Όλα έχουν ημερομηνία λήξης. Ακόμα και τα ουράνια σώματα κάποια στιγμή πεθαίνουν. Ο Ήλιος για παράδειγμα, το αστέρι που παρέχει ζωτικής σημασίας ενέργεια για τη ζωή στη Γη, πρόκειται στο μακρινό μέλλον να καταστραφεί πλήρως. Πώς όμως πεθαίνουν τα αστέρια;

Για να κατανοήσουμε το τέλος των άστρων, θα πρέπει πρώτα να φανταστούμε τη ζωή τους. Τα αστέρια μοιάζουν με ένα πεδίο μάχης, όπου δύο ορκισμένοι εχθροί, η πίεση και η βαρύτητα αντιμάχονται από τη στιγμή που γεννιούνται τα λαμπερά ουράνια σώματα.

Κατά τη διάρκεια της ζωής του άστρου, κάθε ένας από αυτούς τους αντιπάλους αναζητά συμμάχους, ωστόσο στο τέλος υπάρχει μόνο ένας νικητής.

Ας φύγουμε για λίγο από το Διάστημα και ας επιστρέψουμε στη Γη για να σκεφτούμε πώς μοιάζει ένα μπαλόνι. Τα τοιχώματα του μπαλονιού εμποδίζουν την είσοδο του αέρα στο εσωτερικό τους.

Από τη γέννησή τους, τα αστέρια ζούνε έναν εξαντλητικό πόλεμο

Θα πρέπει να φυσήξουμε δυνατά, ώστε η πίεση να υπερνικήσει την αντίσταση του μπαλονιού και αυτό να φουσκώσει. Αν όμως αφήσουμε το μπαλόνι χωρίς να το δέσουμε, τότε η πίεση του αέρα στο εσωτερικό θα εξισωθεί με αυτήν του εξωτερικού περιβάλλοντος, με αποτέλεσμα να ξεφουσκώσει.

Μπορούμε να συγκρίνουμε τα μπαλόνια με τα αστέρια. Τα τοιχώματα του μπαλονιού που συμπιέζουν τον αέρα μοιάζουν με τη βαρύτητα, η οποία τείνει να προκαλεί συγκέντρωση της ύλης.

Στην περίπτωση των άστρων, η ύλη αυτή είναι αέρια, συνήθως άτομα υδρογόνου. Όταν αυτά τα αέρια συμπιέζονται, η θερμοκρασία και η πίεση αυξάνονται. Όπως λοιπόν διογκώνονται τα μπαλόνια με την πίεση του αέρα, με τον ίδιο τρόπο επεκτείνονται και τα αστέρια.

Επομένως, τι συμβαίνει με τα μπαλόνια; Η πίεση που ασκεί ο αέρας, τείνει να διογκώσει το μπαλόνι, ενώ η βαρύτητα των τοιχωμάτων τείνει να τον περιορίσει. Ακριβώς το ίδιο συμβαίνει και με τα αστέρια.

Ολόκληρη η ζωή των άστρων είναι μία διαδικασία όπου η βαρύτητα προσπαθεί να συγκεντρώσει τα πάντα στο κέντρο, ενώ η πίεση τείνει να κάνει τα αέρια να διασκορπιστούν.

Πριν γεννηθεί ένα αστέρι, η βαρύτητα είναι αυτή που κερδίζει. Στην αρχή, τα αέρια που δημιουργούνται στα αστέρια έχουν πολύ χαμηλές θερμοκρασίες, ωστόσο καθώς τα νέφη συμπιέζονται, αυξάνεται και η θερμοκρασία τους, οδηγώντας σε αύξηση και της πίεσης.

Σε εκείνο το σημείο, η βαρύτητα βρίσκει τον πρώτο της σύμμαχο, το φως. Τα αέρια εκπέμπουν φως, το οποίο όμως καθώς μεταφέρεται, ψύχει το ίδιο αέριο.

Παρόλα αυτά, ανάλογα με το μέγεθος του νέφους που δημιουργείται, μπορεί και η πίεση να βρει τον δικό της σύμμαχο. Πρόκειται για τα άτομα υδρογόνου. Όταν οι θερμοκρασίες στο κέντρο γίνουν πολύ υψηλές, τα άτομα υδρογόνου, συγχωνεύονται και σχηματίζουν πυρήνες βαρύτερων στοιχείων. Πρακτικά δημιουργείται ένα αστέρι όπου στον πυρήνα του, δημιουργούνται και άλλοι πυρήνες.

Η διαδικασία αυτή ονομάζεται πυρηνική σύντηξη και οδηγεί στην παραγωγή επιπλέον ενέργειας για τα αέρια. Το αποτέλεσμα είναι πως η πίεση των αερίων εξισορροπείται τελικά με τη βαρύτητα.

Κάποια αστέρια, πιθανόν να μπλέξουν με κακές παρέες, όπως είναι οι μαύρες τρύπες

Ως εκ τούτου, το αστέρι γίνεται σταθερό, καθόσον η πίεση και η σύντηξη μάχονται εναντίον της βαρύτητας και του φωτός. Ο Ήλιος βρίσκεται σε αυτή την ισορροπία εδώ και 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια και είμαστε ακόμα πολύ μακριά από την καταστροφή του.

Κάποια στιγμή όμως τα στοιχεία κουράζονται από αυτήν την ατελείωτη μάχη. Ίσως το υδρογόνο στο κέντρο του άστρου να εξαντληθεί ή ίσως κάποιος άλλος σύμμαχος αποτύχει. Αφού έχουν περάσει όλα τα στάδια σύντηξης και η πίεση έχει επεκταθεί, η βαρύτητα ξεκινάει και πάλι να πιέζει.

Έρχεται λοιπόν εκείνη η στιγμή όπου δεν υπάρχει πια υλικό για να δημιουργηθεί η απαιτούμενη ενέργεια από τα αέρια. Εκείνη η στιγμή σηματοδοτεί και την αρχή του τέλους των άστρων.

Αστέρια γίγαντες και κακές παρέες

Στα μεγάλα αστέρια, που είναι μέχρι και 100 φορές μεγαλύτερα από τον δικό μας Ήλιο, ο αριθμός των υλικών είναι τόσο μεγάλος και η κατάρρευση λόγω βαρύτητας τόσο έντονη, που οι θερμοκρασίες στους πυρήνες μπορούν να φτάσουν σε πολύ υψηλούς βαθμούς.

Σε αυτά τα αστέρια, η σύντηξη γίνεται με πολύ ταχύτερο ρυθμό απ’ ό,τι στον Ήλιο, με αποτέλεσμα οι γίγαντες αυτοί να ζουν και να πεθαίνουν γρήγορα.

Κάποια άλλα αστέρια, πιθανόν να μπλέξουν με κακές παρέες, όπως είναι οι μαύρες τρύπες. Πριν από περίπου έναν χρόνο, εντοπίστηκε ένα αντικείμενο το οποίο άλλαξε απότομα τη φωτεινότητά του. Οι επιστήμονες ανακάλυψαν τελικά πως ήταν μία μαύρη τρύπα, η οποία μόλις είχε «φάει» ένα αστέρι.

Ωστόσο, η πιθανότητα ένα αστέρι να πεθάνει επειδή μπλέκει με κακές παρέες είναι ελάχιστη. Συνήθως τα αστέρια πεθαίνουν επειδή δίνουν μέρος της ύλης τους σε έναν μικρότερο φίλο, όπως είναι ένας λευκός νάνος ή ένα αστέρι νετρονίων.

Ο τρόπος που δίνουν την ύλη, μπορεί να αποσταθεροποιήσει τον μικρό φίλο, με αποτέλεσμα να εκραγεί και να πάρει μαζί του το γενναιόδωρο αστέρι.

Από τη γέννησή τους, τα αστέρια ζουν έναν εξαντλητικό πόλεμο. Η θερμότητα, η λάμψη και οι γίγαντες ρίχνονται στον αγώνα.

Καμιά φορά, σκοτεινές μαύρες τρύπες παρακολουθούν από τη γωνία. Και όταν όλες οι πλευρές έχουν πλέον εξαντληθεί, όσα υλικά έχουν απομείνει, γεννούν ένα μικρό ουράνιο σώμα. Αυτό το νεογέννητο αστέρι αγκαλιάζει τον κουρασμένο γίγαντα και με αυτό το δραματικό φινάλε, «φεύγουν» τα αστέρια.

Με πληροφορίες από: EL PAÍS