Τα σχήματα μπορεί να φαίνονται να εμφανίζονται από το πουθενά: Μια κυματιστή σπείρα που μοιάζει με S και διατρέχει τον ευρωπαϊκό ουρανό ή μια λαμπερή σφαίρα που ίπταται πάνω από τις ακτές της Βόρειας Αμερικής.

Τέτοια παράξενα φωτεινά σόου είναι γνωστό χαρακτηριστικό των εκτοξεύσεων πυραύλων εδώ και χρόνια. Αλλά καθώς η ανθρωπότητα αυξάνει ραγδαία τον αριθμό των αντικειμένων που εκτοξεύονται στο διάστημα – όλο και περισσότεροι άνθρωποι γίνονται ακούσια μάρτυρες των φαινομένων.

«Δεν έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε πράγματα που συμβαίνουν στο διάστημα σε αυτές τις πολύ χαμηλές (ατμοσφαιρικές) πυκνότητες», δήλωσε ο Jonathan McDowell, αστροφυσικός και αστρονόμος στο Κέντρο Αστροφυσικής Harvard-Smithsonian, αναφερόμενος στη λεπτή ατμόσφαιρα που υπάρχει σε μεγάλα υψόμετρα και στην τροχιά της Γης.

在 Instagram 查看这篇帖子

CNN (@cnn) 分享的帖子

Όταν ένας πύραυλος SpaceX Falcon 9 απογειώθηκε από τη Φλόριντα την περασμένη εβδομάδα – πετώντας βορειοανατολικά καθώς κατευθυνόταν προς την τροχιά της Γης για να αφήσει έναν κατασκοπευτικό δορυφόρο για τον αμερικανικό στρατό – έδωσε μια παράσταση για εκατομμύρια ανθρώπους πάνω από το Ηνωμένο Βασίλειο και την ευρωπαϊκή ήπειρο.

Λίγο μετά την εκτόξευση, οι χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης άρχισαν να αναφέρουν «περίεργα σχήματα» που χόρευαν στον ουρανό.

Strange shapes in the sky ryhill Wakefield @kerriegosneyTV @itvweather @KeeleyDonovan @Hudsonweather @SimonOKing @bbcweather @Schafernaker @metoffice @WakeExpress @journoLeanneC @WkfdOfficial @ThePhotoHour pic.twitter.com/VCp392XGzm

— Sue Billcliffe (@SBillcliffe) March 24, 2025

Το σκηνικό «πιθανότατα να προκλήθηκε από τον πύραυλο SpaceX Falcon 9», σύμφωνα με μια ανάρτηση στο X που μοιράστηκε το Met Office, η εθνική μετεωρολογική υπηρεσία της Βρετανίας, μετά την εκτόξευση.

We've received many reports of an illuminated swirl in the sky this evening 💫

This is likely to be caused by the SpaceX Falcon 9 rocket, launched earlier today. The rocket's frozen exhaust plume appears to be spinning in the atmosphere and reflecting the sunlight, causing it to… pic.twitter.com/4a9urgZceR

— Met Office (@metoffice) March 24, 2025

Οι viral εικόνες θύμιζαν το φαινόμενο «μέδουσα» που συνόδευσε κάποιες εκτοξεύσεις της SpaceX από τη Φλόριντα και την Καλιφόρνια. Ορατή από τις ακτές της Βόρειας Αμερικής, η «μέδουσα» χαρακτηρίζεται από μια τεράστια φωτεινή λωρίδα σε σχήμα που θυμίζει δάκρυ που μεγαλώνει και απλώνεται καθώς ο πύραυλος πετάει.

Παρά τις ομοιότητές τους, ωστόσο, οι ειδικοί δήλωσαν ότι τα φαινόμενα της μέδουσας και της σπείρας είναι διαφορετικά.

Μια σπείρα-φάντασμα

Η απόκοσμη σπείρα που μοιάζει με νυχτερίδα και ακολούθησε την εκτόξευση στρατιωτικού δορυφόρου από την SpaceX στις 24 Μαρτίου σχηματίστηκε αφού ο πύραυλος είχε ήδη εκτελέσει την αποστολή του. Το όχημα ετοιμαζόταν να βγει από την τροχιά και να επιστρέψει στη γήινη ατμόσφαιρα, στροβιλιζόμενο προς μια ασφαλή πτώση στον ωκεανό – και αφήνοντας καύσιμα στο πέρασμά του.

Τέτοιου είδους ελιγμοί που γίνονται για την απόρριψη των σωμάτων των πυραύλων είναι συνηθισμένοι μετά τις εκτοξεύσεις.

Το Falcon 9 έχει σχεδιαστεί για να σπάει σε δύο μέρη – ή «στάδια».

Διαβασε ακομα

Η πιο συναρπαστική ανακάλυψη ζωής στον Άρη μέχρι σήμερα

Το πρώτο στάδιο είναι το κατώτατο τμήμα του πυραύλου με εννέα κινητήρες που πυροδοτούνται κατά την απογείωση και απογειώνουν το όχημα των 70 μέτρων από το έδαφος. Ο εκτοξευτήρας του πρώτου σταδίου είναι επίσης το ίδιο τμήμα που η SpaceX οδηγεί συνήθως στην προσγείωση μετά την εκτόξευση και επαναχρησιμοποιεί για να εξοικονομήσει χρήματα.

Το δεύτερο, ή ανώτερο, στάδιο του πυραύλου, ωστόσο, έχει σχεδιαστεί για να πυροδοτεί τον δικό του κινητήρα.

Το δεύτερο στάδιο δίνει την τελευταία έκρηξη ισχύος που οδηγεί το φορτίο του πυραύλου – είτε πρόκειται για δορυφόρο είτε για κάψουλα αστροναύτη – στις ταχύτητες που απαιτούνται για να τεθεί σε τροχιά γύρω από τη Γη. Αυτό είναι συνήθως πάνω από 28.163 χιλιόμετρα την ώρα.

Αλλά μετά το ταξίδι της 24ης Μαρτίου σε τροχιά, το δεύτερο στάδιο του Falcon 9 της SpaceX είχε ακόμα καύσιμα στο σκάφος που έπρεπε να ξεφορτωθεί.

«Η απόρριψη των καυσίμων που έχουν απομείνει είναι βασικά μια προφύλαξη ασφαλείας και συχνά η προετοιμασία (του δεύτερου σταδίου του πυραύλου) για την έξοδο από την τροχιά και την επιστροφή του στον ωκεανό», δήλωσε ο Dr. Christopher Combs, αναπληρωτής πρύτανης για την έρευνα στο Κολέγιο Μηχανικής και Ολοκληρωμένου Σχεδιασμού Klesse του Πανεπιστημίου του Τέξας στο Σαν Αντόνιο.

Έτσι, το ανώτερο στάδιο του πυραύλου Falcon 9 αρχίζει να περιστρέφεται, εκτοξεύοντας τα καύσιμά του στο διάστημα καθώς συνεχίζει να κινείται, δημιουργώντας το διογκούμενο σπειροειδές σχήμα στον ουρανό.

Πρόκειται για ένα φαινόμενο που ο McDowell περιέγραψε ως «φαινόμενο λάστιχου ποτίσματος» – που θυμίζει όταν ένα λάστιχο σε μια αυλή «ανοίγει» και αρχίζει να σπαρταρά και να κυματίζει καθώς ψεκάζει.

Διαβασε ακομα

Starship vs NASA: Ποιος κερδίζει την διαστημική «κόντρα»;

Η μέδουσα που μεγαλώνει

Το φαινόμενο της μέδουσας που συχνά εντοπίζεται από την Αμερική μετά τις εκτοξεύσεις της SpaceX είναι «ένα παρόμοιο, αλλά στην πραγματικότητα σαφώς διαφορετικό φαινόμενο», δήλωσε ο Combs.

Αυτό το θέαμα προκαλείται από ένα σύννεφο καυσαερίων που βγαίνει από το πρώτο στάδιο του πυραύλου Falcon 9 κατά την άνοδό του, καθώς ο πύραυλος και το φορτίο του κατευθύνονται ακόμη προς το σημείο πτώσης τους σε τροχιά, εξήγησε ο McDowell.

Το σχήμα της μέδουσας είναι το αποτέλεσμα του «φτερού» που σχηματίζουν τα καυσαέρια του πυραύλου που μεγαλώνει και εξαπλώνεται καθώς καίγεται.

Μοιάζει πολύ διαφορετικό από το πώς φαίνονται οι εξατμίσεις πιο κοντά στο έδαφος: Όταν ο πύραυλος αρχίζει να εκτοξεύεται για πρώτη φορά από μια εξέδρα εκτόξευσης, η εξάτμιση εμφανίζεται σε ένα στενό μονοπάτι. Αλλά όταν το όχημα αρχίζει να καίγεται στην ανώτερη ατμόσφαιρα, υπάρχει λιγότερος αέρας για να προσκρούσει η εξάτμιση – οπότε δεν μένει περιορισμένη σε ένα ίχνος.

Αντ’ αυτού, «δημιουργείται αυτή η μεγάλη φούσκα», η οποία μεγαλώνει και διαστέλλεται, δημιουργώντας το φαινόμενο της μέδουσας, δήλωσε ο McDowell.

Διαβασε ακομα

Ο πρώτος τροχιακός πύραυλος που εκτόξευσε η Ευρώπη συνετρίβη σε 30″ αλλά πήγε όντως καλά

Οι τέλειες συνθήκες

Τόσο η μέδουσα όσο και η σπείρα απαιτούν συγκεκριμένες συνθήκες φωτισμού για να είναι ορατές στα ανθρώπινα μάτια. Ο θεατής πρέπει να στέκεται στο σκοτάδι, ενώ ο πύραυλος βρίσκεται ψηλά, πιάνοντας ανταύγειες του ήλιου πέρα από τον ορίζοντα.

«Συνήθως είναι νωρίς το απόγευμα ή την αυγή, όχι στη μέση της νύχτας», που εμφανίζονται τα φαινόμενα, δήλωσε ο McDowell.

Και, σημείωσε ο McDowell, οι φωτεινές επιδείξεις μπορούν να ξεγελάσουν τον εγκέφαλό μας και να νομίζουμε ότι οι πύραυλοι είναι πιο κοντά στο έδαφος από ό,τι είναι στην πραγματικότητα.

«Είμαστε τόσο συνηθισμένοι να βλέπουμε αεροπλάνα, που υποσυνείδητα, όταν βλέπουμε αυτό το πράγμα στον ουρανό, σκεφτόμαστε ότι δεν είναι πολύ ψηλότερα από ένα αεροπλάνο», δήλωσε ο McDowell για το σπειροειδές φαινόμενο. Οι θεατές μπορεί να νομίζουν ότι ο πύραυλος είναι «ίσως 10 ή 20 μίλια ψηλά, ενώ στην πραγματικότητα είναι 200 μίλια ψηλά».

Διαβασε ακομα

Το εισιτήριο στην πρώτη επανδρωμένη πτήση πάνω από τις πολικές περιοχές της Γης ήταν διαστημικό

Πώς να δεις τη λάμψη ενός πυραύλου

Το να ρίξεις μια ματιά σε ένα φωτεινό σόου που σχετίζεται με έναν πύραυλο μπορεί να είναι δύσκολο, καθώς απαιτεί ακριβή συγχρονισμό και λίγη τύχη.

Όμως ο αριθμός των εκτοξεύσεων έχει ήδη αυξηθεί ραγδαία – από το μέγιστο των λιγότερων από 150 ετησίως τον 20ό αιώνα σε περισσότερες από 250 πέρυσι, σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία που συνέταξε ο McDowell.

Και ο Combs δήλωσε ότι ελπίζει ότι το κοινό θα συνεχίσει να προσελκύεται από τα παράξενα φωτεινά σόου που παράγουν οι πύραυλοι.

«Μου αρέσει όταν οι άνθρωποι ενδιαφέρονται για το διάστημα», είπε. «Ενθαρρύνω τους ανθρώπους να συνεχίσουν να κάνουν ερωτήσεις».

Με πληροφορίες από CNN