Ταξιδεύετε με αεροπλάνο και έχετε πολλές ώρες ακόμα να φτάσετε στον προορισμό σας. Η πίεση στην καμπίνα έχει σταθεροποιηθεί, η ένδειξη για τη ζώνη ασφαλείας είναι σβηστή και το καροτσάκι με το μπαρ κατευθύνεται προς τον διάδρομο.

Επιτέλους, ήρθε η ώρα να χαλαρώσετε – και δεν υπάρχει τίποτα καλύτερο από ένα Bloody Mary ή ένα ποτήρι κρασί για να σας βοηθήσει να αποκοιμηθείτε για λίγες ώρες. Ίσως πιστεύετε ότι ο ύπνος που θα σας φέρει ένα ποτάκι, θα σας βοηθήσει να αποφύγετε το τζετ λαγκ ή το άγχος σας.

Όσο χαλαρωτικό κι αν φαίνεται, αυτό το ποτό μπορεί να σας κάνει περισσότερο κακό παρά καλό. Νέα έρευνα διαπίστωσε ότι το αλκοόλ επιτείνει τις επιπτώσεις του μεγάλου υψομέτρου στον οργανισμό των ανθρώπων, επιβαρύνοντας επιπλέον το καρδιαγγειακό σύστημα, μειώνοντας τα επίπεδα οξυγόνου στο αίμα, επιτείνοντας την αφυδάτωση και υποβαθμίζοντας την ποιότητα του ύπνου. Μπορεί επίσης να σας κάνει ακόμα πιο ανήσυχους.

«Γιατί να μην αποφεύγουμε απλώς να πίνουμε ποτό σε μια κατάσταση που είναι ήδη αγχωτική για τον οργανισμό;» λέει η συγγραφέας της μελέτης Eva-Maria Elmenhorst.

Παρόλα αυτά, παραμένουν ερωτήματα σχετικά με το πώς ακριβώς το αλκοόλ μπορεί να επηρεάσει την εμπειρία κατά τη διάρκεια της πτήσης, ιδίως τον ύπνο – και ποιος κινδυνεύει περισσότερο. Με αφορμή την έρευνα, οι ειδικοί συζητούν τι μπορούν να κάνουν οι επιβάτες για να αποφύγουν τις χειρότερες επιπτώσεις.

Οι επιδράσεις από το αλκοόλ και το υψόμετρο

Όπως η ανάβαση σε ένα βουνό, έτσι κι η πτήση επιβαρύνει το σώμα. Με την αύξηση του υψομέτρου επέρχεται μειωμένη πίεση του αέρα, η οποία μειώνει τη συγκέντρωση του οξυγόνου στον αέρα -γνωστή και ως υποβαρική υποξία- και έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση του οξυγόνου στους πνεύμονες και στην κυκλοφορία του αίματος (που ονομάζεται υποξαιμία).

Biz Γιατί οι low cost και οι παραδοσιακές αεροπορικές εταιρείες βρίσκονται σε ανοικτό πόλεμο

Παρόλο που τα αεροπλάνα έχουν πίεση για να ελαχιστοποιήσουν τις επιπτώσεις, ένα αεροπλάνο σε κανονικό ύψος πλεύσης (30.000 έως 40.000 πόδια) θα εξακολουθούσε να έχει πίεση καμπίνας που αντιστοιχεί σε ένα υψόμετρο πάνω από το επίπεδο της θάλασσας, περίπου 8.000 πόδια, λέει ο Peter Hackett, ειδικός σε μεγάλα υψόμετρα και γιατρός επειγόντων περιστατικών.

Για έναν υγιή άνθρωπο, αυτή η ποσότητα αύξησης υψομέτρου μπορεί να μην είναι αισθητή, ιδίως επειδή το σώμα μας διαθέτει φυσικούς μηχανισμούς προσαρμογής.

«Ο καρδιακός σας ρυθμός είναι υψηλότερος, αναπνέετε περισσότερο – είτε παίρνετε περισσότερες αναπνοές κάθε λεπτό και/ή παίρνετε βαθύτερες αναπνοές», λέει ο γιατρός και καθηγητής πνευμονολογίας του Πανεπιστημίου της Ουάσινγκτον Andrew Luks.

Αυτές είναι μερικές μόνο από τις αντιδράσεις του οργανισμού «οι περισσότερες από τις οποίες έχουν σκοπό να βοηθήσουν το σώμα σας να προσαρμοστεί στις συνθήκες χαμηλού οξυγόνου και να το αντισταθμίσει».

Ωστόσο, η κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να διαταράξει αυτή την αντίδραση, λέει ο Hackett. Αν και οι μηχανισμοί δεν είναι πλήρως κατανοητοί, οι ειδικοί υποψιάζονται ότι το αλκοόλ αναστέλλει τον αέρα και, συνεπώς, την πρόσληψη οξυγόνου.

«Το αλκοόλ είναι αυτό που αποκαλούμε αναπνευστικό κατασταλτικό» λέει ο Hackett. Ενώ ένας νηφάλιος οργανισμός θα ανταποκριθεί στο μεγάλο υψόμετρο αυξάνοντας τους ρυθμούς αναπνοής, λέει, «το αλκοόλ αμβλύνει αυτή την αντίδραση».

Πράγματι, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι συμμετέχοντες που κατανάλωσαν αλκοόλ πριν κοιμηθούν σε προσομοιωμένο μεγάλο υψόμετρο σημείωσαν αυξημένους καρδιακούς παλμούς (15 bpm υψηλότερους από τους συμμετέχοντες που δεν έπιναν) και μειωμένα επίπεδα οξυγόνου στο αίμα (3% χαμηλότερη συγκέντρωση οξυγόνου στο αίμα από την ομάδα νηφάλιων). Αυτές επιδράσεις καταπονούν το καρδιαγγειακό σύστημα.

Πρόκληση ο ύπνος

Η ποιότητα και η διάρκεια του ύπνου επηρεάζονται έτσι κι αλλιώς σε μεγάλο υψόμετρο, ακόμα και για τους υγιείς και νηφάλιους ανθρώπους, σύμφωνα με τον Luks. «Οι άνθρωποι περνούν πολύ λιγότερο χρόνο στα βαθύτερα στάδια του ύπνου και στον ύπνο REM» λέει. Τα χαμηλότερα επίπεδα οξυγόνου κάνουν τους ανθρώπους να ξυπνούν συχνότερα και να βιώνουν περιόδους άπνοιας, ένα φαινόμενο που ονομάζεται περιοδική αναπνοή.

Φυσικά, όλος ο θόρυβος, οι αναταράξεις, τα στενά καθίσματα και οι συχνές διακοπές μιας πτήσης συμβάλλουν επίσης σε ένα όχι και τόσο ιδανικό περιβάλλον ύπνου. «Υπάρχουν πολλά άλλα πράγματα που συμβάλλουν εξίσου στο πρόβλημα» λέει ο Luks.

Διαβασε ακομα

Τι είναι η αεροφοβία που χτύπησε κόκκινο μετά τις αναταράξεις σε πτήση της Singapore Airlines

Μπορεί ένα ποτήρι κρασί να φαίνεται σαν ένα καλό χαλαρωτικό, το αλκοόλ όμως έχει στην πραγματικότητα αρνητική επίδραση στην ποιότητα του ύπνου.

«Όταν πίνετε πολύ αλκοόλ, έχει όντως κατασταλτική επίδραση και νιώθετε υπνηλία» εξηγεί. «Αλλά όταν κοιμάστε, τα επίπεδα αλκοόλ στο αίμα σας μειώνονται, αλλά σε ορισμένα επίπεδα αλκοόλ στο αίμα, το αποτέλεσμα είναι να διεγείρεται ο οργανισμός σας ακόμη περισσότερο και να ξυπνάτε.

Επιπλέον, η κυκλοφορία ξηρού, δροσερού αέρα στις πτήσεις έχει αφυδατωτική επίδραση που μπορεί να επιδεινωθεί από το αλκοόλ. Το αλκοόλ αναστέλλει τις αντιδιουρητικές ορμόνες, οι οποίες αναγκάζουν τους ανθρώπους να ουρούν συχνότερα, αφαιρώντας νερό από το σώμα – και διακόπτοντας τον ύπνο.

Ποιοι επηρεάζονται περισσότερο

Ο συνδυασμός αλκοόλ και υψομέτρου προκάλεσε στους υγιείς συμμετέχοντες στη μελέτη της Elmenhorst έναν βαθμό καρδιακής καταπόνησης που, σύμφωνα με τον Hackett, είναι συγκρίσιμος με το να «κάνεις έναν περίπατο». Η πτώση των επιπέδων οξυγόνου, από την άλλη πλευρά, θα μπορούσε να προκαλέσει πονοκεφάλους ή ζαλάδες, αν και λέει ότι είναι μάλλον αμελητέα για τους ανθρώπους με καλή υγεία.

Ο Luks συμφωνεί, σημειώνοντας ότι οι νέοι, υγιείς άνθρωποι -συμπεριλαμβανομένων όλων των συμμετεχόντων στη μελέτη- «μπορούν γενικά να ανεχθούν ικανοποιητικούς βαθμούς υποξαιμίας». Τα μειωμένα επίπεδα οξυγόνου για παρατεταμένο χρονικό διάστημα μπορούν να προκαλέσουν βλάβες στους ιστούς, στις περισσότερες περιπτώσεις, όπως στις πτήσεις.

Οι επιπτώσεις μπορεί να είναι πιο σοβαρές σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας ή που πάσχουν από προϋπάρχουσες παθήσεις, όπως καρδιακές ή πνευμονικές παθήσεις, λέει η Mariann Piano, καθηγήτρια Νοσηλευτικής στο Πανεπιστήμιο Vanderbilt. Θεωρητικά, λέει, μια αύξηση του καρδιακού ρυθμού ή μια πτώση των επιπέδων κορεσμού οξυγόνου θα μπορούσε να προκαλέσει μια «οξεία συνέπεια» όπως καρδιακή ανεπάρκεια.

Διαβασε ακομα

Γιατί η καλύτερη μπίρα θα είναι πάντα η κρύα

Πρακτικές συμβουλές

Αν αυτό το περιστασιακό ποτό εν πτήσει δεν είναι κάτι που μπορείτε να αποχωριστείτε εύκολα, οι ειδικοί προσφέρουν ορισμένες συμβουλές για να ελαχιστοποιήσετε τις επιπτώσεις στον ύπνο και την υγεία.

Η Piano συνιστά να μην καταναλώνετε περισσότερα από ένα αλκοολούχο ποτό κατά τη διάρκεια μιας πτήσης. Καλύτερα να πίνετε αυτό το ποτήρι κρασί ή το κοκτέιλ με φαγητό και να το συμπληρώνετε με επιπλέον νερό, προσθέτει. Και, όπως και στην ξηρά, οι επιδράσεις του αλκοόλ είναι ισχυρότερες με άδειο στομάχι.

Τελικά, όταν εξετάζουμε τις επιδράσεις του αλκοόλ, «καταλήγουμε πάντα στο ερώτημα πόσο», λέει ο Luks. «Πιείτε μια μπύρα ή ένα ποτήρι κρασί, αλλά μην το παρακάνετε».

Με πληροφορίες από National Geographic