Ένα κοπάδι από όρκες στον Ειρηνικό Ωκεανό, στα ανοικτά των ακτών του Μεξικού, έχει επινοήσει μια πονηρή στρατηγική για να κυνηγά και να σκοτώνει φαλαινοκαρχαρίες – τα μεγαλύτερα ψάρια στον κόσμο που μπορούν να φτάσουν σε μήκος τα 18 μέτρα – αποκάλυψε νέα έρευνα.

Ανεπίσημα στοιχεία, μέχρι σήμερα, είχαν προηγουμένως υποδείξει ότι οι όρκες μπορούν να εξουδετερώνουν φαλαινοκαρχαρίες, αλλά τώρα για πρώτη φορά οι θαλάσσιοι επιστήμονες κατέγραψαν λεπτομερώς τη συμπεριφορά αυτή, αναλύοντας τέσσερα ξεχωριστά περιστατικά κυνηγιού που κατέγραψε η κάμερα.

Οι όρκες κυνηγούν φαλαινοκαρχαρίες που συγκεντρώνονται σε σημεία όπου αναζητούν τροφή στον Κόλπο της Καλιφόρνιας και δεν είναι πλήρως ανεπτυγμένοι. Οι νεαροί καρχαρίες έχουν συνήθως μήκος 3 έως 7 μέτρα, γεγονός που τους καθιστά πιο ευάλωτους στους θηρευτές. Ενώ μια αναμέτρηση όρκας εναντίον φαλαινοκαρχαρία μπορεί να μοιάζει με επική μάχη, οι όρκες τα βγάζουν πέρα εύκολα με τους ευγενικούς γίγαντες.

«Ο φαλαινοκαρχαρίας έχει τον μικρότερο εγκέφαλο σε σχέση με τη μάζα του σώματος του. Ο εγκέφαλος έχει το μέγεθος ενός αυγού», δήλωσε η Francesca Pancaldi, συγγραφέας της μελέτης και ερευνήτρια στο Centro Interdisciplinario de Ciencias Marinas στο Μεξικό.

«Πρόκειται για ένα μεγάλο ψάρι που είναι πολύ αργό σε σύγκριση με άλλους καρχαρίες. Έχει μικροσκοπικά δόντια που δεν χρησιμοποιεί ως αμυντικό μηχανισμό», πρόσθεσε η Pancaldi. «Η μόνη άμυνα που έχει είναι το χτύπημα ή η κατάδυση. Μπορεί να καταδυθεί σε βάθος 2.000 μέτρων ή και περισσότερο».

Τα κυνήγια που περιγράφονται στη μελέτη, η οποία δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Frontiers in Marine Science», έλαβαν χώρα μεταξύ 2018 και 2024 και καταγράφηκαν σε εικόνες και βίντεο που τράβηξαν επιστήμονες και μέλη του κοινού.

Οι συγγραφείς μπόρεσαν να αναγνωρίσουν τις όρκες που συμμετείχαν εξετάζοντας διακριτικά χαρακτηριστικά, όπως ραχιαία πτερύγια ή ουλές στο σώμα των ζώων. Σε τρία από τα τέσσερα περιστατικά κυνηγιού, ήταν παρούσα μια αρσενική όρκα – που πήρε το παρατσούκλι Moctezuma από τον αυτοκράτορα των Αζτέκων – μήκους περίπου 8 μέτρων.

Μια θηλυκή όρκα που είχε παρατηρηθεί προηγουμένως παρουσία του Moctezuma συμμετείχε επίσης σε ένα άλλο συμβάν, γεγονός που υποδηλώνει ότι θα μπορούσαν να είναι συγγενείς ή μέλη του ίδιου κοπαδιού, δήλωσε ο επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης Erick Higuera Rivas, θαλάσσιος βιολόγος στην Conexiones Terramar, μια μη κερδοσκοπική οργάνωση.

Όρκα εναντίον φαλαινοκαρχαρία

Η ανάλυση των ερευνητών αποκάλυψε τον ακριβή τρόπο με τον οποίο οι όρκες, που συχνά κυνηγούν ως ομάδα, υποτάσσουν τον φαλαινοκαρχαρία.

Πρώτον, οι όρκες χρησιμοποιούν το σώμα τους για να χτυπήσουν έναν φαλαινοκαρχαρία με μεγάλη ταχύτητα. Στη συνέχεια, αναποδογυρίζουν τον φαλαινοκαρχαρία ώστε να επιπλέει με την κοιλιά προς τα πάνω και να μην μπορεί να βουτήξει προς τα κάτω για να ξεφύγει. Στη συνέχεια, οι όρκες δαγκώνουν την κοιλιά του θηράματός τους, επιτρέποντας στο αίμα του να εκρεύσει πριν καταναλώσουν τα εσωτερικά του όργανα.

«Μπορείτε να δείτε καθαρά πώς όλα τα μέλη του κοπαδιού της όρκας προσπαθούν να ρίξουν κάτω τον φαλαινοκαρχαρία», δήλωσε ο Higuera Rivas. «Η μία όρκα τον χτυπούσε στην κοιλιακή χώρα, η άλλη τον χτυπούσε στο κεφάλι. Τελικά, ο φαλαινοκαρχαρίας παίρνει ανάποδη θέση», πρόσθεσε.

Αυτός ο ελιγμός θέτει τον φαλαινοκαρχαρία σε μια κατάσταση που παρατηρείται σε άλλα ζώα και ονομάζεται «τονική ακινησία» – ουσιαστικά προσωρινή παράλυση που προκύπτει από ακραίο φόβο.

Οι συγγραφείς της μελέτης πιστεύουν ότι οι όρκες λεηλατούν το μεγάλο και πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά συκώτι του φαλαινοκαρχαρία, το οποίο αποτελεί σημαντικό μέρος του σωματικού του βάρους, αλλά οι ερευνητές δεν παρατήρησαν τις όρκες να καταναλώνουν το όργανο.

Διαβασε ακομα

Χταπόδια κυνηγούν με άλλα ψάρια και όταν δεν συνεργάζονται τα χτυπούν

«Ως κορυφαίοι θηρευτές, οι όρκες είναι γνωστό ότι κυνηγούν τους καρχαρίες για το λιπαρό συκώτι τους», δήλωσε η Sarah Teman, διδακτορική φοιτήτρια στη Σχολή Υδάτινων και Αλιευτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου της Ουάσινγκτον.

«Ωστόσο, αυτό που κάνει αυτή την ανακάλυψη τόσο συναρπαστική, είναι ότι είναι η πρώτη φορά που βλέπουμε αυτή τη συμπεριφορά να τεκμηριώνεται με σαφήνεια στους φαλαινοκαρχαρίες, οι οποίοι είναι οι μεγαλύτεροι καρχαρίες στον πλανήτη», πρόσθεσε η Teman, η οποία δεν συμμετείχε στη μελέτη. «Είναι ένα αρκετά εκπληκτικό εύρημα!»

Οι όρκες, που απαντώνται σε όλο τον κόσμο, είναι τα κορυφαία αρπακτικά του ωκεανού. Κυνηγούν μια μεγάλη ποικιλία πλασμάτων: ψάρια, θαλάσσια θηλαστικά όπως φώκιες και δελφίνια, θαλάσσιες χελώνες και κεφαλόποδα, όπως τα καλαμάρια.

Παρά το γεγονός ότι υπάρχει μόνο ένα είδος όρκας, υπάρχουν πολλοί οικοτύποι ή ομάδες που μοιράζονται ομοιότητες στην εμφάνιση και τη συμπεριφορά τους.

Είναι πιθανό οι όρκες του Κόλπου της Καλιφόρνιας να σχηματίσουν έναν νέο οικολογικό τύπο που στοχεύει ειδικά τα ελασμοβράγχια – καρχαρίες και σαλάχια – δήλωσαν οι Pancaldi και Higuera Rivas, αν και χρειάζονται περισσότερες έρευνες για να αποδειχθεί αυτό. Ο Moctezuma, ο οποίος εντοπίστηκε για πρώτη φορά το 1992, έχει παρατηρηθεί να κυνηγάει και άλλα είδη ελασμοβράγχιων, όπως το σαλάχι Munk’s pygmy devil ray, το οποίο έχει πλάτος 1 μέτρο, ταυροκαρχαρίες και σαλάχια.

Στη Νότια Αφρική, οι όρκες έχουν αναπτύξει τεχνικές για να σκοτώνουν μεγάλους λευκούς καρχαρίες, έναν από τους πιο τρομερούς θηρευτές του ωκεανού. Η συμπεριφορά αυτή έχει απομακρύνει τους καρχαρίες από ορισμένα τμήματα της ακτής γύρω από το Κέιπ Τάουν, κάτι που ορισμένοι ειδικοί θεωρούν ανησυχητική οικολογική αλλαγή.

Ωστόσο, ο Pancaldi δήλωσε ότι η όρεξη της όρκας για φαλαινοκαρχαρίες δεν έχει σημαντικές συνέπειες για τον πληθυσμό των φαλαινοκαρχαριών που συγκεντρώνονται στον Κόλπο της Καλιφόρνιας ή το ευρύτερο οικοσύστημα.