Ενώ τα κακά δεν είναι στο μενού για εμάς τους ανθρώπους, είναι μια φυσιολογική τροφή για πολλά ζώα.

Οι επιστήμονες έχουν παρατηρήσει ελάφια να τσιμπολογούν κοπριά ασιατικού ελέφαντα, σκύλους και λεμούριους να καταναλώνουν ανθρώπινα κακά και σαλαμάνδρες να τρώνε περιττώματα νυχτερίδας. Στα βουνά Sierra de Guara της Ισπανίας, θηλυκές κατσίκες τσιμπολογούν guano πουλιών, ενώ στο Ατλαντικό Δάσος της Βραζιλίας, αρουραίοι και οπόσουμ επισκέπτονται αποχωρητήρια βίδρας για να καταναλώσουν περιττώματα.

Σε μια μελέτη στην Τανζανία, οι επιστήμονες παρατήρησαν ότι οι γύπες έδειξαν μεγαλύτερο ενδιαφέρον για τα πλούσια σε πρωτεΐνες περιττώματα λιονταριών παρά για ένα φρεσκοσκοτωμένο κουφάρι: «Το λιοντάρι δεν είχε απομακρυνθεί περισσότερο από 10 μέτρα από τα περιττώματα όταν αρκετοί γύπες έπεσαν στο έδαφος και κατάπιαν τα περιττώματα γρήγορα», έγραψαν.

Γιατί, λοιπόν, η πράξη της κατανάλωσης περιττωμάτων, που ονομάζεται κοπροφαγία, είναι τόσο διαδεδομένη; Μακριά από ένα άχρηστο απόβλητο, τα κόπρανα συχνά περιέχουν πολύτιμες θερμίδες και θρεπτικά συστατικά που δεν προσλαμβάνονται από το ζώο-ξενιστή.

Η κοπροφαγία μπορεί να βοηθήσει τα ζώα να πάρουν επιπλέον θερμίδες όταν οι συνήθεις πηγές τροφής τους είναι περιορισμένες ή να αποκτήσουν θρεπτικά συστατικά που είναι δύσκολο να βρεθούν στην κανονική τους διατροφή. Τα περιττώματα μπορεί επίσης να περιέχουν βακτήρια του εντέρου που δίνουν ώθηση στο πεπτικό σύστημα, κάτι σαν ένα άγριο προβιοτικό.

«Τα κόπρανα μπορεί να έχουν πολλούς και διαφορετικούς ρόλους» για την άγρια ζωή, λέει η Hannah Rempel, οικολόγος στο Πανεπιστήμιο του Τέξας στο Όστιν.

«Παρόλο που αυτή η συμπεριφορά μπορεί να μας φαίνεται αηδιαστική, είναι προφανές ότι είναι κάτι πολύ σημαντικό γι’ αυτά».

Διαβασε ακομα

Είναι αυτό το μωβ πλάσμα το αρχαιότερο ζώο που έζησε ποτέ;

Μια θρεπτική τόνωση – από τα κακά

Η κοπροφαγία μπορεί επίσης να σημαίνει ότι τρώτε τα ίδια σας τα κακά. Διάφορα είδη κουνελιών και λαγών χωνεύουν ξανά την τροφή τους για να εξάγουν περαιτέρω θρεπτικά συστατικά που η γρήγορη διαδικασία πέψης τους δεν πρόλαβε την πρώτη φορά.

Όταν η τροφή είναι σπάνια, ορισμένα είδη, όπως οι τάρανδοι στο Σβάλμπαρντ της Νορβηγίας, τρέφονται με περιττώματα χήνας κατά τη διάρκεια του σύντομου αρκτικού καλοκαιριού. Το χειμώνα, τα πίκα του οροπεδίου στο Θιβέτ τρώνε την κοπριά των οικόσιτων γιάκ.

Είναι πιθανό για παρόμοιους λόγους οι κόκκινες αλεπούδες στο Εθνικό Πάρκο Cairngorms της Σκωτίας να καταναλώνουν συχνά τα περιττώματα των σκύλων που περπατούν στην περιοχή, όπως αποδεικνύεται από την παρουσία DNA σκύλων στα περιττώματα των αλεπούδων, λέει ο οικολόγος Xavier Lambin του Πανεπιστημίου Aberdeen στη Μ. Βρετανία. Η έρευνα του ίδιου και των συνεργατών του δείχνει ότι τα περιττώματα των αλεπούδων είναι ιδιαίτερα άφθονα σε DNA σκύλων κατά τα έτη κατά τα οποία η συνήθης λεία των αλεπούδων – οι αρουραίοι των αγρών – είναι σπάνια.

Οι εργαστηριακές αναλύσεις αποκαλύπτουν ότι τα περιττώματα σκύλων είναι πολύ θρεπτικά, με παρόμοια περιεκτικότητα σε θερμίδες με τα μαγειρεμένα ρεβίθια.

«Αντί να έχουν χρόνια πείνας και χρόνια αφθονίας, [οι αλεπούδες] πρέπει να είναι καλά κάθε χρόνο», λέει ο Lambin.

Διαβασε ακομα

Οι 5 νίκες της φύσης που πραγματικά λειτούργησαν

Vitamin sea

Κατά τη διάρκεια κατάδυσης σε κοραλλιογενείς υφάλους γύρω από το Μποναίρ, η Rempel είδε λευκόστερνους και παπαγαλόψαρα (είδη ψαριών) να σπεύδουν προς τα κοπρανώδη σφαιρίδια που παρασύρονται από μεγάλα κοπάδια καφέ χρυσόψαρων, μια συμπεριφορά που είχε παρατηρηθεί προηγουμένως σε ορισμένους υφάλους του Ινδο-Ειρηνικού.

«Είδα δύο ψάρια να παλεύουν για τα ίδια περιττώματα», θυμάται η Rempel. Η ίδια και οι συνάδελφοί της μέτρησαν ότι σχεδόν το 85% των παρατηρούμενων σφαιριδίων κοπράνων καφέ χρυσόψαρων φαγώθηκαν από ψάρια, στη συντριπτική τους πλειονότητα από παπαγαλόψαρα και λευκόστερνους.

Οι λευκόστερνοι και τα παπαγαλόψαρα συνήθως τρώνε φύκια, τα οποία είναι σχετικά φτωχά σε μικροθρεπτικά συστατικά ζωτικής σημασίας για την επιβίωση, όπως ασβέστιο, φώσφορο και ψευδάργυρο. Τα φύκια είναι επίσης φτωχά σε πρωτεΐνες, αν και τα ψάρια καταναλώνουν επίσης κάποια κυανοβακτήρια που περιέχουν πρωτεΐνες και θρύμματα που είναι προσκολλημένα στα φύκια.

Όμως, τα καφέ χρυσόψαρα, τα οποία τρώνε πλαγκτόν, παράγουν περιττώματα γεμάτα πρωτεΐνες – καθώς και μικροθρεπτικά συστατικά.

Η Rempel παρομοιάζει αυτά τα σφαιρίδια με ένα είδος διατροφικού συμπληρώματος -ή «vitamin sea»- για τα ψάρια, εξηγεί η Rempel.

Διαβασε ακομα

Πίνουν τα ζώα αλκοόλ; Πίνουν και κάποια είναι και «γερά ποτήρια»…

Ένα ποικιλόμορφο έντερο είναι ένα ευτυχισμένο έντερο

Η Barbara Drigo, μικροβιακή οικολόγος στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Αυστραλίας, υποψιάζεται ότι για πολλά είδη πτηνών η κοπροφαγία παρέχει επίσης ωφέλιμα βακτήρια του εντέρου. Η λογική είναι παρόμοια με τις μεταμοσχεύσεις κοπράνων στους ανθρώπους, κατά τις οποίες τα εκχυλίσματα κοπράνων που περιέχουν βακτήρια από υγιείς ανθρώπους βελτιώνουν τη χλωρίδα του εντέρου σε άτομα με ορισμένες παθήσεις.

Η Drigo πιστεύει ότι ορισμένα είδη μεταναστευτικών πτηνών, μόλις φτάσουν σε μια νέα περιοχή, μπορεί να καταναλώνουν τα περιττώματα των ντόπιων πτηνών για να αποκτήσουν βακτήρια του εντέρου που τα βοηθούν να χωνέψουν πιο αποτελεσματικά την τροφή του νέου τους περιβάλλοντος.

Οι νεαροί νεοσσοί της ευρασιατικής κουτσομούρας καταναλώνουν συχνά τα περιττώματα των γονέων τους, τα οποία μπορεί επίσης να τους παρέχουν βακτήρια που απαιτούνται για την επεξεργασία των τοπικών τροφικών πόρων.

Και σε πειράματα με νεοσσούς στρουθοκαμήλου σε αιχμαλωσία σε ερευνητική εγκατάσταση στη Νότια Αφρική, τα πτηνά που έτρωγαν τα περιττώματα των γονέων τους είχαν πιο ποικιλόμορφη εντερική χλωρίδα και ωρίμασαν γρηγορότερα από ό,τι οι νεοσσοί που μεγάλωναν χωρίς περιττώματα. Σε ηλικία οκτώ εβδομάδων, οι νεοσσοί που τρέφονταν με κόπρανα ήταν σχεδόν 10 τοις εκατό βαρύτεροι και είχαν λιγότερες πιθανότητες να πεθάνουν από ασθένειες του εντέρου.

Η έκθεση του ανοσοποιητικού συστήματος σε μια πλούσια ποικιλία βακτηρίων του εντέρου είναι ευεργετική για την υγεία, λέει η Drigo. Σε γενικές γραμμές, «τα πτηνά που ασκούν κοπροφαγία είναι πολύ πιο υγιή από τα πτηνά που δεν το κάνουν».

Διαβασε ακομα

Το νησί που κάνουν κουμάντο εξωγήινα φίδια και αράχνες

Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα

Η κοπροφαγία, ωστόσο, ενέχει κινδύνους. Τα περιττώματα των πουλιών, για παράδειγμα, μπορεί να περιέχουν επικίνδυνες χημικές ουσίες από λύματα, φυτοφάρμακα ή άλλες επιβλαβείς ενώσεις που προέρχονται από τον άνθρωπο.

Η κατανάλωση κοπράνων μπορεί επίσης να προκαλέσει στα ζώα να κολλήσουν ασθένειες, παράσιτα του εντέρου ή επιβλαβή βακτήρια.

Αλλά, τουλάχιστον όσον αφορά τις φυσικές απειλές, τα οφέλη της κοπροφαγίας μπορεί να υπερτερούν των κινδύνων για πολλά ζώα.

Το πεπτικό σύστημα των ζώων είναι πιθανότατα πολύ πιο ανθεκτικό στις ασθένειες, τα παράσιτα και τα επιβλαβή βακτήρια σε σχέση με το ανθρώπινο. Η Lambin προτείνει ότι ίσως οι άνθρωποι έχουν εξελιχθεί να βρίσκουν τα κακά εγγενώς αηδιαστικά, ώστε να μην τα τρώμε και αρρωστήσουμε.

«Όταν ένας σκύλος βλέπει περιττώματα, δεν φαίνεται να αντιδρά σαν να μυρίζουν άσχημα», λέει. «Αν είναι καλά για σένα τελικά, δεν πρόκειται να τα θεωρήσεις αποκρουστικά».

Με πληροφορίες από National Geographic