Η 11η Φεβρουαρίου έχει καθιερωθεί από τον ΟΗΕ ως η Παγκόσμια Ημέρα των Γυναικών και των Κοριτσιών στην Επιστήμη. Σκοπός της είναι να αναδειχθεί η σημασία της ισότητας των φύλων στην επιστημονική κοινότητα και να ενθαρρύνει περισσότερα νεαρά κορίτσια να  ακολουθήσουν επαγγελματική πορεία στους τομείς του STEM – Επιστήμη, Τεχνολογία, Μηχανική και Μαθηματικά.

Πρόκειται για μια ημέρα αφιερωμένη στην αναγνώριση της συνεισφοράς των γυναικών και των κοριτσιών που φέρνουν νέες προοπτικές και καινοτόμες λύσεις στις παγκόσμιες προκλήσεις, αλλά και μία αφορμή να υπενθυμίσουμε στους εαυτούς μας πως η επιστήμη δεν έχει φύλο.

Η ιστορία, εξάλλου, είναι γεμάτη από γυναίκες που κατάφεραν να ξεπεράσουν εμπόδια, προκαταλήψεις και δυσκολίες και να αφήσουν το αποτύπωμά τους στην ανθρώπινη γνώση. 

Γυναίκες που Άλλαξαν την Τεχνολογία

• Ada Lovelace – Η πρώτη προγραμματίστρια υπολογιστών, η οποία έγραψε τον πρώτο αλγόριθμο για την Αναλυτική Μηχανή του Charles Babbage.

• Grace Hopper – Ανέπτυξε τον πρώτο compiler, διευκολύνοντας τη δημιουργία προγραμματιστικών γλωσσών υψηλού επιπέδου.

• Katherine Johnson – Μαθηματικός της NASA, της οποίας οι υπολογισμοί συνέβαλαν στην επιτυχή αποστολή του Apollo 11 στη Σελήνη.

• Hedy Lamarr – Εφευρέτης της τεχνολογίας που αποτελεί τη βάση για το σημερινό Wi-Fi και Bluetooth.

• Radia Perlman – Μηχανικός δικτύων, γνωστή ως «μητέρα του διαδικτύου», που ανέπτυξε το πρωτόκολλο Spanning Tree.

Υποεκπροσώπηση

Παρά την πρόοδο, ωστόσο, των τελευταίων δεκαετιών, οι γυναίκες εξακολουθούν να υποεκπροσωπούνται στις επιστημονικές και τεχνολογικές ειδικότητες. Σύμφωνα με την UNESCO, μόνο το 33,3% των ερευνητών/τριών παγκοσμίως είναι γυναίκες, ενώ η συμμετοχή τους σε τομείς, όπως η Τεχνητή Νοημοσύνη και η Μηχανική παραμένει ιδιαίτερα χαμηλή – μόλις στο 22%.

Επιπλέον, οι γυναίκες αποτελούν το 28% των αποφοίτων μηχανικών και το 40% των αποφοίτων στην επιστήμη των υπολογιστών και την Πληροφορική, ενώ μόνο το 12% των μελών των εθνικών επιστημονικών ακαδημιών είναι γυναίκες.

Παράλληλα, έχει παρατηρηθεί πως το έργο των ερευνητριών δεν παρουσιάζεται ισότιμα σε επιστημονικά περιοδικά υψηλού κύρους.

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, το 2022, οι γυναίκες αντιπροσώπευαν το 41% των επιστημόνων και μηχανικών, με τον αριθμό τους να ανέρχεται σε περίπου 7,3 εκατομμύρια. Η συμμετοχή τους διαφέρει ανάμεσα στις χώρες της ΕΕ, με τις Σκανδιναβικές χώρες να έχουν τα υψηλότερα ποσοστά.

Για παράδειγμα, στη Δανία και τη Λιθουανία, οι γυναίκες αποτελούν το 53% και το 52% των επιστημόνων, αντίστοιχα. Αντίθετα, σε χώρες όπως η Ουγγαρία και η Φινλανδία, τα ποσοστά πέφτουν κάτω από το 32%.

Όπως ομολογούν και τα στατιστικά, το έμφυλο χάσμα στους τομείς των θετικών επιστημών, της έρευνας και της τεχνολογίας παραμένει μεγάλο παρά την αυξανόμενη συμμετοχή των γυναικών στην επιστήμη.

Οι γυναίκες στην επιστημονική έρευνα και κοινότητα συχνά αντιμετωπίζουν τη λεγόμενη «γυάλινη οροφή», που περιορίζει την ανέλιξή τους σε υψηλότερα επιστημονικά αξιώματα. Τέλος, τα ποσοστά της χρηματοδότησης για έρευνες που πραγματοποιούνται από γυναίκες επιστημόνισσες είναι χαμηλότερα σε σχέση με τους άνδρες συναδέλφους τους.

Τι μπορεί να κάνει τη διαφορά

Ένα άλλο σοβαρό πρόβλημα που έχει ως αποτέλεσμα τα παραπάνω ποσοστά έχει να κάνει με την έλλειψη γυναικείων προτύπων, τις στερεοτυπικές αντιλήψεις και τις άνισες ευκαιρίες πρόσβασης στην εκπαίδευση.

Πρέπει – και μπορούμε – να κάνουμε περισσότερα για να ενθαρρύνουμε τις γυναίκες και τα κορίτσια να ακολουθήσουν καριέρες στις επιστήμες και την τεχνολογία:

• Μέσα από υποτροφίες, πρακτικές ασκήσεις  και εκπαιδευτικά προγράμματα
• Μέσω ποσοστόσεων, κινήτρων και προγραμμάτων καθοδήγησης που βοηθούν τις γυναίκες να ξεπεράσουν παγιωμένα εμπόδια
• Προσφέροντας και στα κορίτσια παιχνίδια που έχουν να κάνουν με πειράματα και διαδραστικές εφαρμογές
• Κυρίως, όμως, καταρρίπτοντας στερεότυπα και προκαταλήψεις

Η ισότιμη συμμετοχή των γυναικών στην επιστήμη δεν είναι μόνο θέμα δικαιοσύνης, αλλά και κλειδί για την καινοτομία και την ανάπτυξη. Με περισσότερη υποστήριξη και ενίσχυση των ευκαιριών μάθησης, μπορούμε να διαμορφώσουμε ένα μέλλον όπου κάθε κορίτσι θα έχει τη δυνατότητα να γίνει η επιστημόνισσα που ονειρεύεται.