Αν και συχνά το ερώτημα είναι τι ξέρουμε για τους πλανήτες μακριά από το ηλιακό μας σύστημα και το περιθώριο ύπαρξης ζωής σε αυτούς, τι θα λέγατε αν αντιστρέφαμε το ερώτημα, διερωτώμενοι τι ξέρουν οι εξωγήινοι για εμάς;

Μέχρι σήμερα, έχουμε βρει περισσότερους από 5.500 πλανήτες σε τροχιά γύρω από άλλα αστέρια στον γαλαξία μας, που ονομάζονται εξωπλανήτες. Όμως, τέτοιες παρατηρήσεις είναι στα σπάργανα – τρισεκατομμύρια κόσμοι είναι πιθανώς διάσπαρτοι στον Γαλαξία μας.

Σε μερικούς από αυτούς τους κόσμους έχουμε αρχίσει να ψάχνουμε τόσο για τη χημική σύσταση στην ατμόσφαιρά τους που θα μπορούσε να υποδεικνύει βιολογική δραστηριότητα, όσο και για τεχνολογικές αποδείξεις που μπορεί να εκπέμπονται από έξυπνες μορφές ζωής, χρησιμοποιώντας ραδιοφωνικά σήματα είτε σκόπιμα, είτε τυχαία σταλμένα προς την κατεύθυνσή μας.

Τι θα γινόταν όμως αν βλέπουμε το ερώτημα από την απέναντι σκοπιά και ήμασταν εμείς τα αντικείμενα παρακολούθησης; Αν οι εξωγήινοι αστρονόμοι έστρεφαν το βλέμμα τους προς εμάς; Θα μπορούσαν να δουν το ηλιακό φως να περνά μέσα από την ατμόσφαιρά μας και να μελετήσουν το έδαφός μας;

Το 2021, ο Τhomas Beatty, του Πανεπιστημίου του Ουσκόνσιν, βρήκε ότι υπήρχαν σχεδόν 2.000 αστέρια σε απόσταση 300 ετών φωτός από τη Γη που θα μπορούσαν ενδεχομένως να δουν μια τέτοια διέλευση. «Είναι ένας καλός αριθμός κόσμων», λέει. Ο καλύτερος δείκτης ζωής στη Γη από τέτοιες παρατηρήσεις μπορεί να είναι το οξυγόνο, το άζωτο και οι υδρατμοί, προσθέτει ο Paul Rimmer, αστροχημιστής στο Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ στο Ηνωμένο Βασίλειο, κάτι που «θα ήταν ένδειξη ενός σταθερού υγρού ωκεανού».

Ωστόσο, μια από τις πιο αποκαλυπτικές τεχνολογίες της Γη μπορεί να μην είναι οι ατμοσφαιρικοί μας ρύποι ή τα ραδιοφωνικά σήματα, αλλά τα φώτα των πόλεων. Το 2021, ο Beatty υπολόγισε ότι το νάτριο που εκπέμπεται από τέτοια φώτα θα μπορούσε να ανιχνευθεί στην ατμόσφαιρα ενός πλανήτη. «Έχει πολύ έντονα φασματικά χαρακτηριστικά», λέει ο Beatty. «Ποτέ δεν θα το πετύχεις αυτό μέσω μιας φυσικής διαδικασίας».

Η Γη στη σημερινή της μορφή πιθανότατα δεν είναι αρκετά αστικοποιημένη ώστε να είναι ανιχνεύσιμη με τέτοιο τρόπο, τουλάχιστον εντός των παραμέτρων των δικών μας τηλεσκοπίων. Λιγότερο από το 1% της επιφάνειας της Γης καλύπτεται από πόλεις. Είναι, έτσι, πολύ μακριά από το να γίνει μια οικουμενόπολη – μια πόλη όλος ο πλανήτης, παρόμοια με τον φανταστικό κόσμο του Coruscant στις ταινίες Star Wars. Ωστόσο, εάν η ανάπτυξη συνεχιστεί με τον τρέχοντα ρυθμό, μέχρι το 2150, η αστικοποίηση θα μπορούσε να έχει διογκωθεί κατά 10 φορές από τα σημερινά της επίπεδα και τότε θα μπορούσαμε να λάμψουμε σαν φάρος στα σύγχρονα τηλεσκόπια, λέει ο Beatty.

Αλλά οι εξωγήινοι πολιτισμοί με πιο προηγμένα τηλεσκόπια μπορεί ήδη να είναι σε θέση να μας εντοπίσουν. «Είναι απολύτως εφικτό να υπάρχουν εξωγήινοι αστρονόμοι που έχουν κατασκευάσει ένα διαστημικό τηλεσκόπιο 100 μέτρων που θα μπορούσε να μας δει αυτή τη στιγμή», εξηγεί.

Ακόμα κι αν οι εξωγήινοι αστρονόμοι είχαν ένα μικρότερο τηλεσκόπιο που θα μπορούσε να δει μόνο την αμυδρή κουκκίδα του πλανήτη μας, θα μπορούσαν ακόμα να καταλάβουν ότι κατοικείται. Γνωρίζοντας την κλίση και την περιστροφή της Γης, το φως που εκπέμπεται από τον πλανήτη μας θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για τη δημιουργία ενός ακατέργαστου χάρτη της επιφάνειάς μας, που θα έδειχνε τη γη, τους ωκεανούς, ακόμα και τις ακτές, σύμφωνα με τον Jonathan Jiang, έναν αστροφυσικό από το Εργαστήριο Jet Propulsion της NASA στις ΗΠΑ.

«Όσο μπορείτε να δείτε ένα φωτεινό σημείο, μπορείτε να το αναλύσετε», λέει ο Jiang, ο οποίος χρησιμοποίησε ένα διαστημόπλοιο στο Ηλιακό μας Σύστημα το 2018 για να επιδείξει την τεχνική αυτή στη Γη.

Όλα αυτά εγείρουν το ερώτημα αν θέλουμε πραγματικά να είμαστε τόσο αξιοσημείωτοι. «Στις ταινίες πάντα δεχόμαστε εισβολή», σημειώνει ο Beatty.

Στην πραγματικότητα, οι επιστήμονες είναι πιο πρόθυμοι να κάνουν γνωστή την παρουσία μας, περιστασιακά ακόμα, στέλνοντας σκόπιμα μηνύματα στο Σύμπαν – όπως ένα διάσημο ραδιοφωνικό σήμα υψηλής ισχύος που περιέχει μια απλή εικόνα για την ανθρωπότητα, το οποίο εστάλη από το ανενεργό πια ραδιοτηλεσκόπιο Arecibo στο Πουέρτο Ρίκο το 1974. «Δεν ανησυχώ πραγματικά για τα σενάρια της Ημέρας Ανεξαρτησίας», λέει η Beth Biller, αστρονόμος στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Καθώς η ανθρωπότητα συνεχίζει να αλλάζει τον πλανήτη μας, υποθέτοντας ότι δεν θα τερματίσουμε πρώτα την ύπαρξή μας με πόλεμο ή άλλα μέσα, η Γη είναι πιθανό να γίνεται όλο και πιο αισθητή. Ο Socas-Navarro λέει ότι οι εξωγήινοι αστρονόμοι θα μπορούσαν ακόμα, μια μέρα, να εντοπίσουν το σύννεφο των δορυφόρων που περιστρέφονται γύρω από τον πλανήτη μας. Θα χρειαστεί να έχουμε «ένα δισεκατομμύριο φορές περισσότερους από αυτούς που έχουμε τώρα, που ακούγεται πολύ», λέει. «Αλλά φτάσαμε από το ένα αυτοκίνητο σε πάνω από ένα δισεκατομμύριο σε μερικές δεκαετίες».

Ίσως, αν επιθυμούμε να κάνουμε την πρώτη επαφή, θα μπορούσαμε να κάνουμε περισσότερα για να γίνουμε αντιληπτοί, όπως εκπομπές σαν το μήνυμα Arecibo. Μέχρι στιγμής, έχουν γίνει μόνο λίγες περαιτέρω προσπάθειες. «Αν ήταν μόνο στο χέρι μου, θα μετέδιδα την ύπαρξή μας κακατασκευή τεράστιων κατασκευών στο διάστημα, λέει ο Beatty, όπως ένα μεγάλο τρίγωνο σε μέγεθος πλανήτη ή τετράγωνο κατασκευασμένο από λεπτό υλικό που θα ήταν προφανώς τεχνητό για τους εξωγήινους αστρονόμους. «Αυτός θα ήταν ο κύριος τρόπος για να γίνουμε αντιληπτοί, αν το θέλαμε», λέει.ι θα ήλπιζα ότι κάποιος θα απαντούσε», λέει ο Rimmer. «Αλλά αυτή είναι απλώς η γνώμη μου. Αυτή είναι μια απόφαση που πιστεύω ότι πρέπει να ληφθεί παγκοσμίως».

Προτείνει μάλιστα το χτίσιμο τεράστιων κατασκευών στο διάστημα, όπως ένα μεγάλο τρίγωνο σε μέγεθος πλανήτη ή τετράγωνο κατασκευασμένο από λεπτό υλικό που θα ήταν προφανώς τεχνητό για τους εξωγήινους αστρονόμους. «Αυτός θα ήταν ο κύριος τρόπος για να γίνουμε αντιληπτοί, αν το θέλαμε», λέει.

Προς το παρόν, τα σημάδια της ύπαρξής μας είναι πιο μέτρια, αλλά ακόμα ανιχνεύσιμα. «(οι εξωγήινοι) Δεν χρειάζονται θαύματα», λέει ο Seth Shostak, ανώτερος αστρονόμος στο Ινστιτούτο Seti (Αναζήτηση για Εξωγήινη Νοημοσύνη) στις ΗΠΑ. «Απλώς χρειάζονται την τεχνολογία που έχουμε, αλλά σε μεγαλύτερη κλίμακα».

Με πληροφορίες από BBC