Σε κάθε γωνιά του κόσμου, η Gen Z πρωτοστατεί σε ακτιβισμούς και διαδηλώσεις. Κατακλύζει δρόμους και πλατείες και διεκδικεί μία καλύτερη ζωή. Δεν σταματά όμως εκεί. Μία γενιά ακτιβιστών συρρέει σε βιντεοπαιχνίδια, όπως το Roblox, όπου οργανώνεται και διαδηλώνει, παρακάμπτοντας τη λογοκρισία και διατηρώντας την ανωνυμία της.

Το σούρουπο σκεπάζει τη μέρα, ενώ ένα σμήνος διαδηλωτών γεμάτο ενέργεια κατεβαίνει στο παλιό πλακόστρωτο σε έναν παραλιακό δρόμο, σε άψογη συστοιχία.

Πρόκειται για μία σκηνή που θα μπορούσε να έχει μεταφερθεί από τις πλατείες οποιασδήποτε πρωτεύουσας του κόσμου, μόνο που οι φιγούρες οι οποίες φωνάζουν και κρατούν παλαιστινιακές σημαίες αποτελούνται από ογκώδη pixel και όχι από σάρκα και οστά. Οι δρόμοι που βαδίζουν δεν υπάρχουν σε καμία χώρα, αλλά μέσα σε κώδικες που συνθέτουν τον εικονικό κόσμο του Roblox.

Το βίντεο, το οποίο έκτοτε έχει γίνει viral, είναι ένα από τα πολλά παραδείγματα διαμαρτυριών IRL στους εικονικούς κόσμους. Με την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ το 2016, νεαροί χρήστες εισέβαλαν στους διακομιστές του Club Penguin για να καταγγείλουν τη νίκη του πρώην προέδρου σε μία εκλογική αναμέτρηση για την οποία ήταν πολύ μικροί για να ψηφίσουν.

Το φαινόμενο του gaming ακτιβισμού

Το 2020, νέοι που ήταν κλεισμένοι στα σπίτια τους, οργάνωσαν ψηφιακές διαδηλώσεις για το Black Lives Matter εν μέσω της πανδημίας του κορονοϊού. Την ίδια χρονιά, ακτιβιστές του Χονγκ Κονγκ χρησιμοποίησαν το νεοεμφανιζόμενο Animal Crossing: New Horizons για να επικρίνουν τον Κινέζο πρόεδρο Xi Jinping, δημιουργώντας ψηφιακά πανό με το πρόσωπό του, με αποτέλεσμα η κυβέρνηση να απαγορεύει την πώληση του παιχνιδιού στο Χονγκ Κονγκ και την Κίνα.

Πώς, λοιπόν, παιχνίδια που έχουν σχεδιαστεί για να ψαρεύουν, να τρέχουν και να ντύνονται εικονικά οι νέοι, έγιναν τόποι διαμαρτυρίας; «Αυτό που είναι σημαντικό για εμάς είναι το γεγονός ότι τα παιδιά αποδομούν ένα τέτοιο εργαλείο διασκέδασης και στη συνέχεια το ανακατασκευάζουν ως μέσο πολιτικής συμμετοχής» λέει ο Δρ Kei Nishiyama, λέκτορας στο Διεθνές Πανεπιστήμιο Kaichi.

Tech Πόσο δολοφόνος θα γίνεις για τη νίκη;

Στον φυσικό κόσμο, το δικαίωμα στη διαμαρτυρία μπορεί να είναι απαγορευτικό για τους νέους, εξαιτίας του γονικού ελέγχου και της κυβερνητικής λογοκρισίας. Σε αυτήν τη συνθήκη, οι εικονικοί κόσμοι μπορούν να προσφέρουν μια διέξοδο για συμμετοχή σε συλλογικές δράσεις. «Εδώ μπορούμε να δούμε τη δημιουργική δράση των παιδιών» λέει ο Nishiyama.

Ιδιαίτερα τον τελευταίο μήνα, τα φώτα της δημοσιότητας έπεσαν πάνω στις εικονικές διαμαρτυρίες που λαμβάνουν χώρα στο Roblox, μία πλατφόρμα όπου το 60% των χρηστών είναι ηλικίας 16 ετών και κάτω.

Χρησιμοποιώντας τα άβατάρ τους, οι παίκτες δημιούργησαν ψηφιακές εκδοχές διαμαρτυριών υπέρ της Παλαιστίνης σε όλο τον κόσμο, ζητώντας κατάπαυση του πυρός.

Η 14χρονη Amber* αποφάσισε να συμμετάσχει σε μία διαμαρτυρία στο Roblox από απογοήτευση που δεν μπορούσε να κάνει τίποτα για να βοηθήσει ως έφηβη στην Αμερική. «Ήταν σπαρακτικό για μένα να παρακολουθώ τις τραγωδίες που συμβαίνουν στη χώρα της Παλαιστίνης, οπότε έψαξα τρόπους για να μπορέσω να κάνω κάτι» λέει. «Ήταν ένας καλός τρόπος για μένα να εκφράσω τις απόψεις μου».

@roshanotgamer Lebih ‘200’ player roblox telah berkumpul untuk “Solidarity UntukMu Palestine”. @Cikgu Zyd Gaming ✪ @Akif Iskandar #fyp #palestine #foryou #roblox #robloxfyp #israelkoyak #robloxedit #fypシ #fypシ゚viral #foryoupage #visitisrael #robloxstory #bloxfruit #bladeball #robloxgames ♬ original sound – ROSHAnotGamer 〽️

Γιατί η νέα γένια επιλέγει τον online ακτιβισμό

Παραδοσιακά, τα βιντεοπαιχνίδια αποτελούσαν μία μορφή απόδρασης από την καθημερινότητα. Πλέον όμως, γίνεται μία τομή. Νέοι χρήστες συρρέουν όλο και περισσότερο στο ψηφιακό πλέγμα, επεκτείνοντας σε αυτό στοιχεία του πραγματικού κόσμου.

Τα παιδιά συνδέονται στο Club Penguin για να αναλάβουν βάρδιες ως barista σε καφετέριες ή σερβιτόροι στην Pizza Parlour. Ορισμένοι παίκτες του Animal Crossing χρησιμοποιούν τις άπειρες δυνατότητες δημιουργίας στο παιχνίδι για να χτίσουν ψηφιακά σπίτια.

«Αυτό που βλέπουμε σε όλα αυτά τα εικονικά περιβάλλοντα είναι ότι πράγματα που οι χρήστες βλέπουν και κάνουν εκτός σύνδεσης, τα μεταφέρουν σε αυτούς τους διαδικτυακούς τόπους» εξηγεί η Katie Salen Tekinbaş, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας.

Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μία έντονη αύξηση της πολιτικής δραστηριότητας των νέων, με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα τον πρωταγωνιστικό ρόλο της Gen Z στις δράσεις ακτιβισμού για την κλιματική κρίση. Αυτή η πολιτική ανάφλεξη, αντανακλάται πλέον και στον τρόπο παίζουν μέσα στο digital περιβάλλον των βιντεοπαιχνιδιών.

«Είναι ένας τρόπος να δοκιμάσουν κάτι με περιορισμένες συνέπειες» λέει η Tekinbaş. «Αν κοιτάξετε την ιστορία των video games, είναι πάντα συνδεδεμένα με τον πραγματικό κόσμο. Το gaming ήταν πάντα ένας τρόπος με τον οποίο οι άνθρωποι μαθαίνουν. Και συχνά πρέπει να ασχολούμαστε με δύσκολα πράγματα κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού».

Η ασφάλεια ήταν η κινητήριος δύναμη για την απόφαση του 16χρονου Τσάρλι* να διαμαρτυρηθεί στο Roblox, καθώς η οικογένειά του προτιμούσε να μην παρευρίσκεται σε διαδηλώσεις αυτοπροσώπως. «Δεν ήξερα αν θα είχα αντίκτυπο, αλλά ήταν ωραίο να ξέρω ότι πολλοί άλλοι άνθρωποι ήθελαν να διαμαρτυρηθούν» λέει. «Επέλεξα το Roblox επειδή είναι μία μεγάλη πλατφόρμα γεμάτη διαφορετικά παιχνίδια και μπορείς να μιμηθείς αυτό που θέλεις να κάνεις στην πραγματική ζωή».

The kids are ok https://t.co/VBifgRJL7W pic.twitter.com/HzYQGv0uSP

— 💀 Demon Glamour ❤️‍🔥 (@TheVenusDarling) October 24, 2023

Μία παρόμοια περίσταση ώθησε τη Yara να οργανώσει μία διαμαρτυρία στο Club Penguin το 2016, όταν εξελέγη πρόεδρος των ΗΠΑ ο Ντόναλντ Τραμπ. «Θυμάμαι ότι μπήκα σε ένα νυχτερινό κέντρο μέσα στο παιχνίδι και άρχισα να πληκτρολογώ, Κάτω ο Τραμπ! στη συνομιλία. Πριν το καταλάβω, ο κόσμος συμμετείχε» λέει η ίδια.

Πριν από αυτό, δεν είχε συμμετάσχει ποτέ σε διαμαρτυρία στην πραγματική ζωή, αλλά ένιωσε ότι ο ακτιβισμός με φόντο το γαλήνιο παγωμένο νησί του Club Penguin είχε τη δυνατότητα να δημιουργήσει ένα θέμα συζήτησης. «Ήταν μία δημιουργική διέξοδος και μία νέα πλατφόρμα για τη διάδοση της ευαισθητοποίησης σχετικά με το τι συνέβαινε εκείνη την εποχή» εξηγεί.

Αν και στην πραγματικότητα, η διαμαρτυρία έκανε ελάχιστα πράγματα για να επιτύχει πολιτική αλλαγή, οι διαμαρτυρίες έγιναν viral, στέλνοντας ένα σαφές μήνυμα από μία γενιά μελλοντικών ψηφοφόρων.

Κινδυνεύει η φυσική διαμαρτυρία από την online

Ωστόσο, δεδομένου ότι οι διαμαρτυρίες είναι τόσο εύκολες, υπάρχει ο κίνδυνος οι νέοι να αρχίσουν να επιλέγουν αυτές τις άνετες εναλλακτικές λύσεις έναντι των διαδηλώσεων αυτοπροσώπως. Όμως ο Jacquelien van Stekelenburg, καθηγητής στο Vrije Universiteit Amsterdam, λέει ότι μέχρι στιγμής δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο. «Αυτό που βλέπουμε αυτή τη στιγμή, είναι στην πραγματικότητα ακριβώς το αντίθετο. Βλέπουμε μία έκρηξη διαμαρτυριών» αναφέρει. «Η νέα γενιά είναι πολύ δραστήρια αυτή τη στιγμή. Κατηγορήθηκαν ότι είναι ειρηνιστές και δεν ενδιαφέρονται για την πολιτική, αλλά αυτό σίγουρα δεν ισχύει».

Ωστόσο, ο van Stekelenburg ανησυχεί ότι ένα χαρακτηριστικό της διαμαρτυρίας που γίνεται διά ζώσης και δεν μπορεί να αναπαραχθεί πλήρως στο διαδίκτυο είναι η ανάπτυξη της προσωπικής ταυτότητας. Πρόκειται για ένα κρίσιμο κίνητρο μετασχηματισμού με γνώμονα την κοινότητα.

«Όλες οι έρευνες δείχνουν ότι η πρώτη σας διαμαρτυρία είναι ένα γεγονός που αλλάζει την ταυτότητά σας. Οι άνθρωποι αρχίζουν πραγματικά να βλέπουν τους εαυτούς τους ως ακτιβιστές» συμπληρώνει. «Είναι μία συναρπαστική εμπειρία να είσαι εκεί ως μέρος του πλήθους, σου κάνει πραγματικά κάτι. Και αυτό είναι κάτι που δεν έχεις μπορείς να έχει ψηφιακά».

Ωστόσο, η ανωνυμία που παρέχουν οι εικονικοί κόσμοι παραμένει ελκυστική για πολλούς νέους, ιδίως σε μία εποχή που οι διαδηλωτές κινδυνεύουν συχνά από την αστυνομία. Επιπλέον, πρόκειται για ένα περιβάλλον με το οποίο οι νέοι είναι εξοικειωμένοι.

«Είμαστε παιδιά του διαδικτύου, είναι αυτό που χρησιμοποιούμε για να πλοηγηθούμε και να κατανοήσουμε τον κόσμο» εξηγεί η Yara. «Επιπλέον, είναι πιο εύκολο να συγκεντρώνονται οι άνθρωποι μέσα από τα social media ή τις gaming πλατφόρμες».

Tech Final Fantasy: Η ανατροπή που φέρνει τα πάνω- κάτω στα βιντεοπαιχνίδια

Υπάρχει επίσης μία νέα καινοτομία και ανθεκτικότητα που συνοδεύει αυτό το είδος διαδικτυακού ακτιβισμού. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι βιβλιοθήκες χωρίς λογοκρισία στο Minecraft, όπου η μη κερδοσκοπική οργάνωση, Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα συγκεντρώνει απαγορευμένο ρεπορτάζ από εννέα χώρες για να επιτρέψει στους χρήστες να έχουν ελεύθερη πρόσβαση σε πληροφορίες που απαγορεύονται από τις κυβερνήσεις τους.

Παράλληλα, υπάρχουν οι διαμαρτυρίες υπέρ της Παλαιστίνης που συνεχίζουν να εμφανίζονται στο Roblox, τη στιγμή μάλιστα που άλλες γωνιές του διαδικτύου μπλοκάρουν το περιεχόμενο που σχετίζεται με τις διαδηλώσεις.

«Όσο κι αν εμείς οι ενήλικες ή όσοι έχουν πολιτική εξουσία προσπαθούμε να αποπολιτικοποιήσουμε τη διαδικτυακή εμπειρία των νέων, τα παιδιά θα την πολιτικοποιούν με απρόβλεπτο τρόπο» λέει ο Nishiyama. «Αντί να αποπολιτικοποιούμε την εμπειρία, πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι τα παιδιά μπορούν να είναι πολιτικά, με άλλα λόγια, δεν είναι μελλοντικοί πολίτες αλλά πολίτες του σήμερα».

Αυτό είναι ένα συναίσθημα που απηχεί η νεότερη γενιά, καθώς η Amber συνοψίζει το σημαντικότερο κίνητρο για τον διαδικτυακό ακτιβισμό της. «Νομίζω ότι είναι πολύ σημαντικό για τους νέους να προσπαθούν να βγάλουν τις επιλογές τους προς τα έξω και να αφήσουν τη φωνή τους να ακουστεί» καταλήγει. «Οι φωνές μας μπορεί να μην είναι δυνατές, αλλά αξίζουν να ακουστούν».

Με πληροφορίες από Dazed