Σε παγκόσμιο επίπεδο, το τρέξιμο είναι μια από τις πιο δημοφιλείς σωματικές δραστηριότητες.

Μόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες, υπάρχουν περίπου 64 εκατομμύρια δρομείς – και η ιστορία είναι παρόμοια σε όλο τον κόσμο.

Περισσότεροι άνθρωποι από ποτέ τρέχουν μαραθώνιους, με τους συμμετέχοντες σχεδόν να διπλασιάζονται από το 2021 έως το 2022, σύμφωνα με τους δημιουργούς της εφαρμογής γυμναστικής Strava.

Και, το 2023, το Parkrun αποκάλυψε ότι περισσότεροι από 8,5 εκατομμύρια δρομείς είχαν εγγραφεί για να λάβουν μέρος στις δραστηριότητές του.

Ίσως είναι η προσβασιμότητα του τρεξίματος που το κάνει τόσο ελκυστικό.

Δεν χρειάζεσαι γυμναστήριο ή (αναμφισβήτητα) ακριβό εξοπλισμό. Μπορείς απλώς να φορέσεις ένα ζευγάρι αθλητικά παπούτσια, να βγείς από την πόρτα και είσαι έτοιμος να ξεκινήσεις.

Εύκολο.

Ή μήπως όχι;

Τι διακρίνει τους ανθρώπους που μπορούν να τρέξουν πολύ γρήγορα, από εκείνους που τρέχουν με πιο αργό ρυθμό; Υπάρχουν όλο και περισσότερες ενδείξεις ότι η γενετική μπορεί να παίζει σημαντικό ρόλο.

Το παράδειγμα της Ciara Mageean

Η Ciara Mageean προπονείται αυτή τη στιγμή στο Flagstaff της Αριζόνα, σε μεγάλο υψόμετρο, στο πλαίσιο της προετοιμασίας της για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2024.

Με πλήθος επιτυχιών ήδη στο ενεργητικό της – μεταξύ των οποίων ασημένια μετάλλια στους Κοινοπολιτειακούς Αγώνες και στο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα, τέταρτη θέση στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα και ιρλανδικά ρεκόρ στα 800μ, 1000μ, 1500μ και στο μίλι – η 31χρονη σημείωσε πρόσφατα παγκόσμιο ρεκόρ Parkrun όταν ολοκλήρωσε τα 5χλμ σε μόλις 15 λεπτά και 13 δευτερόλεπτα. Αυτό είναι λιγότερο από το μισό του μέσου χρόνου τερματισμού.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη James Rhodes (@jrhodesathletics)

Πόσο εύκολος ήταν ο δρόμος για την κορυφή του αθλήματός της;

Όπως λέει μιλώντας στο BBC, ως παιδί έπαιζε Camogie, ένα ιρλανδικό παιχνίδι που μοιάζει με το χόκεϊ επί χόρτου. Τότε ήταν που διαπιστώθηκε πως είχε μεγάλες αντοχές στο τρέξιμο, ενώ ήταν και πολύ γρήγορη.

Το ταλέντο της Mageean δεν βρίσκεται ούτε στο μαραθώνιο ούτε στο σπριντ, αλλά στις μεσαίες αποστάσεις. Η φυσική της ανταγωνιστικότητα ήταν αυτή που την οδήγησε σε αυτή την ανακάλυψη.

Και αποδείχθηκε ότι είχε μια φυσική ικανότητα που θα την οδηγούσε στα υψηλότερα επίπεδα του αθλητισμού. «Θεωρώ ότι είναι αδύνατο να ανταγωνιστείς στο κορυφαίο επίπεδο του αθλητισμού χωρίς να έχεις αυτό το γενετικό στοιχείο», λέει.

Υπάρχει γονίδιο ταχύτητας;

Οι επιστήμονες ερευνούν την ύπαρξη ενός «γονιδίου ταχύτητας» εδώ και πάνω από δύο δεκαετίες, με ολοένα και περισσότερες αποδείξεις ότι η γενετική «σύσταση» ενός ανθρώπου μπορεί να επηρεάσει σημαντικά τις αθλητικές του επιδόσεις.

Υπάρχουν περισσότερες από 200 διαφορετικές γενετικές παραλλαγές που μπορούν να επηρεάσουν την αθλητική απόδοση και τουλάχιστον 20 που θα μπορούσαν να συμβάλουν στο να είναι κάποιος κορυφαίος αθλητής.

Αλλά είναι σημαντικό να ξεκαθαριστεί ότι αυτές από μόνες τους, δεν θα μετατρέψουν κάποιον σε αθλητή.

Στην πραγματικότητα, υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί δρόμοι για να γίνει κάποιος κορυφαίος αθλητής.

Όταν συνδυάζεται με τη σωστή προπόνηση και μια σειρά άλλων περιβαλλοντικών παραγόντων, η μεταφορά των σωστών παραλλαγών ορισμένων γονιδίων, μπορεί να δώσει σε ορισμένα άτομα ένα πλεονέκτημα.

Το λεγόμενο γονίδιο της ταχύτητας ή ACTN3, είναι ένα γονίδιο που κωδικοποιεί για την α-ακτινίνη-3, μια πρωτεΐνη που εκφράζεται μόνο στις μυϊκές ίνες ταχείας συστολής.

Οι σκελετικοί μύες αποτελούνται από εκατοντάδες, μερικές φορές χιλιάδες, μυϊκές ίνες που είναι συσσωρευμένες μεταξύ τους και τυλιγμένες σε συνδετικό ιστό.

Κάθε σκελετική μυϊκή ίνα είναι ένα ενιαίο κυλινδρικό μυϊκό κύτταρο και ταξινομείται ανάλογα με το πόσο γρήγορα συστέλλεται.

Οι ίνες τύπου Ι, ή αργής συστολής, βρίσκονται συχνά σε μεγάλη αφθονία σε ελίτ αθλητές αντοχής, όπως οι δρομείς μεγάλων αποστάσεων και οι ποδηλάτες.

Εν τω μεταξύ, οι ίνες τύπου ΙΙ ή ταχείας σύσπασης βρίσκονται σε αφθονία σε κορυφαίους αθλητές δύναμης, όπως οι αρσιβαρίστες και οι σπρίντερ.

Τι έδειξε νέα έρευνα

Τώρα, ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Exeter στο Ηνωμένο Βασίλειο προχώρησαν ένα βήμα παραπέρα τις έρευνες σχετικά με το ρόλο των γονιδίων στις επιδόσεις στον αθλητισμό.

Ο αθλητικός επιστήμονας Henry Chung και η ομάδα του εξέτασαν λεπτομερώς χιλιάδες γονίδια στο DNA 45 Βρετανών ανδρών και γυναικών ηλικίας 20 έως 40 ετών. Για οκτώ εβδομάδες, οι συμμετέχοντες έτρεχαν για 30 λεπτά, τρεις φορές την εβδομάδα.

Σε διάστημα οκτώ εβδομάδων, συνήθως παρατηρείται βελτίωση κατά 10% στην καρδιοαναπνευστική ικανότητα ή στη VO2 max – την ικανότητα αξιοποίησης του οξυγόνου ως ενέργεια – η οποία αποτελεί το χρυσό πρότυπο μέτρησης [της αερόβιας ικανότητας], λέει ο Chung.

«Αλλά παρατηρήσαμε μια μεγάλη τυπική απόκλιση. Μερικοί άνθρωποι βελτιώθηκαν κατά 20%, άλλοι κατά μόλις 5%. Και κάποιοι άλλοι δεν βελτιώθηκαν καθόλου», πρόσθεσε.

Στη συνέχεια, η ομάδα του Chung πραγματοποίησε ανάλυση γονότυπου όλων των δρομέων.

«Εξετάσαμε πάνω από 3.000 διαφορετικά γονίδια και διαπιστώσαμε ότι 19 συγκεκριμένα γονίδια συνέχιζαν να εμφανίζονται – όλα τους σχετίζονταν με κάποιο είδος μεταβλητής της φυσικής κατάστασης».

Αυτά τα γονίδια έχουν αναφερθεί και στο παρελθόν, λέει ο Chung, αλλά αυτή είναι η πρώτη φορά που μια μελέτη τα συνδέει μεταξύ τους. Οι άνθρωποι που βελτιώθηκαν κατά περίπου 20% είχαν και τα 19 αυτά θετικά γονίδια, ενώ οι άνθρωποι που δεν βελτιώθηκαν πολύ είχαν μόνο ένα ή δύο.

Από τα 19 γονίδια που εντοπίστηκαν, το ένα ήταν το λεγόμενο «γονίδιο του πολεμιστή», γνωστό και ως γονίδιο της μονοαμινοξειδάσης Α (MAOA), το οποίο σχετίζεται με την επιθετικότητα και τη συμπεριφορά ανάληψης κινδύνου.

Ωστόσο, η μελέτη διαπίστωσε ότι λιγότερο από το 31% των ανθρώπων είχαν τη γενετική σύσταση για να αξιοποιήσουν στο έπακρο την προπόνηση. Μπορεί λοιπόν κανείς να αψηφήσει τις γενετικές προσδοκίες;

Η έρευνα δείχνει ότι η δραματική αύξηση των παγκόσμιων ρεκόρ στις κούρσες ταχύτητας από τους πρώτους σύγχρονους Ολυμπιακούς Αγώνες οφείλεται στην πρόοδο της μεθοδολογίας προπόνησης, σε συνδυασμό με τη βελτίωση των επιφανειών και των υποδημάτων τρεξίματος.

Επιπλέον, οι ειδικοί λένε ότι, με την προπόνηση, μπορεί να είσαι σε θέση να αλλάξεις τις μυϊκές σου ίνες από βραδείας σε γρήγορης συστολής.

Ίσως υπάρχει ελπίδα για όσους από εμάς μπορεί να έχουμε… πρόβλημα ταχύτητας.

Με πληροφορίες από BBC