Νεότερες εξελίξεις από τον κόσμο του διαστήματος έρχονται στο φως, αφού η μυστηριώδης λάμψη ενός μακρινού γαλαξία εντοπίστηκε σε πραγματικό χρόνο μελέτης από επιστήμονες, γεγονός που προμηνύει την ξαφνική αφύπνιση μιας γιγάντιας μαύρης τρύπας, ένα εκατομμύριο φορές μεγαλύτερης σε μάζα από τον Ήλιο.

Δεκαετίες παρατηρήσεων δεν βρήκαν τίποτα αξιοσημείωτο για τον μακρινό γαλαξία στον αστερισμό της Παρθένου, αλλά αυτό άλλαξε στο τέλος του 2019 όταν οι αστρονόμοι παρατήρησαν μια δραματική αύξηση της φωτεινότητάς του που επιμένει μέχρι σήμερα.

Οι ερευνητές πιστεύουν τώρα ότι γίνονται μάρτυρες αλλαγών που δεν έχουν δει ποτέ πριν, με τη μαύρη τρύπα στον πυρήνα του γαλαξία να προβάλει ένα ακραίο κοσμικό φως καθώς τεράστιες ποσότητες υλικού πέφτουν σε αυτήν.

«Ανακαλύψαμε αυτήν την πηγή τη στιγμή που άρχισε να δείχνει αυτές τις παραλλαγές στη φωτεινότητα», είπε η Δρ Paula Sánchez-Sáez, αστρονόμος του προσωπικού στα κεντρικά γραφεία του Ευρωπαϊκού Νότιου Αστεροσκοπείου στο Garching της Γερμανίας. «Είναι η πρώτη φορά που το βλέπουμε σε πραγματικό χρόνο».

Ο γαλαξίας, ο οποίος φέρει την κωδική ονομασία SDSS1335+0728 και βρίσκεται 300 μέτρα έτη φωτός μακριά, επισημάνθηκε στους αστρονόμους τον Δεκέμβριο του 2019 όταν ένα παρατηρητήριο στην Καλιφόρνια που ονομάζεται Μεταβατική Εγκατάσταση Zwicky κατέγραψε μια ξαφνική αύξηση της φωτεινότητάς του.

Η ειδοποίηση προκάλεσε μια σειρά από νέες παρατηρήσεις και ελέγχους αρχειοθετημένων μετρήσεων από τηλεσκόπια που βασίζονται στο έδαφος και στο διάστημα για την κατανόηση του γαλαξία και της προηγούμενης συμπεριφοράς του.

Διαβασε ακομα

Έτσι είναι να σε ρουφάει μια μαύρη τρύπα

Οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι η φωτεινότητα του γαλαξία είχε, πρόσφατα, διπλασιαστεί σε μήκη κύματος μεσαίου υπέρυθρου, η υπεριώδης ακτινοβολία του έγινε τέσσερις φορές φωτεινότερη και τουλάχιστον 10 φορές η περιοχή ακτίνων Χ.

Αυτό που πυροδότησε την ξαφνική λάμψη είναι ασαφές, αλλά γράφοντας στο Astronomy and Astrophysics, οι ερευνητές σημειώνουν ότι η πιο πιθανή εξήγηση είναι η δημιουργία ενός «ενεργού γαλαξιακού πυρήνα» όπου μια τεράστια μαύρη τρύπα στο κέντρο ενός γαλαξία αρχίζει να καταναλώνει ενεργά το υλικό γύρω του.

Οι ενεργοί γαλαξιακοί πυρήνες εκπέμπουν ένα ευρύ φάσμα φωτός, καθώς το αέριο γύρω από τη μαύρη τρύπα θερμαίνεται και λάμπει, ενώ τα γύρω σωματίδια σκόνης απορροφούν ορισμένα μήκη κύματος και ακτινοβολούν εκ νέου άλλα.

Astronomers detect sudden awakening of black hole 1m times mass of sun https://t.co/Jh2ZyBYGxl

— The Guardian (@guardian) June 18, 2024

Δεν είναι όμως η μόνη πιθανή έκβαση. Η ομάδα δεν έχει αποκλείσει κάποιας μορφής «γεγονός παλιρροϊκής διαταραχής», μια άκρως συγκρατημένη φράση για να περιγράψει ένα αστέρι που διαλύεται όταν φθάνει πολύ κοντά σε μια μαύρη τρύπα.

Τα γεγονότα παλιρροϊκής διαταραχής τείνουν να είναι σύντομες υποθέσεις, φωτίζοντας έναν γαλαξία για όχι περισσότερο από μερικές εκατοντάδες ημέρες, αλλά απαιτούνται περισσότερες μετρήσεις για να αποκλειστεί η διαδικασία.

«Με τα δεδομένα που έχουμε αυτή τη στιγμή, είναι αδύνατο να ξεχωρίσουμε ποιο από αυτά τα σενάρια είναι αληθινό», σημειώνει η Sánchez-Sáez. «Πρέπει να συνεχίσουμε να παρακολουθούμε την πηγή».

«Θα μπορούσε να συμβεί και στον γαλαξία μας»

Ποιες είναι οι πιθανότητες κάτι τέτοιο να το ζήσουμε στον δικό μας γαλαξία; Αν και σίγουρα κανείς δεν μπορεί να εκτιμήσει, οι επιστήμονες δεν αποκλείουν κανένα σενάριο.

Ένας από τους συγγραφείς της έκθεσης, ο επιστήμονας Claudio Ricci, από το Πανεπιστήμιο Diego Portales στη Χιλή, λέει: «Αυτά τα γιγάντια τέρατα συνήθως κοιμούνται και δεν είναι άμεσα ορατά».

Και η Sánchez-Sáez προσθέτει: «Δεν μπορούμε να απορρίψουμε ότι στο μέλλον, μπορεί να περάσουμε ως γαλαξιακό σύστημα από μια παρόμοια διαδικασία με αυτή που παρατηρείται στο SDSS1335+0728». Επισημαίνει βέβαια πως δεν είναι σίγουρο πόσο πιθανό είναι να συμβεί αυτό και σε τι χρόνο.

«Επομένως, δεν κινδυνεύουμε άμεσα και πιθανώς, αν ενεργοποιηθεί μια τέτοια εξέλιξη, δεν θα συμβεί τίποτα στο ηλιακό σύστημα, καθώς είμαστε πολύ μακριά από το κέντρο του γαλαξία». Η ίδια ωστόσο δεν αποκλείει να γίνουμε μάρτυρες ενός παρόμοιου μακρινού φαινομένου. «Πιθανότατα θα δούμε κάποιο θεαματικό φως να έρχεται από το γαλαξιακό κέντρο».

«Ανεξάρτητα από τη φύση των παραλλαγών, αυτός ο γαλαξίας παρέχει πολύτιμες πληροφορίες για το πώς μεγαλώνουν και εξελίσσονται οι μαύρες τρύπες» προσθέτει η ίδια πάντως και προσυπογράφει πως οι μαύρες τρύπες εξακολουθούν να είναι από τα πλέον ενδιαφέροντα αστρονομικά θέματα προς συζήτηση.

Με πληροφορίες από The Guardian