Μια νέα αστρονομική ανακάλυψη έχει προκαλέσει κύμα ενθουσιασμού στην επιστημονική κοινότητα, καθώς ερευνητές εντόπισαν τις ισχυρότερες μέχρι στιγμής ενδείξεις για την ύπαρξη ζωής πέρα από το ηλιακό μας σύστημα. Ο πλανήτης K2-18 b, που βρίσκεται σε απόσταση περίπου 124 ετών φωτός από τη Γη, παρουσίασε χημικές ενώσεις που στη Γη σχετίζονται αποκλειστικά με βιολογική δραστηριότητα.

Η ομάδα αστροφυσικών από το Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, υπό την καθοδήγηση του καθηγητή Nikku Madhusudhan, εντόπισε ίχνη διμεθυλοσουλφιδίου (DMS) και δισουλφιδίου του διμεθυλίου (DMDS) στην ατμόσφαιρα του εξωπλανήτη. Οι ενώσεις αυτές, στη Γη, παράγονται σχεδόν αποκλειστικά από θαλάσσιο φυτοπλαγκτόν – κάτι που έχει οδηγήσει ορισμένους ειδικούς να κάνουν λόγο για «πιθανό βιοσήμα» εκτός του ηλιακού μας συστήματος.

Μια πλανητική ανακάλυψη με ιστορική σημασία

Ο K2-18 b είναι ένας υπερ-Γήινος πλανήτης, με περίπου 2,6 φορές το μέγεθος της Γης και σχεδόν εννέα φορές μεγαλύτερη μάζα. Βρίσκεται στον αστερισμό του Λέοντα και κινείται εντός της λεγόμενης «κατοικήσιμης ζώνης» του άστρου του – ενός ψυχρού ερυθρού νάνου με μέγεθος μικρότερο του Ήλιου. Η κατοικήσιμη ζώνη είναι η περιοχή γύρω από ένα άστρο όπου οι συνθήκες ενδέχεται να επιτρέπουν την ύπαρξη υγρού νερού στην επιφάνεια ενός πλανήτη.

Ήδη από το 2019, το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble είχε εντοπίσει υδρατμούς στην ατμόσφαιρα του K2-18 b, γεγονός που τον είχε κατατάξει στους πλέον υποσχόμενους υποψήφιους πλανήτες για την εύρεση ζωής. Ωστόσο, επακόλουθες παρατηρήσεις με το τηλεσκόπιο James Webb αποκάλυψαν ακόμα πιο εντυπωσιακά δεδομένα.

«Το σήμα ήταν ισχυρό και καθαρό», δήλωσε ο καθηγητής Madhusudhan. «Εάν μπορούμε να ανιχνεύσουμε αυτά τα μόρια σε πλανήτες με συνθήκες που επιτρέπουν ζωή, τότε αυτό είναι ένα σημαντικό ορόσημο – ίσως το πρώτο βήμα προς την απάντηση του ερωτήματος που απασχολεί την ανθρωπότητα εδώ και αιώνες: Είμαστε μόνοι στο σύμπαν;»

Συγκρατημένη αισιοδοξία ή επιστημονικός ενθουσιασμός;

Παρά τη συναρπαστική φύση των ευρημάτων, η επιστημονική κοινότητα αντιμετωπίζει την ανακάλυψη με τη δέουσα επιφυλακτικότητα. Οι ενώσεις DMS και DMDS, αν και στη Γη συνδέονται με ζωντανούς οργανισμούς, ενδέχεται να παράγονται και μέσω άγνωστων, μη βιολογικών διεργασιών σε άλλους πλανήτες.

Η Dr. Nora Hänni, χημικός στο Πανεπιστήμιο της Βέρνης, σημείωσε: «Έχουμε βρει DMS ακόμη και σε παγωμένους, χωρίς ζωή κομήτες. Αυτό σημαίνει πως πριν βγάλουμε οποιοδήποτε συμπέρασμα, θα πρέπει να αποκλείσουμε όλες τις εναλλακτικές πηγές προέλευσής του».

Η στατιστική αξιοπιστία των μετρήσεων καταγράφηκε στο επίπεδο των «τριών σίγμα», δηλαδή υπάρχει λιγότερο από 0,3% πιθανότητα τα αποτελέσματα να οφείλονται σε τυχαία σύμπτωση – επίπεδο σημαντικό, αλλά όχι επαρκές για να χαρακτηριστεί ανακάλυψη βάσει των αυστηρών προτύπων της φυσικής.

Διαβασε ακομα

Όταν εξωγήινοι μετέτρεψαν στρατιώτες σε πέτρα

Ένας υδάτινος κόσμος ή ένα αέριο μυστήριο;

Η ομάδα του Κέιμπριτζ υποστηρίζει ότι ο K2-18 b μπορεί να είναι ένας υδάτινος κόσμος, καλυμμένος από έναν τεράστιο ωκεανό. Ωστόσο, άλλοι επιστήμονες αμφισβητούν αυτό το μοντέλο και υποστηρίζουν ότι μπορεί να πρόκειται για έναν πλανήτη κυρίως αερίων ή ακόμα και για έναν πλανήτη με ωκεανούς από μάγμα.

Η αβεβαιότητα ενισχύεται από το γεγονός ότι δεν υπάρχει δυνατότητα άμεσης μελέτης του πλανήτη, καθώς κανένα τηλεσκόπιο ή διαστημική αποστολή δεν μπορεί να τον προσεγγίσει. Αντίθετα, οι επιστήμονες χρησιμοποιούν την τεχνική της φασματοσκοπίας: όταν ο πλανήτης περνά μπροστά από το άστρο του, ένα μέρος του φωτός περνά μέσα από την ατμόσφαιρά του. Αναλύοντας αυτό το φως, μπορούν να εξαγάγουν πληροφορίες για τη χημική του σύσταση.

Νέα εποχή για την αστροβιολογία;

Παρά την αβεβαιότητα, πολλοί θεωρούν ότι η ανακάλυψη αυτή σηματοδοτεί μια νέα εποχή στην αναζήτηση ζωής στο σύμπαν. Όπως δήλωσε χαρακτηριστικά ο Madhusudhan: «Μπορεί να έρθει η στιγμή που θα κοιτάξουμε πίσω σε αυτή τη μελέτη και θα πούμε – εκείνη ήταν η αρχή. Το σημείο καμπής».

Από την πλευρά της, η Dr. Jo Barstow, πλανητική επιστήμονας στο Open University, διατηρεί σκεπτικισμό: «Το επίπεδο απόδειξης που απαιτείται για να ισχυριστούμε την ύπαρξη εξωγήινης ζωής πρέπει να είναι εξαιρετικά υψηλό. Αυτή η μελέτη είναι σημαντική, αλλά δεν ξεπερνά ακόμα αυτό το όριο».

Διαβασε ακομα

Κοσμικός ανεμοστρόβιλος: Το Webb αποκαλύπτει ένα αστρικό θαύμα

Το επόμενο βήμα

Η αναζήτηση ζωής δεν πρόκειται να σταματήσει εδώ. Το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb και οι μελλοντικές διαστημικές αποστολές συνεχίζουν να εξερευνούν εξωπλανήτες με πρωτοφανή ακρίβεια. Και ενώ ίσως να μην μπορέσουμε ποτέ να «επισκεφθούμε» τον K2-18 b, οι αποστάσεις δεν στάθηκαν ποτέ εμπόδιο για την πρόοδο της αστρονομίας.

Όπως επισημαίνει ο Madhusudhan, «στην επιστήμη του σύμπαντος, δεν αναζητούμε πάντα την εγγύτητα. Αυτό που αναζητούμε είναι η καθολικότητα των νόμων της φύσης – και η ζωή, ίσως, να είναι ένας από αυτούς».

Με πληροφορίες από Guardian