Μια νέα εικόνα από το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb της NASA μάς προσφέρει μια ονειρική θέα του Σύμπαντος: Μια θεαματική, τυχαία ευθυγράμμιση μεταξύ μιας εκροής ύλης από ένα νεογέννητο άστρο και ενός μακρινού σπειροειδούς γαλαξία.

Αν και τα δύο αντικείμενα δεν σχετίζονται μεταξύ τους, η οπτική τους αντιπαράθεση στην ίδια εικόνα χαρίζει ένα από τα πιο μαγευτικά και επιστημονικά πολύτιμα πορτρέτα του διαστήματος. Πρόκειται για το σύστημα Herbig-Haro 49/50, ένα αστρικό φαινόμενο που συμβαίνει μόλις 625 έτη φωτός μακριά, στο σύμπλεγμα Chamaeleon I, όπου γεννιούνται συνεχώς νέα άστρα.

Μια ευθυγράμμιση που κόβει την ανάσα

Όταν παρατηρούμε το διάστημα, βλέπουμε ένα τρισδιάστατο σύμπαν μέσα από δισδιάστατες εικόνες. Αυτό σημαίνει ότι κάποια αντικείμενα που φαίνονται κοντά μεταξύ τους στον ουρανό, στην πραγματικότητα απέχουν εκατομμύρια έτη φωτός.

Έτσι και στην εικόνα του Webb: Η κοντινή εκροή HH 49/50 «φαίνεται» να συναντά έναν πολύ πιο μακρινό σπειροειδή γαλαξία, σχηματίζοντας ένα εκπληκτικό στιγμιότυπο.

Η λεπτομερής υπέρυθρη εικόνα, που δημιουργήθηκε από τις κάμερες NIRCam και MIRI, καταγράφει με ακρίβεια τη «συνάντηση» αυτή, προσφέροντας στους επιστήμονες πολύτιμα δεδομένα για τη συμπεριφορά και τις ιδιότητες των πρωτοαστρικών πίδακων.

Τι είναι τα αντικείμενα Herbig-Haro

Πρόκειται για πίδακες ύλης που εκτοξεύονται από πρωτοαστέρες – δηλαδή από άστρα που βρίσκονται στα πρώτα στάδια της ζωής τους. Οι πίδακες αυτοί, ταξιδεύοντας με ταχύτητες έως και 300 χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο, συγκρούονται με το γύρω πυκνό υλικό, όπως αέρια και σκόνη, δημιουργώντας κύματα σοκ και θερμότητα. Καθώς το υλικό ψύχεται, εκπέμπει φως σε ορατά και υπέρυθρα μήκη κύματος.

Η συγκεκριμένη εκροή, το HH 49/50, έχει παρατηρηθεί από το 2006 και είχε πάρει το παρατσούκλι «κοσμικός ανεμοστρόβιλος» χάρη στην εντυπωσιακή, ελικοειδή μορφή της. Ωστόσο, μέχρι σήμερα υπήρχαν ασαφή στοιχεία για τη φύση ενός αντικειμένου στην άκρη της. Ο Webb έδωσε απάντηση: πρόκειται για έναν μακρινό σπειροειδή γαλαξία, που έτυχε να βρίσκεται στο ίδιο οπτικό πεδίο.

Η καρδιά της εκροής: Ένας αναπτυσσόμενος πρωτοαστέρας

Ο πρωτοαστέρας που θεωρείται υπεύθυνος για την εκπομπή αυτών των πίδακων είναι ο Cederblad 110 IRS4, ένας πρωτοαστέρας Κλάσης Ι, ηλικίας μερικών δεκάδων χιλιάδων ετών. Αυτού του είδους οι αστρικοί πυρήνες περιβάλλονται από πυκνούς δίσκους ύλης που τροφοδοτούν το αναπτυσσόμενο άστρο, ενώ παράλληλα εκτοξεύουν έντονη ύλη μέσω πίδακων – σαν «εκρήξεις» στη διαδικασία γέννησής τους.

Το HH 49/50 είναι ένα τμήμα μιας μεγαλύτερης εκροής και οι εικόνες του Webb αποκαλύπτουν τόξα σχήματος V, τα οποία υποδεικνύουν την κατεύθυνση του πίδακα. Ωστόσο, δεν δείχνουν όλα τα τόξα προς την ίδια κατεύθυνση, κάτι που ίσως οφείλεται σε διαλείπουσα δραστηριότητα του πρωτοαστέρα ή σε μία άλλη εκροή που «παρεμβάλλεται» τυχαία.

Διαβασε ακομα

Εντοπίστηκε οξυγόνο στο πιο απομακρυσμένο μέρος που έχει βρεθεί ποτέ

Ο γαλαξίας στο φόντο: Ένα απρόσμενο θέαμα

Η άλλη «πρωταγωνιστική φιγούρα» της εικόνας είναι ένας μετωπικός σπειροειδής γαλαξίας, ο οποίος εμφανίζεται πίσω από την εκροή. Αν και δεν έχει καμία φυσική σύνδεση με το HH 49/50, η θέση του προσφέρει μια εντυπωσιακή αντίθεση. Η μπλε κεντρική διόγκωση του γαλαξία αποκαλύπτει τα παλαιότερα άστρα, ενώ οι κοκκινωπές μάζες στους σπειροειδείς βραχίονες δείχνουν ενεργές περιοχές σχηματισμού άστρων.

Οι δομές του γαλαξία θυμίζουν παρόμοιες μορφές που έχει εντοπίσει ο Webb στο πλαίσιο του προγράμματος PHANGS, που μελετά τη διαδικασία σχηματισμού άστρων σε γαλαξίες.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη ESA – European Space Agency (@europeanspaceagency)

Τι σημαίνουν όλα αυτά για την επιστήμη

Η παρατήρηση του HH 49/50 και του Cederblad 110 IRS4 από το Webb ανοίγει νέους δρόμους για την κατανόηση της γένεσης των άστρων, της συμπεριφοράς των πίδακων και της αλληλεπίδρασής τους με το περιβάλλον.

Το Chamaeleon I, η περιοχή όπου λαμβάνει χώρα αυτό το φαινόμενο, μοιάζει πολύ με το περιβάλλον στο οποίο ίσως γεννήθηκε και ο Ήλιος μας πριν από 4,6 δισεκατομμύρια χρόνια. Μελετώντας το, οι επιστήμονες ελπίζουν να αποκρυπτογραφήσουν τα μυστικά του πρώιμου ηλιακού μας συστήματος – και ενδεχομένως, τη δική μας κοσμική καταγωγή.

Διαβασε ακομα

Η σκοτεινή ενέργεια εξασθενεί: Θα καταστραφεί το σύμπαν με ένα αντίστροφο big bang ή «μεγάλη σύνθλιψη»;

Ένα καρέ, άπειρη μαγεία

Η νέα εικόνα από το James Webb δεν είναι απλώς μια εντυπωσιακή φωτογραφία. Είναι ένα παράθυρο στο παρελθόν του Σύμπαντος, μια σύνδεση ανάμεσα στο τυχαίο και στο ουσιώδες. Και αν κάτι μας υπενθυμίζει, είναι πως η ομορφιά και η γνώση συχνά βρίσκονται στην ίδια εικόνα — αρκεί να κοιτάξεις πιο προσεκτικά.

Με πληροφορίες από Webb Space Telescope, BBC, NASA