Η νεφρική νόσος, μία από τις κυριότερες αιτίες θανάτου στις ΗΠΑ, αποτελεί σοβαρό πρόβλημα δημόσιας υγείας. Η νόσος είναι ιδιαίτερα σοβαρή μεταξύ των μαύρων Αμερικανών, οι οποίοι έχουν τριπλάσιες πιθανότητες από τους λευκούς Αμερικανούς να εμφανίσουν νεφρική ανεπάρκεια.

Παρά το γεγονός ότι οι μαύροι αποτελούν μόνο το 12% του πληθυσμού των ΗΠΑ, αντιπροσωπεύουν το 35% των ατόμων με νεφρική ανεπάρκεια. Ο λόγος οφείλεται εν μέρει στην επικράτηση του διαβήτη και της υψηλής αρτηριακής πίεσης – των δύο μεγαλύτερων παραγόντων που συμβάλλουν στη νεφρική νόσο – στη μαύρη κοινότητα.

Σχεδόν 100.000 άτομα στις ΗΠΑ περιμένουν μεταμόσχευση νεφρού. Αν και οι μαύροι Αμερικανοί είναι πιο πιθανό να χρειαστούν μεταμοσχεύσεις, είναι επίσης λιγότερο πιθανό να τις λάβουν.

Body + Soul Τα τρως κάθε μέρα και μπορεί να σε σκοτώσουν. Είναι ο νέος επικίνδυνος εθισμός

Σύμφωνα με την Ana S. Iltis, διευθύντρια του Κέντρου Βιοηθικής, Υγείας και Κοινωνίας και καθηγήτρια Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Wake Forest, τα πράγματα γίνονται χειρότερα, καθώς οι νεφροί από μαύρους δότες στις ΗΠΑ είναι πιο πιθανό να πεταχτούν.

Αυτό οφείλεται, όπως υποστηρίζει, στο σύστημα που θεωρεί λανθασμένα ότι όλοι οι νεφροί μαύρων δοτών είναι πιο πιθανό να σταματήσουν να λειτουργούν μετά από μεταμόσχευση από ό,τι οι νεφροί από δότες άλλων φυλών.

«Ως ερευνήτρια της βιοηθικής, της υγείας και της φιλοσοφίας, πιστεύω ότι αυτό το ελαττωματικό σύστημα εγείρει σοβαρές ηθικές ανησυχίες σχετικά με τη δικαιοσύνη, την αμεροληψία και τη χρηστή διαχείριση ενός σπάνιου πόρου – των νεφρών» επισημαίνει η Ana S. Iltis και εξηγεί γιατί συμβαίνει αυτό.

«Το αμερικανικό σύστημα μεταμόσχευσης οργάνων βαθμολογεί τους νεφρούς των δοτών χρησιμοποιώντας τον δείκτη “kidney donor profile index”, έναν αλγόριθμο που περιλαμβάνει 10 παράγοντες, όπως η ηλικία, το ύψος, το βάρος, το ιστορικό υπέρτασης και διαβήτη του δότη. Ένας άλλος παράγοντας στον αλγόριθμο είναι η φυλή. Έρευνες σχετικά με προηγούμενες μεταμοσχεύσεις δείχνουν ότι ορισμένοι νεφροί που δωρίστηκαν από μαύρους είναι πιο πιθανό να σταματήσουν να λειτουργούν μετά τη μεταμόσχευση από ό,τι οι νεφροί που δωρίστηκαν από άτομα άλλων φυλών».

Αυτό, όπως επισημαίνει η Ana S. Iltis, μειώνει τον μέσο χρόνο που μπορεί να διαρκέσει για έναν ασθενή ένας μεταμοσχευμένος νεφρός από έναν μαύρο δότη.

«Ως αποτέλεσμα, τα νεφρά που δωρίζονται από μαύρους δότες απορρίπτονται σε υψηλότερα ποσοστά, επειδή ο αλγόριθμος υποβαθμίζει την ποιότητά τους με βάση τη φυλή του δότη. Αυτό σημαίνει ότι ορισμένοι καλοί νεφροί μπορεί να πάνε χαμένοι, γεγονός που εγείρει διάφορες ηθικές και πρακτικές ανησυχίες».

Κίνδυνος, φυλή και γενετική

«Οι επιστήμονες έχουν δείξει ότι οι φυλές είναι κοινωνικές κατασκευές που αποτελούν κακούς δείκτες της ανθρώπινης γενετικής ποικιλομορφίας. Η χρήση του παράγοντα της φυλής ενός δότη υποθέτει ότι οι άνθρωποι που ανήκουν στην ίδια κοινωνική ομάδα μοιράζονται σημαντικά βιολογικά χαρακτηριστικά, παρά τα στοιχεία που αποδεικνύουν ότι υπάρχει μεγαλύτερη γενετική ποικιλομορφία εντός των φυλετικών ομάδων παρά μεταξύ άλλων φυλετικών ομάδων. Τέτοια είναι η περίπτωση των μαύρων Αμερικανών» υπογραμμίζει η Ana S. Iltis, σημειώνοντας ότι είναι πιθανό η εξήγηση για τις διαφορές στα αποτελέσματα να βρίσκεται στη γενετική και όχι στη φυλή.

Τα άτομα που έχουν δύο αντίγραφα ορισμένων μορφών ή παραλλαγών του γονιδίου APOL1 έχουν περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν νεφρική νόσο. Περίπου το 85% των ατόμων με αυτές τις παραλλαγές δεν αναπτύσσουν ποτέ νεφρική νόσο, αλλά το 15% αναπτύσσει. Οι ιατρικοί ερευνητές δεν έχουν ακόμη κατανοήσει τι κρύβεται πίσω από αυτή τη διαφορά, αλλά η γενετική είναι πιθανότατα μόνο ένα μέρος της ιστορίας. Το περιβάλλον και η έκθεση σε ορισμένους ιούς αποτελούν επίσης πιθανές εξηγήσεις.

Οι άνθρωποι που έχουν δύο αντίγραφα των πιο επικίνδυνων μορφών του γονιδίου APOL1 έχουν σχεδόν όλοι προγόνους που προήλθαν από την Αφρική, ιδίως από τη Δυτική και την υποσαχάρια Αφρική. Στις ΗΠΑ, οι άνθρωποι αυτοί συνήθως κατηγοριοποιούνται ως μαύροι ή αφροαμερικανοί.

Έρευνες σχετικά με τις μεταμοσχεύσεις νεφρών δείχνουν ότι τα νεφρά από δότες με δύο αντίγραφα των παραλλαγών APOL1 υψηλότερου κινδύνου αποτυγχάνουν σε υψηλότερα ποσοστά μετά τη μεταμόσχευση. Αυτό θα μπορούσε να εξηγήσει τα δεδομένα σχετικά με το ποσοστό αποτυχίας νεφρών μαύρων δοτών.

Θα μπορούσε να αλλάξει αυτή η πρακτική;

Οι επαγγελματίες υγείας αποφασίζουν πώς χρησιμοποιούνται και διανέμονται οι περιορισμένοι πόροι. Αυτό συνεπάγεται την ηθική ευθύνη για τη δίκαιη και συνετή διαχείριση των πόρων, η οποία περιλαμβάνει την πρόληψη της άσκοπης απώλειας μεταμοσχεύσιμων νεφρών.

Η μείωση του αριθμού των άχρηστων νεφρών είναι σημαντική και για έναν άλλο λόγο, εξηγεί η επιστήμονας. Πολλοί άνθρωποι συμφωνούν σε δωρεές οργάνων για να βοηθήσουν τους άλλους. Οι μαύροι δωρητές μπορεί να ενοχληθούν όταν μάθουν ότι οι νεφροί τους είναι πιθανότερο να απορριφθούν επειδή προέρχονται από μαύρο άτομο.

Η πρακτική αυτή μπορεί να μειώσει περαιτέρω την εμπιστοσύνη των μαύρων Αμερικανών σε ένα σύστημα υγειονομικής περίθαλψης που έχει μακρά ιστορία κακομεταχείρισης των μαύρων.

Διαβασε ακομα

Ένας μαύρος έβαλε τον εαυτό του εκεί που δεν τον ήθελε η ιστορία

Η μεταμόσχευση οργάνων θα μπορούσε να γίνει πιο δίκαιη και απλή, εάν δεν συμπεριλαμβάνονταν ο παράγοντας της φυλής στην αξιολόγηση των νεφρών των δοτών, όπως έχουν προτείνει ορισμένοι ιατρικοί ερευνητές. Όμως αυτή η προσέγγιση δεν θα εξηγούσε την διαφορά στα αποτελέσματα των μεταμοσχεύσεων και θα μπορούσε να οδηγήσει στη μεταμόσχευση ορισμένων νεφρών που διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο αποτυχίας λόγω γενετικού προβλήματος.

Δεδομένου ότι οι μαύροι λήπτες νεφρών είναι πιο πιθανό να λάβουν νεφρούς από μαύρους δότες, η προσέγγιση αυτή θα μπορούσε να διαιωνίσει τις ανισότητες στις μεταμοσχεύσεις.

Μια επιλογή που θα βελτίωνε τη δημόσια υγεία και θα μείωνε τις φυλετικές ανισότητες στην υγεία είναι ο εντοπισμός των παραγόντων που οδηγούν σε υψηλότερα ποσοστά αποτυχίας ορισμένων νεφρών που δωρίζονται από μαύρους.

Ένας τρόπος με τον οποίο οι ερευνητές εργάζονται για τον εντοπισμό νεφρών υψηλότερου κινδύνου είναι η χρήση της μελέτης APOLLO, η οποία αξιολογεί τον αντίκτυπο βασικών παραλλαγών στους δωρηθέντες νεφρούς.

Η χρήση της παραλλαγής αντί της φυλής, σύμφωνα με την Ana S. Iltis, πιθανότατα θα μείωνε τον αριθμό των νεφρών που σπαταλώνται, ενώ θα προστάτευε τους λήπτες από νεφρούς που είναι πιθανό να σταματήσουν να λειτουργούν νωρίτερα μετά τη μεταμόσχευση.

Με πληροφορίες από The Conversation