Κάθε φορά που οι καρδινάλιοι συγκεντρώνονται στην Καπέλα Σιστίνα για να εκλέξουν τον επόμενο Πάπα, δύσκολα μπορεί να πιστέψει κανείς πως δεν χαζεύουν με τις ώρες, σπιθαμή προς σπιθαμή, τις συγκλονιστικές ζωγραφικές παραστάσεις του Μιχαήλ Άγγελου που δεσπόζουν πάνω από τα κεφάλια τους.

Από τη δημιουργία του Αδάμ μέχρι τη Δευτέρα Παρουσία, οι τοιχογραφίες αυτές δεν είναι απλώς έργα τέχνης – είναι ζωντανά κηρύγματα που καλούν όσους συμμετέχουν στην εκλογή νέου Πάπα σε ενδοσκόπηση, ανανέωση της πίστης, αλλά και σημαντικές μεταρρυθμίσεις.

Η Δημιουργία του Κόσμου

Ο Μιχαήλ Άγγελος δεν υπήρξε απλώς ένας καλλιτέχνης της Αναγέννησης – ήταν ένας άνθρωπος εξαιρετικής ευφυΐας και θάρρους. Την εποχή που η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία συγκλονιζόταν από ίντριγκες, βία και δολοπλοκίες, εκείνος δημιουργούσε με πείσμα και βαθιά πίστη.

Διαβασε ακομα

Αυτή η ασυνήθιστη στύση μπορεί να είναι του Μιχαήλ Άγγελου. Η διαμάχη; Το ίδιο σκληρή

Το κονκλάβιο που όρισε τον Ιούλιο Β΄ ως Πάπα, το 1503, ήταν γεμάτο εντάσεις και παρασκήνιο. Όμως, χάρη στον συγκεκριμένο πάπα, ο Μιχαήλ Άγγελος ανέλαβε τη διακόσμηση της Καπέλα Σιστίνα – μια πράξη με πολιτικές προεκτάσεις, όπως αναφέρει ο Guardian.

Ο ίδιος ο καλλιτέχνης απέρριψε το επίσημο θεολογικό σχέδιο για την οροφή και πρότεινε ένα δικό του: η Δημιουργία του Κόσμου μέσα από μια σειρά σκηνών που παρουσιάζουν έναν Θεό βαθιά ανθρώπινο.

Δεν είναι τυχαίο ότι, σε μια σκηνή, ο Θεός αποκαλύπτει τους γλουτούς του μέσα από το πορφυρό του ένδυμα: καθώς στροβιλίζεται στο διάστημα, δημιουργώντας τον ήλιο και το φεγγάρι, βλέπουμε τα οπίσθιά του μέσα από ένα μωβ ύφασμα.

Στη Ρώμη της Υψηλής Αναγέννησης, μια τέτοια ελεύθερη σκέψη ήταν αποδεκτή – ο Μιχαήλ Άγγελος «έμπλεκε» με άνεση τον χριστιανισμό με την παγανιστική φιλοσοφία. Ίσως ένα μάθημα για τους καρδιναλίους να χαλαρώσουν τη δογματική σχολαστικότητα;

Ο καλλιτέχνης καλούσε, εμμέσως, την Εκκλησία να αποδεχθεί το ανθρώπινο σώμα και την επιθυμία, όχι ως αμαρτία, αλλά ως έκφραση της θείας δημιουργίας.

Θρησκευτικός σχετικισμός

Ο Μιχαήλ Άγγελος απεικονίζει μια σειρά από προφήτες της Παλαιάς Διαθήκης αλλά και ειδωλολατρικές Ρωμαϊκές προφήτισσες, όπως η Σίβυλλα της Λιβύης – που παρακολουθούν και πλαισιώνουν τις σκηνές του από τη Γένεση.

Παρόλο που, συμβατικά, εξηγούνται ως «πρόδρομοι» του Χριστιανισμού, η τέχνη του Μιχαήλ Άγγελου μπορεί να αντανακλά την πιο ριζοσπαστική διδασκαλία του Pico della Mirandola και άλλων στοχαστών που τον καθοδηγούσαν ως έφηβο στη Φλωρεντία.

Ο della Mirandola υποστήριζε ότι οι παγανιστικές, εβραϊκές και ισλαμικές ιδέες, συμπεριλαμβανομένης της καμπαλιστικής μαγείας, είναι συμβατές με τον χριστιανισμό. Η ματιά προς τα πάνω μπορεί να ενθαρρύνει τους καρδιναλίους να ασπαστούν τον θρησκευτικό σχετικισμό.

Η σημασία της ταπεινότητας

Σε μία άλλη σκηνή, ο Μιχαήλ Άγγελος απεικονίζει τον εαυτό του ως μια «ξεκοιλιασμένη μορφή» – μια εικόνα ταπείνωσης μπροστά στον Θεό την Ημέρα της Κρίσεως.

Kάθε καρδινάλιος που «βασανίζεται» από τη φιλοδοξία να γίνει ο νέος Πάπας θα πρέπει να αναλογιστεί τη συγκεκριμένη εκπληκτική αυτοπροσωπογραφία του καλλιτέχνη.

Διαμαρτυρία για το σώμα και τη σεξουαλικότητα

Εμπνευσμένος από τον Δάντη, ο Μιχαήλ Άγγελος δίνει στον Μίνωα, τον δικαστή του Άδη, τα χαρακτηριστικά ενός κληρικού, του Biagio da Cesena, που τον κατηγόρησε για «ανηθικότητα». Αυτή ήταν η καυστική απάντησή του σε αυτόν τον φανατικό: στην κόλαση, ένα φίδι τού κατατρώει τα γεννητικά όργανα.

Η συγκεκριμένη σκηνή είναι για να υπενθυμίζει στους καρδινάλιους ότι η τέχνη του Μιχαήλ Άγγελου δεν είναι απλώς ύμνος στο Θείο, αλλά και διαμαρτυρία.

Ουσιαστικά, τους προκαλεί να σκεφτούν: πώς μπορεί η Εκκλησία να είναι πραγματικά ηθική αν συνεχίζει να αγνοεί τη δικαιοσύνη για το σώμα και τη σεξουαλικότητα;