Μεγέθυνση κειμένου
Μετά τον καταστροφικό σεισμό στη Λιγουρία το 1887, μια ομάδα καλλιτεχνών ανοικοδόμησε τα ερείπια. Τώρα οι κάτοικοι αυτού του δημοφιλούς τουριστικού προορισμού απειλούνται με έξωση
Η Nina Franco είναι μία από τους νεότερους κατοίκους της Bussana Vecchia. Έφτασε το 2022 μετά από 20 χρόνια διαμονής στην Αργεντινή και εντάχθηκε στην εκλεκτική κοινότητα διεθνών καλλιτεχνών του χωριού. «Είναι ένας πραγματικός πύργος της Βαβέλ. Αν κλείσεις τα μάτια σου, μπορείς να ακούσεις γαλλικά, γερμανικά, ρωσικά, ισπανικά – όλα από ανθρώπους που ζουν εδώ».
Είναι ντυμένη με μπλε φόρμα εργάτη, γεμάτη με κηλίδες χρώματος και ένα μαντήλι δεμένο στα μαλλιά της. Μέσα σε αυτόν τον χώρο, που είναι ταυτόχρονα και το εργαστήριό της, μαριονέτες από τσόχα και βερνικωμένες ξύλινες μαριονέτες ξεχειλίζουν από τα ξύλινα κιβώτια, στριμωγμένες δίπλα σε μινιατούρες θεάτρου και χαρακτήρες της commedia dell’arte.
Το πίσω μέρος του κτηρίου είναι ακόμα υπό κατασκευή, με σωρούς από πέτρες αντί για δάπεδο κουζίνας. «Ακόμα χτίζω! Όλοι σε αυτό το χωριό κάποια στιγμή χρειάστηκε να χτίσουν το δικό τους σπίτι» είπε.
Η Bussana Vecchia ξεχωρίζει από τα κομψά θέρετρα που κοσμούν τις ακτές της ιταλικής Ριβιέρας. Βρίσκεται στην κορυφή ενός λόφου πάνω από το Sanremo, ενώ το τελευταίο από τα κεφάλαια της μακράς ιστορίας της ξεκινά με μία καταστροφή.
Ο καταστροφικός σεισμός
Στις 23 Φεβρουαρίου του 1887 ξημέρωσε η πρώτη ημέρα της Σαρακοστής. Πολλοί από τους κατοίκους βρίσκονταν στην εκκλησία, για να παρακολουθήσουν τη λειτουργία πριν την εργασία στα χωράφια.
Την ώρα που ο ιερέας ολοκλήρωνε την λειτουργία, όπως λέει η ιστορία, ακούστηκε ένας τρομερός θόρυβος και το έδαφος κουνήθηκε κάτω από τα πόδια τους. Ένας δεύτερος σεισμός πέντε λεπτά αργότερα έκανε την παχιά πέτρινη στέγη της εκκλησίας να υποχωρήσει και να πέσει στο έδαφος.
Ο σεισμός που σημειώθηκε κατά μήκος της βόρειας ακτής της Λιγουρίας εκείνη την ημέρα κατέστρεψε το ανώτερο τμήμα του χωριού. Οι στέγες των σπιτιών κατέρρευσαν, σκοτώνοντας ανθρώπους που εκείνη την ώρα κοιμόντουσαν στα κρεβάτια τους.
Συνολικά 53 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους – τα ονόματά τους αναγράφονται σε μια μαρμάρινη πλάκα στην είσοδο του χωριού. Οι σέπια φωτογραφίες της εποχής δείχνουν σειρές ξύλινων στρατώνων που κατασκευάστηκαν χαμηλότερα στο λόφο για να στεγάσουν τους πληγέντες, οι οποίοι κατέληξαν να ζουν εκεί για επτά ολόκληρα χρόνια, λίγα μέτρα μακριά από το παλιό τους σπίτι.
Η πολλά υποσχόμενη ανοικοδόμηση δεν ήρθε ποτέ. Ο πρώτος λίθος για το Bussana Nuova – το νέο χωριό κάτω από το λόφο – τοποθετήθηκε δύο χρόνια αργότερα, και η αρχική πόλη εγκαταλείφθηκε οριστικά το 1894.
Τα χρόνια πέρασαν και η Bussana Vecchia (Παλιά Bussana) μετατράπηκε σε πόλη-φάντασμα. Οι λαθρέμποροι τη χρησιμοποιούσαν για να αποθηκεύουν λαθραία προϊόντα πριν περάσουν στη Γαλλία, ενώ μετανάστες από τη νότια Ιταλία μετακόμισαν εκεί για ένα διάστημα. Κάθε φορά, οι κάτοικοι αυτοί εκδιώχθηκαν βίαια από τις τοπικές αρχές.
Το ειδύλλιο ενός τόπου χωρίς κανόνες
Το σημείο καμπής συνέβη στα τέλη της δεκαετίας του 1950. Ένας κεραμίστας από το Τορίνο, ο Mario Giani, γνωστός ως Clizia, είχε την ιδέα να το μετατρέψει σε ένα κοινόβιο καλλιτεχνών.
Σιγά-σιγά τον ακολούθησαν κι άλλοι καλλιτέχνες από όλη την Ευρώπη, τους τράβηξε το ειδύλλιο ενός τόπου χωρίς κανόνες, όπου έχτιζες το δικό σου σπίτι με τα ίδια σου τα χέρια από τα χαλάσματα και περνούσες τις μέρες σου κάνοντας τέχνη.
«Θυμάμαι ακόμα τη μυρωδιά» λέει η Erminia Pascucci, κάτοικος της περιοχής. Η Pascucci ήρθε για πρώτη φορά στην Bussana Vecchia το 1974, όταν ήταν 22 ετών.
«Είχαμε δύο πηγάδια όπου παίρναμε νερό, αλλά μπορούσες να το χρησιμοποιήσεις μόνο για να καθαρίσεις. Πηγαίναμε στην κοντινή πόλη Arma di Taggia μια φορά την εβδομάδα για να κάνουμε ντους. Χρησιμοποιούσαμε λάμπες πετρελαίου και κεριά. Ίσως αυτό να ήταν μέρος της γοητείας που μας ασκούσε ο τόπος – η ζωή με τα βασικά».
Το αποτύπωμα των καλλιτεχνών στην Bussana είναι παντού: Πολύχρωμα πλακίδια στους τοίχους, πίνακες ζωγραφικής διακοσμούν τους δρόμους και γλυπτά από στριφτό σύρμα, πηλό ή άλλα υλικά που βρέθηκαν είναι κρυμμένα στην πόλη σαν πασχαλινά αυγά. Η εκκλησία χωρίς στέγη είναι πλέον κατάφυτη από χόρτα και αγριόχορτα, και περιστέρια συγκεντρώνονται στις καμάρες της που είναι καλυμμένες με τοιχογραφίες.
Το μέρος έχει αλλάξει από εκείνες τις μεθυστικές, χίπικες μέρες. Δεν είναι πια εκτός «πολιτισμού». Πλέον έχει ηλεκτρικό ρεύμα, τρεχούμενο νερό και, φυσικά Airbnbs. Υπάρχουν αρκετά εστιατόρια και ένα τοπικό μπαρ που κάνει ζωηρή δουλειά τα Σαββατοκύριακα σερβίροντας spritzes σε Γάλλους και Γερμανούς τουρίστες.
Η πόλη έχει γίνει άλλος ένας πόλος έλξης για την περιοχή, μαζί με τα παραθαλάσσια θέρετρα και το κοντινό Sanremo, με το μουσικό φεστιβάλ και το καζίνο του.
Οι κάτοικοι απειλούνται με έξωση
Παρά τη δημοτικότητα της Bussana Vecchia -ή ίσως εξαιτίας της, όπως πιστεύουν ορισμένοι κάτοικοι- οι αρχές απειλούν τους κατοίκους του χωριού με έξωση.
Το 2017 οι κάτοικοι έλαβαν επιστολές που τους ενημέρωναν ότι δεν είχαν κανένα νόμιμο δικαίωμα στα σπίτια τους και θεωρούνταν παράνομοι καταληψίες από το κράτος. Σε απάντηση, οι κάτοικοι του χωριού συσπειρώθηκαν και σχημάτισαν μια συλλογικότητα, η οποία αυτοαποκαλείται i Resilienti (οι Ανθεκτικοί).
Η συλλογικότητα βρίσκεται σήμερα σε μια διελκυστίνδα με τις περιφερειακές αρχές και το τμήμα κρατικής περιουσίας. Οι κάτοικοι θέλουν να αναγνωριστούν ως οι νόμιμοι ιδιοκτήτες των σπιτιών που ανοικοδόμησαν οι ίδιοι. Οι αρχές ήθελαν αρχικά οι κάτοικοι να πληρώνουν πρόστιμα στο κράτος για την παράνομη κατοχή των σπιτιών, αλλά αυτό απορρίφθηκε με απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας τον Ιούνιο του 2024.
Ο δήμος του Sanremo έχει υποβάλει διάφορες προτάσεις για την επίλυση του αδιεξόδου, συμπεριλαμβανομένης της διεξαγωγής δημόσιας δημοπρασίας ώστε οι κάτοικοι του χωριού να μπορούν να υποβάλουν προσφορές για τα σπίτια τους.
«Πρόκειται για μια ολόκληρη αντίφαση. Ο δήμος λέει: Επισκεφθείτε την Bussana Vecchia, το όμορφο χωριό των καλλιτεχνών! Αλλά την ίδια στιγμή μας κάνουν πόλεμο», λέει η Erminia Pascucci.
Ο περιφερειάρχης δήλωσε ότι τα σχέδια αποκατάστασης είναι μια «ανεκμετάλλευτη ευκαιρία» για να μετατραπεί το χωριό σε ένα «κόσμημα που να είναι επιτέλους προσβάσιμο με απόλυτη ασφάλεια».
Ο Andrea Zammatoro, ο οποίος μεγάλωσε στην Bussana Vecchia, σνομπάρει την ιδέα ότι το χωριό δεν είναι ασφαλές.
«Πιθανώς το χειρότερο ατύχημα που έχει συμβεί σε αυτό το χωριό συνέβη σε μένα» λέει. «Όταν ήμουν οκτώ ετών, έπαιζα στην ερειπωμένη εκκλησία όταν μια πέτρα έπεσε στο πρόσωπό μου και μου έσπασε τη μύτη. Αυτός είναι ο μόνος λόγος που το κράτος ανησυχεί – δεν θέλουν να ξοδέψουν χιλιάδες ευρώ για αποζημίωση σε έναν τουρίστα που τραυματίστηκε εδώ».
Πολλοί κάτοικοι, όμως, ανησυχούν ότι αν οι Αρχές αποκτήσουν τον έλεγχο, το χωριό θα μετατραπεί σε μία τουριστική παγίδα και θα χάσει το μποέμικο πνεύμα του.
Ακόμη και οι κάτοικοι του χωριού είναι διχασμένοι. Ορισμένοι θέλουν να τους παραχωρηθούν δικαιώματα ιδιοκτησίας. Άλλοι χαίρονται να λάβουν μια «παραχώρηση» – το δικαίωμα να περάσουν το υπόλοιπο της ζωής τους στα σπίτια τους, με αντάλλαγμα ένα συμβολικό ετήσιο ενοίκιο που να καταβάλλεται στις περιφερειακές αρχές. Οι διαπραγματεύσεις συνεχίζονται εδώ και χρόνια. Η συλλογικότητα φοβάται ότι το κράτος θα οδηγήσει κάθε κάτοικο στα δικαστήρια για να τους κάνει έξωση – ουσιαστικά θα τους ξεπαστρέψει έναν προς έναν.
Λόγω της αντιπαράθεσης με τους κατοίκους, τα 15 εκατ. ευρώ από τα ευρωπαϊκά κονδύλια ανάκαμψης που θα πήγαιναν για την αποκατάσταση του χωριού, πήγαν αντ’ αυτού στο Sanremo.
Όχι ότι αυτό ενοχλεί τους κατοίκους – έχουν συνηθίσει τις μάντρες του χωριού, το κουβάρι από καλώδια και σύρματα στις εξωτερικές πλευρές των σπιτιών, τις τρύπιες στέγες που μπαλώνουν μόνοι τους.
Αυτό που προσπαθούν να προστατέψουν είναι πολύ λιγότερο απτό – είναι το πνεύμα της της ελευθερίας που έχει καθορίσει τη ζωή στο χωριό τα τελευταία 60 χρόνια.
Με πληροφορίες από BBC
Ακολουθήστε το pride.gr στο Google News και ενημερωθείτε πρώτοι
Related
Νεοτερα
