Όταν ακούς τη λέξη πορτοκάλι, στο μυαλό σου έρχεται η εικόνα ενός φρούτου, με γλυκό, ζουμερό εσωτερικό που έχει, όπως υποδηλώνει και το όνομά του, πορτοκαλί χρώμα. Είναι ένα φρούτο που καταναλώνεται σε όλο τον κόσμο και γίνεται ο πιο δημοφιλής χυμός παγκοσμίως.

Αλλά τα πορτοκάλια δεν ήταν πάντα τόσο δημοφιλή ή κοινά όσο σήμερα – και δεν έμοιαζαν καν με τη μορφή που τα έχουμε συνηθίσει. Τα πορτοκάλια που γνωρίζουμε, είναι το αποτέλεσμα χιλιάδων ετών καλλιέργειας και επιλεκτικής «αναπαραγωγής».

Η προέλευση των πορτοκαλιών

Τα πορτοκάλια, όπως και όλα τα άλλα εσπεριδοειδή, έχουν τις ρίζες τους στους νοτιοανατολικούς πρόποδες των Ιμαλαΐων. Σύμφωνα με στοιχεία DNA, που επικαλείται το History Facts, τα πρώτα εσπεριδοειδή εμφανίστηκαν στην περιοχή αυτή πριν από περίπου 8 εκατομμύρια χρόνια. Από εκεί εξαπλώθηκαν στην ινδική χερσόνησο και στη συνέχεια στη νοτιοκεντρική Κίνα.

Αυτά τα αρχαία εσπεριδοειδή, ωστόσο, δεν είχαν καμία σχέση με τα πορτοκάλια που γνωρίζουμε σήμερα. Ήταν μικρότερα, συχνά πικρά, και έβγαιναν σε διάφορα σχήματα και χρώματα, με εξωτερικά εξογκώματα, ή ήταν κίτρινα κι έμοιαζαν με το σύγχρονο κίτρο, ενώ άλλα ήταν μεγάλα, πράσινα, με λεία φλούδα, που έμοιαζαν με το σύγχρονο πομέλο, πιο γνωστό ως φράπα.

Όλα τα πορτοκάλια, τα λεμόνια, τα λάιμ και τα γκρέιπφρουτ που τρώμε σήμερα είναι απόγονοι μόνο μιας χούφτας αρχαίων ειδών, δηλαδή των κίτρων, των πομέλο και των μανταρινιών, τα οποία κατάγονται από τη Νότια Ασία και την Ανατολική Ασία.

Το γλυκό πορτοκάλι που γνωρίζουμε σήμερα, το οποίο αντιπροσωπεύει περίπου το 70% της παγκόσμιας παραγωγής πορτοκαλιών, είναι ένα καλλιεργημένο υβρίδιο του αρχαίου πομέλο – ενός μεγάλου, ανοιχτοπράσινου ή κίτρινου φρούτου με παχύ φλοιό – και των αρχαίων μανταρινιών, τα οποία ήταν τότε μόνο λίγο μεγαλύτερα από τις ελιές.

Αυτό το αρχικό υβρίδιο, ωστόσο, θα ήταν αρκετά διαφορετικό από τα πορτοκάλια που έχουμε σήμερα.

Διαβασε ακομα

Ένα αβοκάντο την ημέρα τον θάνατο τον κάνει πέρα, σύμφωνα με έρευνα

Καλλιέργεια και επιλεκτική «αναπαραγωγή»

Τα σύγχρονα πορτοκάλια είναι το αποτέλεσμα εκτεταμένης επιλεκτικής «αναπαραγωγής» επί χιλιάδες χρόνια. Τα πρώιμα πορτοκάλια σίγουρα δεν θα είχαν την ομοιομορφία των σύγχρονων ποικιλιών μας, και πιθανότατα θα ήταν μικρότερα, με πιο χαλαρή, φλούδα, με εξογκώματα.

Όσον αφορά τη γεύση τους, θα μπορούσαν να είναι πικρά ή γλυκά ή κάτι στο ενδιάμεσο – η πρώτη γνωστή αναφορά σε αυτό που σήμερα ονομάζεται γλυκό πορτοκάλι προέρχεται από την κινεζική λογοτεχνία γύρω στο 314 π.Χ.

Όσον αφορά το χρώμα, δεν ήταν όλα τα πρώιμα πορτοκάλια πορτοκαλί, καθώς οι αποχρώσεις του καρπού κυμαίνονταν από ανοιχτό κίτρινο έως πράσινο. Στην πραγματικότητα, ακόμη και σήμερα, πολλά πορτοκάλια παραμένουν πράσινα όταν είναι ώριμα, ιδίως στα θερμότερα μέρη του κόσμου, καθώς το χρώμα ενός πορτοκαλιού σχετίζεται με τη θερμοκρασία και το περιβάλλον, όχι με την ωριμότητα.

Τα πορτοκάλια γίνονται πορτοκαλί λόγω της έκθεσης στο κρύο, και ορισμένα πορτοκάλια που καλλιεργούνται σε θερμότερα κλίματα συλλέγονται πράσινα και υποβάλλονται σε επεξεργασία με αέριο αιθυλένιο για να γίνουν πιο πορτοκαλί, μια διαδικασία γνωστή ως αποχρωματισμός.

Πορτοκαλί πορτοκάλια

Μέχρι τον 11ο αιώνα, τα πορτοκάλια καλλιεργούνταν στη Νότια Ευρώπη, αν και είχαν πικρή γεύση και χρησιμοποιούνταν κυρίως για ιατρικούς σκοπούς. Τα γλυκά πορτοκάλια, παρόμοια με αυτά που συνήθως καταναλώνουμε σήμερα, δεν εμφανίστηκαν στην Ευρώπη μέχρι τον 16ο αιώνα.

Αυτά σύντομα έκαναν θραύση, ξεκινώντας μια περίοδο προγραμμάτων αναπαραγωγής και εντατικής καλλιέργειας που άρχισε να διαμορφώνει το πορτοκάλι σε ένα φρούτο που μοιάζει περισσότερο με την κοινή σύγχρονη ποικιλία.

Σε αυτό το σημείο, τα πορτοκάλια δεν θα ήταν απαραίτητα τόσο μεγάλα, τόσο ομοιόμορφα σε μέγεθος ή τόσο έντονα πορτοκαλί όσο έχουμε συνηθίσει, αλλά θα μπορούσαμε να τα αναγνωρίσουμε.

Διαβασε ακομα

Υπάρχουν 1.000 είδη, τρώμε μόλις ένα και κάπως έτσι δημιουργήσαμε πρόβλημα στις μπανάνες

Αποδείξεις γι’ αυτό υπάρχουν άφθονες σε πίνακες διαφόρων καλλιτεχνών από τον 16ο αιώνα και μετά – για παράδειγμα, ο «Χειμώνας» του Τζουζέπε Αρκιμπόλντο (μέρος της σειράς «Τέσσερις εποχές», 1563)- το «Ποτήρι κρασιού και ένα μπολ με φρούτα» του Βίλεμ Καλφ (1663)- η «Νεκρή φύση με λεμόνια και πορτοκάλια» του Λουίς Μελέντεθ (γύρω στο 1760)- και η «Νεκρή φύση με καλάθι και έξι πορτοκάλια» του Βίνσεντ Βαν Γκογκ (1888).

Όσον αφορά τη λέξη «πορτοκάλι», αναφερόταν πρώτα σε φρούτο και μετά σε χρώμα. Η λέξη προέρχεται από την παλαιά γαλλική λέξη για τα εσπεριδοειδή, pomme d’orenge, η οποία με τη σειρά της πιστεύεται ότι προέρχεται από τη σανσκριτική λέξη nāranga μέσω της περσικής και της αραβικής γλώσσας (εξ ου και η ισπανική λέξη για το πορτοκάλι, naranja).

Η χρήση του πορτοκαλί ως ειδική περιγραφή για ένα χρώμα άρχισε να εμφανίζεται στα αγγλικά τη δεκαετία του 1500 – πολλούς αιώνες αφότου οι άνθρωποι άρχισαν να τρώνε πραγματικά πορτοκάλια.