ο Μίκων να ήθελε να απεικονίσει ένα κτίριο στην Ακρόπολη της Αθήνας. Ωστόσο, επειδή το αλφάβητο που χρησιμοποίησε μπορεί να χρονολογηθεί με βεβαιότητα στον 6ο αιώνα π.Χ., το σχέδιο πρέπει να είναι τουλάχιστον 50 χρόνια παλαιότερο από τον Παρθενώνα, ο οποίος άρχισε να χτίζεται γύρω στο 450 π.Χ.

Ο χαμένος ελληνικός ναός

Ο Παρθενώνας μπορεί να είναι ένας πολύ αρχαίος ναός, αλλά δεν ήταν ο πρώτος. Εδώ και καιρό πιστεύεται ότι υπήρχαν ακόμη παλαιότεροι ναοί στην Ακρόπολη, με τους επιστήμονες να συζητούν για τις πιθανές χρονολογίες και τις ακριβείς τοποθεσίες τους στο λόφο.

Υπάρχει επίσης μια ιστορική καταστροφή που εμποδίζει την κατανόησή μας: το 480 π.Χ., κατά τη διάρκεια των Περσικών πολέμων, ο περσικός στρατός έφτασε στην Αθήνα και κατέστρεψε όλα τα κτίρια που τότε υπήρχαν στην Ακρόπολη. Άλλωστε το Μουσείο της Ακρόπολης στην Αθήνα φιλοξενεί μεγάλα σπασμένα γλυπτά που απεικονίζουν σκηνές από την ελληνική μυθολογία, καθώς και ταύρους που καταβροχθίζονται από λιοντάρια.

Αυτά κάποτε ήταν μέρος των διακοσμήσεων ναών, αλλά υπέστησαν σοβαρές ζημιές, ίσως κατά τη δεύτερη περσική εισβολή στην Ελλάδα το 480 π.Χ., αν όχι νωρίτερα.

Θα μπορούσε ο Ἑκατόμπεδος που σχεδίασε ο Μίκων να είναι ένας από τους χαμένους ναούς;

Ένας ναός για την αποθήκευση θησαυρών

Ένα κρίσιμο μέρος του παζλ είναι ένα αρχαιοελληνικό δημοκρατικό διάταγμα που χρονολογείται από την εποχή πριν από την επίθεση των Περσών και την οικοδόμηση του Παρθενώνα. Το διάταγμα αναφέρει επίσης μια Εκατόμπεδο στην Ακρόπολη, που χρησιμοποιήθηκε για τον κάπως αμφίβολο σκοπό της «αποθήκευσης θησαυρών». Το διάταγμα είναι γνωστό εδώ και πολύ καιρό, αλλά οι αρχαιολόγοι διατηρούσαν τις επιφυλάξεις τους για το τι θα μπορούσε να είναι η Εκατόμπεδος που αναφέρεται σε αυτό.

Κάποιοι πιστεύουν ότι η Εκατόμπεδος ήταν ένας ναός, καθώς οι ελληνικοί ναοί συνήθως χρησιμοποιούνταν ως αποθήκες θησαυρών που προσφέρονταν στους θεούς. Άλλοι υποστηρίζουν ότι η λέξη Εκατόμπεδος δεν μπορεί να αναφέρεται σε ναό και πρέπει να ήταν μια ανοιχτή αυλή στην Ακρόπολη.

Αν ο Μίκων αποκαλούσε τον ναό του Εκατόμπεδο, τότε είναι πιθανό ότι ο όρος Εκατόμπεδος στο διάταγμα αναφερόταν επίσης σε ναό. Πράγματι, ο Παρθενώνας που βρίσκεται σήμερα στον λόφο κάποτε ονομαζόταν Εκατόμπεδος.

Αν και ο Εκατόμπεδος που ζωγράφισε ο Μίκων έχει εξαφανιστεί, είναι πιθανό ότι κάποια από τα γλυπτά του ναού στο μουσείο ανήκουν σε αυτόν, καθώς κάποτε βρισκόταν στο σημείο όπου βρίσκεται σήμερα ο Παρθενώνας.

Διαβασε ακομα

Κάποιος έθαψε θησαυρό πριν από 900 χρόνια και δεν επέστρεψε ποτέ να τον πάρει – Πώς βρέθηκε σε μια βόλτα

Η παιδεία των Βοσκών

Η επιγραφή είναι επίσης σημαντική γιατί δείχνει ότι, αντίθετα με ό,τι πιστεύεται συνήθως, οι βοσκοί μπορούσαν να διαβάζουν και να γράφουν, ακόμα και σε αυτή την πρώιμη περίοδο που ο αλφαβητισμός στον ελληνικό κόσμο ήταν ακόμα σε ανάπτυξη. Γιατί οι βοσκοί παρήγαγαν τόσα πολλά γκράφιτι δεν είναι γνωστό – μπορεί απλά να ήταν μια μορφή απόδρασης κατά τις μονότονες στιγμές της καθημερινότητάς τους.

Ωστόσο, το γκράφιτι που δημιούργησε ο Μίκων δείχνει πώς μια μικρή γραφή μπορεί να είναι το κλειδί για την επίλυση των ιστορικών αινιγμάτων πίσω από έναν από τους πιο εμβληματικούς αρχαιολογικούς χώρους του κόσμου.

Με πληροφορίες από The Conversation