Οι μελετητές αποκωδικοποιούν έναν αρχαίο πάπυρο που ήταν ένας από τους εκατοντάδες που απανθρακώθηκαν κατά την έκρηξη του Βεζούβιου το 79 μ.Χ.

Το εύρημα, το οποίο φυλάσσεται στις Βιβλιοθήκες Bodleian του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης στο Ηνωμένο Βασίλειο, είναι ο πέμπτος ανέπαφος πάπυρος του Ερκουλάνεουμ που ουσιαστικά ξετυλίγεται στο πλαίσιο του Vesuvius Challenge, ενός διαγωνισμού που έχει σχεδιαστεί για να επιταχύνει την αποκρυπτογράφηση των παπύρων που αποτελούν μια άνευ προηγουμένου κρύπτη πληροφοριών για την αρχαία Ρώμη και την Ελλάδα.

Χρησιμοποιώντας Τεχνητή Νοημοσύνη και άλλες τεχνικές βασισμένες σε υπολογιστές για να συναρμολογήσει τον πάπυρο και να βελτιώσει το μελάνι, η ομάδα του Vesuvius Challenge δημιούργησε με επιτυχία τις πρώτες εικόνες του κειμένου στο εσωτερικό του παπύρου, γνωστές ως PHerc. 172. Η ομάδα μάλιστα έκανε γνωστό ότι έχει αρχίσει να ερμηνεύει τις στήλες του κειμένου.

First glimpse inside burnt scroll after 2,000 years https://t.co/VgszeEw1k7

— BBC News (UK) (@BBCNews) February 5, 2025

Μία από τις πρώτες λέξεις που μεταφράστηκαν ήταν η αρχαία ελληνική διατροπή, που σημαίνει «αηδία», η οποία εμφανίζεται δύο φορές μέσα σε λίγες στήλες του κειμένου, σύμφωνα με τις Bodleian Libraries.

Ο πάπυρος προσφέρει ενδείξεις που υποδεικνύουν ότι ο πιθανός συγγραφέας του είναι ο φιλόσοφος Φιλόδημος. Υπάρχουν μερικά πρώιμα στοιχεία που δείχνουν προς αυτή την κατεύθυνση: Οι μορφές των γραμμάτων που υπάρχουν εδώ υποδηλώνουν ότι γράφτηκε κάποια στιγμή τον πρώτο αιώνα π.Χ. και έχουν παρόμοιο σχήμα με τον γραφικό χαρακτήρα που βρέθηκε σε άλλα βιβλία που του αποδίδονται, τα περισσότερα από τα βιβλία που βρέθηκαν μέχρι στιγμής στη βιβλιοθήκη είναι δικά του, και η λέξη ἀδιάληπτος («ανόητος») που βρίσκεται σε αυτό το κείμενο είναι χαρακτηριστική της γραφής του.

Μερικές άλλες λέξεις που έχουν εντοπιστεί μέχρι στιγμής περιλαμβάνουν τη διατροπή («αηδία»), φοβ («φόβος») και βίου («ζωή»). Επιπλέον, το βιβλίο προσφέρει κάποια στοιχεία που υποδεικνύουν ότι πρόκειται πιθανότατα για ένα ολοκληρωμένο βιβλίο και όχι για έναν «εν εξελίξει» πάπυρο, όπως είναι κάποιοι που έχουν βρεθεί μέσα στη βιβλιοθήκη.

«Πρόκειται για μια απίστευτη στιγμή στην ιστορία, καθώς βιβλιοθηκάριοι, επιστήμονες πληροφορικής και μελετητές της κλασικής περιόδου συνεργάζονται για να δουν το αθέατο», ανέφερε σε ανακοίνωσή του ο Richard Ovenden, βιβλιοθηκάριος του Bodley και διευθυντής των πανεπιστημιακών βιβλιοθηκών Helen Hamlyn, σύμφωνα με το CNN.

«Τα εκπληκτικά βήματα προόδου που έχουν γίνει με την απεικόνιση και την Τεχνητή Νοημοσύνη μας επιτρέπουν να κοιτάξουμε μέσα σε παπύρους που δεν έχουν διαβαστεί για σχεδόν 2.000 χρόνια».

Αποκρυπτογράφηση αρχαίων παπύρων με Τεχνητή Νοημοσύνη

Οι πάπυροι θα κατέρρεαν αν ένας ερευνητής προσπαθούσε να τους ξετυλίξει με το χέρι, καταστρέφοντας πιθανότατα κάθε ίχνος γραφής.

Ο Brent Seales, καθηγητής πληροφορικής στο Πανεπιστήμιο του Κεντάκι και συνιδρυτής του Vesuvius Challenge, δήλωσε ότι ο πάπυρος της Οξφόρδης, από όλους τους παπύρους του Ερκουλάνεουμ που έχουν σαρωθεί μέχρι σήμερα, περιέχει το πιο ανακτήσιμο κείμενο, με τη χημική σύνθεση του μελανιού να εμφανίζεται πιο καθαρά στις σαρώσεις με ακτίνες Χ.

Οι ερευνητές πιστεύουν ότι το μελάνι μπορεί να περιέχει ένα πιο πυκνό συστατικό, όπως ο μόλυβδος, αλλά θα χρειαστούν περαιτέρω δοκιμές για να εντοπιστεί η ακριβής συνταγή που έκανε το μελάνι τόσο πολύ πιο ευανάγνωστο από άλλους παπύρους που έχουν συμμετάσχει στο Vesuvius Challenge, ανέφεραν οι Bodleian Libraries.

«Παρά τα συναρπαστικά αυτά αποτελέσματα, απομένει πολλή δουλειά για να βελτιώσουμε τις μεθόδους του λογισμικού μας, ώστε να μπορέσουμε να διαβάσουμε το σύνολο αυτού και των άλλων παπύρων του Ερκουλάνεουμ», ανέφερε ο Seales σε δήλωσή του.

Διαβασε ακομα

Έτσι πέρασε τις τελευταίες ώρες της ζωής του ο Πλάτωνας

Ο Seales είχε δηλώσει στο CNN πέρυσι ότι η βασική πρόκληση ήταν να εξομαλυνθούν ουσιαστικά τα έγγραφα και να διαχωριστεί το μαύρο μελάνι από τους απανθρακωμένους παπύρους, ώστε να γίνει αναγνώσιμη η ελληνική και η λατινική γραφή.

Οι τεχνικές μηχανικής μάθησης δεν αποκωδικοποιούν το κείμενο αλλά ενισχύουν την αναγνωσιμότητα του μελανιού που χρησιμοποιήθηκε για να γραφτούν τα κείμενα, είπε. Η μεταγραφή και η μετάφραση του κειμένου θα στηριχθεί σε ανθρώπινους μελετητές, συμπεριλαμβανομένων εκείνων από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.

Οι ερευνητές τελειοποιούν περαιτέρω τις εικόνες του παπύρου με την ελπίδα ότι θα βελτιώσουν την ευκρίνεια των γραμμών του κειμένου που είναι ορατές και ίσως φτάσουν στο εσωτερικό μέρος του απανθρακωμένου παπύρου, όπου μπορεί να διατηρείται ο τίτλος του έργου.