Τα wombats – τα βραχύσωμα, χαριτωμένα μαρσιποφόρα – είναι από τα πιο γνωστά πλάσματα της Αυστραλίας. Συνδυάζοντας μυαλό και μυϊκή δύναμη, οι αξιολάτρευτες χνουδωτές μπάλες είναι ειδικοί στο σκάψιμο, ξεθάβοντας βουνά από χώμα για να σχηματίσουν λαγούμια στα οποία περνούν το μεγαλύτερο μέρος της μοναχικής τους ύπαρξης.

Ενώ τα ζώα είναι πανταχού παρόντα στην αυστραλιανή κουλτούρα, ένα από τα τρία είδη wombat απειλείται με εξαφάνιση.

Με μόλις 35 άτομα τη δεκαετία του 1980, το northern hairy-nosed wombat βρισκόταν στο χείλος της εξαφάνισης. Όμως, χάρη στην παρέμβαση της κυβέρνησης και το αφοσιωμένο έργο προστασίας μιας μικρής ομάδας ερευνητών, ο αριθμός τους έχει ανακάμψει σε περίπου 400 άτομα – όλα ζουν στη φύση.

Η ιστορία του συγκεκριμένου είδους wombat είναι μια ιστορία ανθεκτικότητας απέναντι στη γεωργική επέκταση. Η χαριτωμένη, κωμική εμφάνισή του υποκρύπτει το πείσμα του, ένα χαρακτηριστικό που τού έχει χρησιμεύσει καλά σε έναν απειλητικό κόσμο.

Τα Northern hairy-nosed wombats είναι τα μεγαλύτερα από τα τρία είδη wombat, με μέσο βάρος 32 κιλά και μήκος που φτάνει το ένα μέτρο. Τρέφονται κυρίως με γρασίδι και ζουν σε μεγάλα λαγούμια που σχηματίζονται με το σκάψιμο τόνων χώματος στο βαθύ, μαλακό έδαφος των ημίξηρων περιβαλλόντων.

«Είναι απλά συμπαγείς μπάλες μυών», λέει ο Andy Howe, ανώτερος οικολόγος πεδίου για το Australian Wildlife Conservancy στη Νέα Νότια Ουαλία. «Τα αποκαλούμε μπουλντόζες του δάσους. Είναι αυτό το κοντό, γεροδεμένο, συμπαγές ζώο που μπορεί να διαπεράσει τα πάντα», πρόσθεσε. «Αλλά ταυτόχρονα, είναι εξαιρετικά, εξαιρετικά χαριτωμένα».

Τα wombats είναι νυκτόβια και συχνά ζουν μόνα τους στα λαγούμια τους, τρέχοντας κάτω από το έδαφος με τον παραμικρό ήχο. Ο Howe τα περιέγραψε ως «εξαιρετικά ντροπαλά και μυστικοπαθή», πράγμα που σημαίνει ότι οι ερευνητές σπάνια τα βλέπουν στη φύση.

Διαβασε ακομα

Wombat: Εσύ ξέρεις τι είναι ο φασκωλόμυς που μπορεί να σκοτώσει με τα οπίσθιά του;

Η αναπαραγωγή δεν έχει παρατηρηθεί ποτέ και θεωρείται ότι λαμβάνει χώρα υπόγεια, ενώ τα αρσενικά είναι γνωστό ότι κυνηγούν το ένα το άλλο μέσα και έξω από τα λαγούμια για να εδραιώσουν την κυριαρχία τους. «Γνωρίζω ανθρώπους που δούλευαν με αυτό το είδος για τρία και πλέον χρόνια πριν δουν ένα (στη φύση) για πρώτη φορά», δήλωσε ο Howe.

Τα Northern hairy-nosed wombats ζούσαν κάποτε κατά μήκος της ανατολικής ακτής της Αυστραλίας, από το κεντρικό Κουίνσλαντ μέχρι τα σύνορα μεταξύ της Νέας Νότιας Ουαλίας και της Βικτώριας. Τη δεκαετία του 1800, οι ευρωπαϊκοί οικισμοί εξαπλώθηκαν σε όλη την ανατολική ακτή, μετατρέποντας τα δάση και τα λιβάδια σε γεωργική γη για τη βόσκηση βοοειδών και προβάτων. «Ουσιαστικά τους έφαγαν το σπίτι», δήλωσε ο Howe.

View this post on Instagram

A post shared by Australian Wildlife Conservancy (@australianwildlifeconservancy)

Ταυτόχρονα, οι πληθυσμοί των κουνελιών εκτινάσσονταν στη νοτιοανατολική Αυστραλία και πολλά κουνέλια χρησιμοποιούσαν τα λαγούμια των wombat για τις φωλιές τους. Στο πλαίσιο των προσπαθειών για τον έλεγχο των κουνελιών, τα λαγούμια ξηλώνονταν ή ανατινάζονταν, με τα wombats να γίνονται παράπλευρες απώλειες.

Μέχρι τη δεκαετία του 1980, ο πληθυσμός των northern hairy-nosed wombats είχε μειωθεί σε 35 άτομα, τα οποία ζούσαν σε ένα μόνο κτήμα στο κεντρικό Κουίνσλαντ. Έχοντας επίγνωση του κινδύνου εξαφάνισης χωρίς άμεση παρέμβαση, η κυβέρνηση είχε μετατρέψει την ιδιοκτησία στο Εθνικό Πάρκο Epping Forest, είχε απομακρύνει τα βοοειδή και είχε περιφράξει την περιοχή.

Σιγά σιγά, ο πληθυσμός των wombat άρχισε να ανακάμπτει. Αλλά στις αρχές της δεκαετίας του 2000, μια σειρά επιθέσεων άγριων σκύλων σκότωσε 10 έως 12 άτομα, περίπου το 10% του συνολικού πληθυσμού εκείνη την εποχή.

Μετά την ανέγερση ενός πιο ισχυρού φράχτη, ο πληθυσμός άρχισε να αυξάνεται με ρυθμό 9% κάθε χρόνο, σύμφωνα με τον Howe, όσο γρήγορα περίπου μπορούν να τα καταφέρουν τα βραδέως αναπαραγόμενα μαρσιποφόρα. Σήμερα, υπάρχουν περίπου 400 northern hairy-nosed wombats στην Αυστραλία, με τη συντριπτική πλειονότητα να ζει στο Εθνικό Πάρκο Epping Forest.

Ένας νέος πληθυσμός εγκαταστάθηκε στο καταφύγιο Richard Underwood Nature Refuge στο νοτιοδυτικό Κουίνσλαντ, όπου εργάζεται ο Howe, το 2008. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν περίπου 15 wombats στον πληθυσμό, αν και οι αριθμοί σπάνια είναι ακριβείς λόγω της ασύλληπτης φύσης των ζώων.

Οι ερευνητές του καταφυγίου συλλέγουν δεδομένα για τα wombats τοποθετώντας κοντάρια εφοδιασμένα με κολλητική ταινία στην είσοδο των λαγουμιών τους, με σκοπό να συλλέγουν τρίχες καθώς εισέρχονται και εξέρχονται.

Ο τρίτος και τελευταίος πληθυσμός του northern hairy-nosed wombat ζει στο Powrunna State Forest, επίσης στο νοτιοδυτικό Κουίνσλαντ. Πέρυσι, 15 άτομα μετεγκαταστάθηκαν εκεί από το Epping Forest, το οποίο είναι σχεδόν πλήρες. «(Η μετεγκατάσταση) απαιτεί πάρα πολλούς ανθρώπους», εξήγησε ο Howe. «Το να προσπαθείς να μεταφέρεις αυτά τα μεγάλα ζώα από το κεντρικό Κουίνσλαντ στο νότιο Κουίνσλαντ, που είναι περίπου 800 χιλιόμετρα, είναι μια μεγάλη υλικοτεχνική προσπάθεια».

Είναι σπάνιο όλα τα άτομα ενός είδους που απειλείται με εξαφάνιση να ζουν στην άγρια φύση, αλλά για το northern hairy-nosed wombat, αυτό είναι μια αναγκαιότητα. «Ένα πρόγραμμα αναπαραγωγής σε αιχμαλωσία έχει δοκιμαστεί με αυτό το είδος», εξήγησε ο Howe, «αλλά μόλις τα βγάλεις από τη φύση και τα μεταφέρεις σε περιβάλλον αιχμαλωσίας, δεν τρέφονται με οτιδήποτε τους παρέχεται. Απλώς κάθονται στη γωνία και πεθαίνουν από την πείνα».

Διαβασε ακομα

Το μίνι καγκουρό επιστρέφει από την εξαφάνιση αλλά μην σε ξεγελά η εικόνα του

Αυτό καθιστά δυσκολότερη την εξασφάλιση της επιβίωσης του είδους- μια μεγάλη πυρκαγιά στο Epping Forest θα μπορούσε να εξαφανίσει όλο το γρασίδι με το οποίο τρέφονται τα wombats και να ανατρέψει δραματικά τις προσπάθειες προστασίας. Αλλά προς το παρόν, υπό συνθήκες που λίγοι θα μπορούσαν να προβλέψουν πριν από τέσσερις δεκαετίες, οι «μπουλντόζες του θάμνου» είναι ασφαλείς.

Με πληροφορίες από CNN