Οι αρουραίοι έχουν την τάση να απολαμβάνουν τη ζωή κοντά στους ανθρώπους. Κάπως έτσι προσπάθησε ένας βιολόγος να εξηγήσει την απέχθεια των ανθρώπων για τα συγκεκριμένα τρωκτικά, μιλώντας σε τηλεοπτική εκπομπή σχετικά με τους αρουραίους που ροκανίζουν ηλεκτρικά καλώδια σε σταθμευμένα αυτοκίνητα, στη νότια σουηδική πόλη Μάλμε.

Ο καφέ αρουραίος, Rattus norvegicus, είναι ένα από τα πιο προσαρμοσμένα είδη στη σύγχρονη κοινωνία. Το είδος αυτό «ακολούθησε» τους ανθρώπους σε όλο τον κόσμο για να γίνει ένα από τα πολυπληθέστερα θηλαστικά στον κόσμο.

Εμφανίστηκε στη βόρεια Κίνα και την Μογγολία φτάνοντας στην Ευρώπη το 1.500 μ.Χ, ίσως και νωρίτερα. Οι μαύροι αρουραίοι, ωστόσο, είχαν φθάσει ήδη στην Ευρώπη από τον 1ο αιώνα μ.Χ.

Στις μέρες μας, όλοι οι άγριοι καφέ αρουραίοι ζουν κοντά στους ανθρώπους, καθώς τρώνε τα αποφάγια και χρησιμοποιούν ανθρώπινες δομές για καταφύγιο.

Ένα πείραμα έδειξε ότι οι αρουραίοι θα μπορούσαν να απελευθερώσουν έναν άλλο αρουραίο από ένα κλουβί, ακόμα κι αν δεν ανταμειφθούν γι’ αυτό

Η σχέση μεταξύ αρουραίων και ανθρώπων είναι μια σχέση κομμενσαλισμού, μια λέξη που προέρχεται από τον λατινικό όρο «commensal», που σημαίνει «τρώω στο ίδιο τραπέζι».

Στο πέρασμα των αιώνων, οι αρουραίοι θεωρούνται «η σκοτεινή σκιά» της ανθρωπότητας: είχαν τεράστιο αντίκτυπο στον ανθρώπινο πολιτισμό, κυρίως μέσω της εξάπλωσης ασθενειών και έχουν συνδεθεί με τη βρομιά, τον θάνατο και την καταστροφή.

Στην μεσαιωνική Ευρώπη οι άνθρωποι μισούσαν τους αρουραίους για τη λεγόμενη κτηνωδία τους, τη φαινομενικά απεριόριστη σεξουαλική όρεξη και τη γονιμότητά τους. Αλλά ο τεράστιος αριθμός και η προσαρμοστικότητά τους αντικατοπτρίζουν ταυτόχρονα και την πετυχημένη εξελικτική πορεία των ανθρώπων.

Εξαπλώθηκαν με τους πολέμους και τον ευρωπαϊκό ιμπεριαλισμό σε αποικιοκρατικά εδάφη στην Αμερική, καθώς και στην Αφρική και την Αυστραλία.

Ένα συμπονετικό ζώο με ισχυρή ενσυναίσθηση

Οι αρουραίοι απέχουν όμως πολύ από τα απεχθή πλάσματα που συχνά φαντάζονται οι άνθρωποι ότι είναι.

Αρκετές μελέτες έχουν δείξει ότι οι αρουραίοι έχουν ισχυρή ενσυναίσθηση. Τα ζώα αυτά μπορούν να «διαισθανθούν» τη συναισθηματική κατάσταση των άλλων, η οποία στην ψυχολογία ονομάζεται «συναισθηματική μετάδοση».

Η έρευνα έχει δείξει ότι όταν ένας αρουραίος βλέπει έναν άλλο αρουραίο σε αγωνία, οι νευρικές δομές που ενεργοποιούνται στον εγκέφαλό του, μοιάζουν πολύ με αυτές που ενεργοποιούνται στον άνθρωπο, όταν νιώθουν ενσυναίσθηση για τον πόνο των άλλων.

Σύμφωνα με πειράματα, οι αρουραίοι θα μπορούσαν να απελευθερώσουν έναν άλλο αρουραίο από ένα κλουβί, ακόμα κι αν δεν ανταμείβονταν γι’ αυτό. Ακόμα όμως κι αν του έδιναν λιχουδιές σοκολάτας, ο ελεύθερος αρουραίος θα κρατούσε συνήθως τουλάχιστον μία για τον «πρώην αιχμάλωτο»!

Αυτή η ανιδιοτελής συμπεριφορά προέρχεται από την «πλούσια» κοινωνική ζωή τους, καθώς συμβιώνουν με οικογενειακές ομάδες πολλών γενεών. Δημιουργούν ισόβιους δεσμούς με άλλους αρουραίους και μοιράζονται μεταξύ τους διάφορες κοινωνικές δεξιότητες, όπως τεχνικές αναζήτησης τροφής.

Οι αρουραίοι έχουν αίσθηση του παρελθόντος και του μέλλοντος

Μια μελέτη από το 2023 έδειξε μάλιστα ότι οι αρουραίοι μπορούν να φανταστούν μέρη και πράγματα που δεν είναι μπροστά τους εκείνη τη στιγμή.

Οι αρουραίοι μπορούν να περιηγηθούν σε έναν χώρο μέσα στις σκέψεις τους, που είχαν εξερευνήσει προηγουμένως. Όπως και στις μελέτες ενσυναίσθησης, οι ερευνητές το απέδειξαν συγκρίνοντας τις περιοχές στον εγκέφαλο του αρουραίου που ενεργοποιήθηκαν, με εκείνες που ενεργοποιούνται όταν οι άνθρωποι σκέφτονται να περιηγηθούν σε μέρη που έχουν επισκεφτεί.

Αυτή η ικανότητα υποδηλώνει επίσης ότι οι αρουραίοι έχουν μια αίσθηση του παρελθόντος και του μέλλοντος.

Ζώντας και πεθαίνοντας με αρουραίους

Έχοντας αυτό κατά νου, οι τρόποι αντιμετώπισης των αρουραίων από τους ανθρώπους φαίνονται εξαιρετικά σκληροί. Η κοινή χημική μέθοδος για τον περιορισμό των αρουραίων προκαλεί θανατηφόρα εσωτερική αιμορραγία μία έως δύο εβδομάδες μετά την κατανάλωση του δηλητηρίου.

Δεδομένου ότι οι αρουραίοι είναι και κοινωνικά ευφυείς και προσεκτικοί, προτιμούν να δοκιμάζουν άγνωστη τροφή και μετά να περιμένουν να δουν αν αρρωσταίνουν τους ίδιους ή άλλους αρουραίους.

News Θηλυκά βατράχια προσποιούνται τον θάνατό τους για να μην ζευγαρώσουν

Αυτό ονομάστηκε ως η «ντροπαλότητα του δηλητηρίου». Ωστόσο, με τα αντιπηκτικά, ο χρόνος μεταξύ της κατανάλωσης του δολώματος και του θανάτου του αρουραίου είναι τόσο μεγάλος που συνήθως δεν το συνδέουν με τις διατροφικές τους συνήθειες.

Η κινητήριος δύναμη των ανθρώπων για να μάθουν περισσότερα για τους αρουραίους ήταν συχνά η επιθυμία τους να τους εξοντώσουν.

Με άλλα λόγια, οι κορυφαίοι ειδικοί στη συμπεριφορά των αρουραίων είναι οι εξολοθρευτές τους. Και όμως, οι τρέχουσες μέθοδοι για τον περιορισμό του πληθυσμού άγριων αρουραίων δεν είναι και πολύ αποτελεσματικές.

Μερικοί αρουραίοι έχουν αναπτύξει αντοχή στα δηλητήρια και είναι σε θέση να τα φάνε και να επιβιώσουν. Η παγίδευση τους είναι εμφανώς δύσκολη και συχνά αποικίζουν εκ νέου την περιοχή από την οποία έχουν απομακρυνθεί.

Ήρθε η ώρα να καταλάβουμε «τις σκιές μας»

Η αστικοποίηση που παρατηρείται διεθνώς, πιθανότατα θα φέρει τους ανθρώπους σε στενότερη επαφή με τους αρουραίους και ίσως το να τους σκοτώνουν με τον τρόπο που γίνεται σήμερα να μην θεωρείται πια ηθικό.

Αντίθετα, θα πρέπει να εξεταστούν άλλες στρατηγικές, όπως αυτές που διερευνήθηκαν από το Urban Rat Project στο Πανεπιστήμιο του Ελσίνκι. Εκεί, οι ερευνητές από διαφορετικούς κλάδους προσπαθούν να κατανοήσουν καλύτερα τις σχέσεις μεταξύ αρουραίων και ανθρώπων, με την ελπίδα ενός μέλλοντος με λιγότερο «αιματηρές σχέσεις».

Η μελέτη έδειξε ότι στις αστικές περιοχές όπου οι άνθρωποι ταΐζουν πουλιά τείνουν να προσελκύουν και αρουραίους – τους οποίους στη συνέχεια προσπαθούν να εξαφανίσουν χρησιμοποιώντας δηλητήριο ή παγίδες. 

Αναφέρεται επίσης ότι αν οι άνθρωποι μάθουν περισσότερα πράγματα για τους αρουραίους και τη συμπεριφορά τους ίσως αναπτύξουν μια πιο θετική στάση απέναντί τους.

Κι αυτό διότι χρειάζεται περισσότερη γνώση ώστε οι άνθρωποι να μάθουν να διαχειρίζονται τη συμπεριφορά των αρουραίων και να αποφύγουν τις «συγκρούσεις».

Ένα πρώτο βήμα είναι να μειώσουν οι άνθρωποι τη σπατάλη των τροφίμων ή να αφήνουν τα τρόφιμα ακάλυπτα. Λιγότερες πηγές τροφής σημαίνει αυτόματα λιγότερους κινδύνους μετάδοσης ασθενειών από τους αρουραίους στους ανθρώπους, και το αντίθετο. 

Όπως και να έχει, το μέλλον της ανθρωπότητας είναι με τον αρουραίο, το οποίο είναι ένα κοινωνικό και συμπονετικό ζώο. Ήρθε λοιπόν η ώρα να καταλάβουμε καλύτερα «τις σκιές μας».

Με πληροφορίες από theconversation.com