Οι πολυφαινόλες είναι το νέο talk of the town σε σχέση με την υγεία. Ενώ οι επιστήμονες ερευνούν αυτές τις φυτικές ενώσεις εδώ και χρόνια, ο όρος έχει πλέον κατακτήσει τη σκέψη του κοινού – και για καλό λόγο.

Ένας αυξανόμενος όγκος στοιχείων δείχνει ότι η κατανάλωση μιας διατροφής υψηλής περιεκτικότητας σε αυτές τις έξυπνες φυσικές χημικές ενώσεις προσφέρει πολλά οφέλη για την υγεία, βελτιώνοντας τα πάντα, από την υγεία της καρδιάς και του μεταβολισμού μέχρι τη μείωση του κινδύνου νευροεκφυλιστικών ασθενειών, όπως η νόσος Αλτσχάιμερ.

Υπάρχουν επίσης έρευνες που δείχνουν ότι η κατανάλωση περισσότερων πολυφαινολών μπορεί να επιβραδύνει τα σημάδια γήρανσης του δέρματος και να μειώσει το μέγεθος της μέσης.

Οι πολυφαινόλες είναι μια ομάδα φυτοθρεπτικών συστατικών, χημικές ουσίες που υπάρχουν φυσικά στα φυτά και συμβάλλουν στην προστασία τους στη φύση από απειλές όπως τα έντομα και η υπεριώδης ακτινοβολία και, όπως αποδεικνύεται, συμβάλλουν και στην προστασία μας όταν τις τρώμε.

Βρίσκονται σε υψηλές συγκεντρώσεις σε φρούτα και λαχανικά με βαθιά ή ζωηρά χρώματα, όπως τα παντζάρια, τα βατόμουρα, οι μαύρες ελιές, οι πολύ κόκκινες ντομάτες και τα σκούρα φυλλώδη λαχανικά. Εκτός από την προστασία του φυτού, τα φυτοθρεπτικά συστατικά – συμπεριλαμβανομένων των πολυφαινολών – του παρέχουν επίσης μια ισχυρή χρωστική ουσία.

Το ίδιο ισχύει και για τις έντονες γεύσεις: Όσο περισσότερο βήχα προκαλεί ένα έξτρα παρθένο ελαιόλαδο, τόσο υψηλότερη είναι η πιθανή συγκέντρωση πολυφαινολών. Το τσάι, ο καφές και η μαύρη σοκολάτα αποτελούν εξαιρετικές πηγές.

Υπάρχουν χιλιάδες τύποι φυτοθρεπτικών συστατικών – δεν τα έχουμε ανακαλύψει όλα – όπως η ρεσβερατρόλη στο κόκκινο κρασί, το ελλαγικό οξύ στα καρύδια και οι κατεχίνες στο τσάι. Και μεμονωμένα συστατικά έχουν πολλαπλά φυτοθρεπτικά συστατικά – οι ντομάτες περιέχουν πολυφαινόλες (φλαβονοειδή και φλαβανόνες) καθώς και καροτενοειδή (λυκοπένιο, φυτοένιο και β-καροτένιο).

Διαβασε ακομα

Θες να ζήσεις περισσότερο; Βγάλε το αλάτι από τη ζωή σου

Οι δοκιμές έχουν δείξει ότι όλα κάνουν διαφορετικά πράγματα για την υγεία μας. «Οι φλαβανόλες στο κακάο συνδέονται με μειωμένο κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου και καρδιακής προσβολής», εξηγεί στον Guardian η Dr. Federica Amati, επικεφαλής διατροφολόγος στην επιστημονική εφαρμογή υγείας Zoe και ερευνήτρια στη Σχολή Δημόσιας Υγείας του Imperial College του Λονδίνου.

«Οι κατεχίνες στο πράσινο τσάι μπορούν να επηρεάσουν θετικά τον μεταβολισμό, την περίμετρο της μέσης και τον δείκτη μάζας σώματος. Και μου αρέσει πολύ η έρευνα γύρω από τις πολυφαινόλες στον ιβίσκο που [μειώνουν] την αρτηριακή πίεση».

Οι πολυφαινόλες, λέει, είναι καταπληκτικές, αποκαλύπτοντας την πολυπλοκότητα των φυτών που τρώμε. «Τα φυτά δεν μας προσφέρουν μόνο φυτικές ίνες και βιταμίνες – υπάρχει ένας τεράστιος κόσμος ενώσεων που έχουν ευεργετικό αντίκτυπο στην υγεία μας».

Ο Daniele Del Rio, καθηγητής ανθρώπινης διατροφής στο Πανεπιστήμιο της Πάρμας στην Ιταλία, αναφέρει: «Αρκετές μελέτες παρατήρησης έχουν δείξει ότι η υψηλότερη πρόσληψη διαιτητικών πολυφαινολών συνδέεται με μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης πολλών χρόνιων ασθενειών». Για παράδειγμα, μια μελέτη διαπίστωσε ότι όσοι ανέφεραν ότι κατανάλωναν διατροφή πλούσια σε πολυφαινόλες είχαν 46% χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης καρδιακής νόσου από εκείνους που κατανάλωναν τη λιγότερη.

Υπάρχουν ενδείξεις ότι η κατανάλωση πολυφαινολών μπορεί να αυξήσει τη ροή του αίματος στον εγκέφαλο καθώς και να μειώσει τη φλεγμονή στο σώμα, γι’ αυτό και θεωρείται ότι έχουν τη δυνατότητα να καταπολεμήσουν τις νευροεκφυλιστικές ασθένειες.

Ωστόσο, η κατανόησή μας για το πώς ακριβώς λειτουργούν αυτές οι ενώσεις δεν είναι ακόμη πλήρης. «Οι μηχανισμοί με τους οποίους λειτουργούν στον οργανισμό μας παραμένουν υπό διερεύνηση και πολλοί ερευνητές προσεγγίζουν το θέμα αυτό από μια λανθασμένη οπτική γωνία, παραμελώντας τον τρόπο με τον οποίο οι ενώσεις αυτές μεταβάλλονται σημαντικά από τον οργανισμό μας», λέει ο Del Rio. «Υπάρχει ακόμη πολλή δουλειά που πρέπει να γίνει».

Διαβασε ακομα

Αλήθεια ή μύθος ότι ένα μήλο την ημέρα τον γιατρό τον κάνει πέρα;

Οι πολυφαινόλες μπορεί να μας κάνουν καλό λόγω του τρόπου με τον οποίο αλληλεπιδρούν και μετασχηματίζονται από τα μικρόβια του εντέρου μας, τα οποία τις χρησιμοποιούν αποτελεσματικά ως τροφή.

Μαζί με τους συναδέλφους του στην Πάρμα και στο Πανεπιστήμιο της Γλασκώβης, ο Del Rio έδειξε ότι τα μικρόβια του εντέρου μας μετατρέπουν τις πολυφαινόλες σε «μικρότερους, πιο απορροφήσιμους μεταβολίτες» που βοηθούν στην υποστήριξη του οργανισμού. «Αυτή η έρευνα άνοιξε το δρόμο για πιο αυστηρές μελέτες που είναι αφιερωμένες στην κατανόηση του τι πραγματικά κάνουν για να μας προστατεύσουν», λέει.

Στην πραγματικότητα, είναι πιθανό ότι η νέα όρεξη του κοινού για την υγεία του εντέρου έχει επαναφέρει τις πολυφαινόλες στο προσκήνιο. «Υπήρξε μια τεράστια έκρηξη ενδιαφέροντος τη δεκαετία του ’90, ιδιαίτερα για το κόκκινο κρασί και το “γαλλικό παράδοξο”, το οποίο οδήγησε σε πολλές έρευνες για την πολυφαινόλη ρεσβερατρόλη», λέει η Amati.

Τώρα, με την ευρύτερη συνειδητοποίηση των μικροβίων στο έντερό μας και την αυξημένη εστίαση στο ρόλο που παίζουν τα τρόφιμα στην υγεία μας γενικότερα, οι πολυφαινόλες έχουν επανέλθει στη συζήτηση.

Οι ειδικοί λένε ότι η καλύτερη προσέγγιση είναι να τρώτε ποικιλία φυτών για να λαμβάνετε ένα ευρύ φάσμα φυτοθρεπτικών συστατικών. Αυτό σημαίνει φρούτα, λαχανικά, όσπρια, δημητριακά ολικής αλέσεως, ξηρούς καρπούς, σπόρους, βότανα και μπαχαρικά.

«Τα βότανα και τα μπαχαρικά είναι μερικές από τις πιο συμπυκνωμένες πηγές, με το γαρύφαλλο να περιέχει 16.000mg πολυφαινολών ανά 100g και την κανέλα 9.700mg ανά 100g», λέει η ειδικός στο μικροβίωμα, Emily Leeming. «Δεν χρειάζεται να είναι ακριβό. Τα άγρια βατόμουρα – 650mg/100g – λαμβάνουν μεγάλη διαφημιστική εκστρατεία για τις πολυφαινόλες, αλλά η αλήθεια είναι ότι περιέχουν επτά φορές λιγότερες από το πιο προσιτό μαύρο φασόλι – 4.800mg/100g».

Διαβασε ακομα

Πίνεις καφέ; Σου έχουμε καλά νέα

Ο Del Rio έχει γοητευτεί από τα «απίστευτα μόρια» από τότε που άρχισε να τα μελετά για το διδακτορικό του πριν από 23 χρόνια. «Από εκείνο το σημείο και μετά, δεν σταμάτησα ποτέ να τα ερευνώ για να προσπαθήσω να κατανοήσω τη χημεία τους και τις επιπτώσεις τους στην υγεία των ανθρώπων. Υποθέτω ότι αυτή τη στιγμή υπάρχει μεγάλη διαφημιστική εκστρατεία και ορισμένοι ερευνητές αγαπούν να τα χρησιμοποιούν για να διεξάγουν εύκολη επιστήμη, η οποία δεν είναι πραγματική επιστήμη.

«Ωστόσο, αν μελετηθούν με αυστηρότητα, πιστεύω ότι οι πολυφαινόλες θα μας διδάξουν νέους τρόπους για να φροντίζουμε τον εαυτό μας και την υγεία μας μέσω μιας ισορροπημένης διατροφής. Δεν είναι οι θαυματουργές ενώσεις που λύνουν το πρόβλημα των χρόνιων ασθενειών, αλλά σίγουρα μπορούν να συμβάλουν στην πρόληψη των χρόνιων ασθενειών».

Με πληροφορίες από Guardian