Η «ασθένεια των ελαφιών ζόμπι» εξαπλώνεται ανησυχητικά μεταξύ των άγριων ζώων. Ωστόσο, οι επιστήμονες δεν έχουν καταλήξει σε ασφαλές συμπέρασμα για το εάν μπορεί τελικά να περάσει μαζικά στους ανθρώπους και να οδηγήσει στη νόσο που ονομάζεται Creutzfeldt-Jakob (CJD).

Σύμφωνα με το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των Ηνωμένων Πολιτειών (CDC), η χρόνια εξασθένιση ή CWD όπως λέγεται, είναι ένας τύπος ασθένειας πρίον (ανώμαλες πρωτεΐνες οι οποίες μπορούν να μεταδοθούν από είδος σε είδος και επιτίθενται στις κυτταρικές πρωτεΐνες που απαντούν κυρίως στον εγκέφαλο). Πρόκειται για μια νευροεκφυλιστική πάθηση που μολύνει την άγρια πανίδα. Πρόσφατα εντοπίστηκε σε ελάφια, καθώς και σε άλκες στον Καναδά, ενώ νωρίτερα είχαν αναφερθεί κρούσματα στο Εθνικό Πάρκο Yellowstone στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Δεν έχουν αναφερθεί προς το παρόν κρούσματα σε ανθρώπους, αλλά μια πρόσφατη αναφορά ιατρικών περιστατικών από γιατρούς στο Τέξας, σχετικά με τον θάνατο δύο κυνηγών που έτρωγαν τακτικά κρέας από ελάφια και είχαν μολυνθεί, εγείρει νέα ερωτήματα για την πιθανή σύνδεση με την ανθρώπινη νόσο πρίον.

Και οι δύο άνδρες πέθαναν από CJD, αλλά οι γιατροί που ερευνούσαν τους θανάτους δεν μπόρεσαν να αποδείξουν την οριστική σύνδεση μεταξύ των δύο νόσων. Προειδοποιούν ωστόσο ότι πρέπει να συνεχιστούν οι έρευνες για να διαπιστωθεί αν μπορεί η ασθένεια αυτή να περάσει στον άνθρωπο.

Την ώρα που οι μεταδόσεις στα ζώα αυξάνονται στη Βόρεια Αμερική, τη Σκανδιναβία και τη Νότια Κορέα, ορισμένοι ειδικοί φοβούνται ότι μπορεί να αυξηθεί και ο κίνδυνος μετάδοσης στον άνθρωπο. Βασίζουν τις ανησυχίες τους σε πειραματικές μελέτες, στο ιστορικό της μετάδοσης άλλων ασθενειών πρίον από τα ζώα στον άνθρωπο (η οποία είναι εξαιρετικά σπάνια) αλλά και στις πιθανές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.

«Μέχρι στιγμής, δεν έχει υπάρξει μετάδοση από ελάφια στον άνθρωπο» λέει η Jennifer Mullinax, αναπληρώτρια καθηγήτρια Οικολογίας και Διαχείρισης της Άγριας Πανίδας στο Πανεπιστήμιο του Maryland. «Ωστόσο, δεδομένης της φύσης των νοσημάτων prion, το CDC κι άλλες υπηρεσίες έχουν υποστηρίξει όλες τις προσπάθειες για να κρατήσουν οποιαδήποτε ασθένεια prion μακριά από την τροφική αλυσίδα».

Τι είναι η νόσος των ελαφιών ζόμπι και ποια είναι τα συμπτώματα

Η νόσος μεταδίδεται στα τραγοειδή, δηλαδή στα μηρυκαστικά θηλαστικά, όπως τα ελάφια, οι τάρανδοι και οι άλκες. Αν και πρόκειται για μολυσματική ασθένεια, η CWD δεν προκαλείται από βακτήριο ή ιό, σύμφωνα με την Υπηρεσία Επιθεώρησης Υγείας των Ζώων και Φυτών του Υπουργείου Γεωργίας των ΗΠΑ.

Αντ’ αυτού, μια λανθασμένα διπλωμένη πρωτεΐνη πρίον προκαλεί το πρόβλημα, ωστσόσο οι ερευνητές δεν γνωρίζουν ακόμη τι προκαλεί αυτή την ανωμαλία στην πρωτεΐνη.

Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν απώλεια βάρους, υπερβολική ούρηση, κακή ισορροπία και συντονισμό, πτώση των αφτιών και δυσκολία στην κατάποση. Η δυσκολία κατάποσης μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένα σιελόρροια και τελικά σε πνευμονία και θάνατο. Τα κλασικά συμπτώματα – και η εικόνα ενός ασυντόνιστου, παραπαίοντος ζώου – οδήγησαν στον όρο «νόσος των ζόμπι ελαφιών». Τα συμπτώματα μπορεί να χρειαστούν μήνες ή και χρόνια για να εκδηλωθούν, καθιστώντας δύσκολη την οπτική διάγνωση.

Η CWD μεταδίδεται από ζώο σε ζώο μέσω της άμεσης επαφής με σωματικά υγρά ή απόβλητα, αλλά και από την έμμεση επαφή με μολυσμένο έδαφος, νερό και τρόφιμα.

Διαβασε ακομα

Βρέθηκε το μεγαλύτερο θαλάσσιο «τέρας» στην ιστορία, ήταν μακρύτερο από δύο λεωφορεία

Μπορεί να μεταδοθεί στον άνθρωπο;

Το CDC εκτιμά ότι σε περιοχές όπου ενδημεί η νόσος, τα ποσοστά μόλυνσης κυμαίνονται από 10% έως 25%. Το 2023, τα αποτελέσματα επιτήρησης από την καναδική επαρχία της Αλμπέρτα υποδεικνύουν ποσοστό θετικότητας 23% για τα ελάφια-μουλάρια.

Τα τρέχοντα στοιχεία δεν δείχνουν ότι η CWD μπορεί να μεταδοθεί στον άνθρωπο όταν τρώει το κρέας μολυσμένου ζώου, όταν συναντά μολυσμένα άγρια ζώα ή όταν πίνει ή αγγίζει μολυσμένο έδαφος ή νερό. Ωστόσο, οι ερευνητές συνεχίζουν να διερευνούν κατά πόσον είναι δυνατή η μετάδοση από ζώο σε άνθρωπο. «Οι έρευνες αποτελούν ένα μεικτό πακέτο, δηλαδή δεν ξέρουμε ακόμα» λέει η Mullinax.

Η παραλλαγή της νόσου Creutzfeldt-Jakob, ή vCJD, ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά το 1996, στο Ηνωμένο Βασίλειο. Αλλά η νόσος των τρελών αγελάδων στα βοοειδή είχε ανακαλυφθεί περίπου μια δεκαετία νωρίτερα. Περίπου 230 περιπτώσεις vCJD έχουν αναφερθεί παγκοσμίως σε 12 χώρες.

Το 2004, ερευνητές του CDC εξέτασαν τα κρούσματα της ανθρώπινης prion ασθένειας CJD στο Ουαϊόμινγκ και στο Κολοράντο από το 1979 έως το 2000. Στην τελευταία πολιτεία ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά η CWD το 1967. Οι ερευνητές διερευνούσαν εν μέρει αν υπήρχαν μη κληρονομικά κρούσματα και αν σχετίζονταν με τη νόσο των ζόμπι ελαφιών. Το Κολοράντο ανέφερε 67 περιπτώσεις CJD και το Ουαϊόμινγκ 7. Η συχνότητα εμφάνισης της CJD σε αυτές τις πολιτείες αποδείχθηκε παρόμοια με εκείνη των υπόλοιπων Ηνωμένων Πολιτειών. Σύμφωνα με τους ερευνητές, εκείνη την εποχή, είχαν αναφερθεί μόνο δύο μη οικογενειακές περιπτώσεις CJD σε άτομα που έτρωγαν ελάφι σε ενδημικές περιοχές.

Αν και η CJD είναι γενικά κληρονομική ασθένεια, στο παρελθόν μεταδιδόταν επίσης μέσω ιατρικών διαδικασιών. Ωστόσο, δεν έχουν αναφερθεί περιπτώσεις αυτού του είδους μετάδοσης από τα μέσα της δεκαετίας του 1970, όταν εφαρμόστηκαν καλύτερες διαδικασίες αποστείρωσης.

Παρά το γεγονός ότι παλαιότερες μελέτες δεν αποκάλυψαν οριστικά στοιχεία για τη μετάδοση της CWD από ζώο σε άνθρωπο, αυτό δεν αποκλείει την πιθανότητα. Οι νεότερες έρευνες έχουν εγείρει ανησυχίες.

Πέθαναν δύο κυνηγοί

Στο μεταξύ, δύο κυνηγοί μπορεί να έγιναν οι πρώτοι Αμερικανοί που πέθαναν από τη νόσο του «ελαφιού ζόμπι». Οι ειδικοί έχουν προειδοποιήσει εδώ και χρόνια ότι η σχεδόν 100% θανατηφόρος νόσος CWD, ίσως θα μπορούσε να μεταπηδήσει από ζώα σε ανθρώπους. Αλλά νέα μελέτη θεωρεί ότι έχει ήδη συμβεί – σε δύο κυνηγούς που πέθαναν το 2022 αφού έφαγαν μολυσμένο ελάφι.

PETS + ANIMALS Μητριαρχικές δομές, συναινετικό ζευγάρωμα: Οι ύαινες έχουν πολλά να μας πουν για τη ζωή τους

Ένα από τα θύματα, ένας 72χρονος άνδρας, υπέστη «σύγχυση και επιθετικότητα ταχείας έναρξης», καθώς και επιληπτικές κρίσεις. Πέθανε μέσα σε ένα μήνα. Μετά τον θάνατό του, διαγνώστηκε με τη νόσο Creutzfeldt-Jakob (CJD).

Ο φίλος του κυνηγού πέθανε επίσης από την ασθένεια, αλλά υπήρχαν περιορισμένες λεπτομέρειες για την κατάστασή του στην έρευνα που δημοσιεύτηκε την περασμένη εβδομάδα στο περιοδικό Neurology.

Το CJD οφείλεται σε πρωτεΐνες που δεν διπλώνουν στο σωστό σχήμα – και ονομάζονται prions. Μετά τη μόλυνση, ταξιδεύουν σε όλο το κεντρικό νευρικό σύστημα, προκαλώντας βλάβες στους ιστούς και τα όργανα του εγκεφάλου. Παρόμοια με τη CWD, η CJD προκαλείται από λανθασμένα διπλωμένα prions, αν και πιθανότατα προσβάλλει ασθενείς τυχαία.

Ωστόσο, οι ερευνητές πιστεύουν ότι λόγω του ιστορικού και των δύο κυνηγών, οι οποίοι έτρωγαν κρέας από αυτό το μολυσμένο κοπάδι, θα μπορούσαν πραγματικά να έχουν αναπτύξει CWD.

Με πληροφορίες από BBC, Daily Mail