Ουκρανία, σεισμοί, πλημμύρες, φωτιές, Γάζα. Εικόνες σκληρές, απερίγραπτης βίας και δυστυχίας κατακλύζουν το διαδίκτυο κι εμείς εθισμένοι θεατές καταναλώνουμε όλο και περισσότερη φρίκη.

Δύσκολα πλέον μπορεί κάποιος να περιηγηθεί στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης χωρίς να έρθει αντιμέτωπος με απροκάλυπτες σκηνές βίας. Μάλιστα, κάποιες φορές, ενώ υπάρχει σήμανση που προειδοποιεί για το σκληρό περιεχόμενο, τελικά μπαίνουμε και το βλέπουμε.

Όταν η Dr. Roxane Cohen Silver, διακεκριμένη καθηγήτρια στο Τμήμα Ψυχολογικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια, ξεκίνησε την έρευνά της πάνω στις ψυχολογικές επιπτώσεις της θέασης τραυματικού υλικού, μαινόταν ο πόλεμος στο Ιράκ.

Την εποχή εκείνη, οι άνθρωποι ενημερώνονταν κυρίως από την τηλεόραση, τις εφημερίδες και το ραδιόφωνο. Έτσι, θα έπρεπε κάποιος να ψάξει επισταμένα για να βρει περισσότερα βίντεο και εικόνες από αυτές που του παρουσίαζαν τα μέσα ενημέρωσης. Έκτοτε, το τοπίο έχει αλλάξει δραματικά.

Κατακλυσμός εικόνων και βίντεο

Με τα smartphones να έχουν γίνει επέκταση του χεριού μας, η λήψη μίας φωτογραφίας ή ενός βίντεο on the spot είναι πλέον δεδομένη. Εκατοντάδες εικόνες μπορούν να ληφθούν και να μοιραστούν μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα – και όλο αυτό αλλάζει ουσιαστικά την εικόνα που έχουν οι άνθρωποι για τον κόσμο.

Όσοι παρακολουθούν διαρκώς βίντεο με βίαια γεγονότα είναι πιθανό να παρουσιάσουν τα ίδια συμπτώματα με εκείνους που βιώνουν άμεσα το τραύμα

Για τη Silver, η ακραία έκθεση στη βία του πολέμου εγκυμονεί σοβαρούς ψυχικούς και σωματικούς κινδύνους αλλά κανένα ψυχολογικό όφελος. Παρόλο που μία οθόνη διαχωρίζει τους θεατές από τις σκληρές εικόνες, η καθηγήτρια Ψυχολογίας υποστηρίζει ότι αυτό δεν τους προστατεύει από τις επιπτώσεις.

Στην έρευνά της μάλιστα διαπιστώνει ότι οι άνθρωποι που παρακολουθούν διαρκώς βίντεο με βίαια γεγονότα είναι πιθανό να παρουσιάσουν τα ίδια συμπτώματα με εκείνους που βιώνουν άμεσα το τραύμα.

Εθισμός στη βία

Κατά τις πρώτες εβδομάδες έκθεσης σε ακραίες σκηνές βίας, οι θεατές μπορεί να παρουσιάσουν συμπτώματα έντονου στρες, όπως άγχος, υπερδιέγερση, δυσκολία απόρριψης των εικόνων και πιθανούς εφιάλτες. Οι τύποι των εικόνων έχουν επίσης σημασία: Κάτι εξαιρετικά ανατριχιαστικό ή αιματηρό σχετίζεται με πιο ακραία συμπτώματα.

Τα άτομα που φοβούνται περισσότερο τείνουν να αναζητούν πιο έντονα αυτές τις εικόνες. Η καθηγήτρια Ψυχολογίας υποστηρίζει ότι όσο πιο πολύ οι άνθρωποι αγχώνονται βλέποντας εικόνες με βίαιο περιεχόμενο, τόσο περισσότερο εθίζονται σε αυτές. Αυτό οδηγεί σε έναν κύκλο που είναι δύσκολο να σπάσει.

«Η μεγαλύτερη έκθεση οδηγεί σε αυξημένο άγχος και αυτό παρασύρει τους ανθρώπους να αναζητούν ή να εκτίθενται σε περισσότερο από αυτό το περιεχόμενο», αναφέρει η Silver στο Business Insider.

Διαβασε ακομα

Πώς η ανθρωπότητα έγινε σκλάβος του ρολογιού

Ο φόβος χρήσιμο εργαλείο

Επιπλέον, φαίνεται ότι οι άνθρωποι που νιώθουν ότι συνδέονται κατά κάποιο τρόπο με τα θύματα τείνουν να επηρεάζονται περισσότερο από το βίαιο περιεχόμενο. Μετά τους πυροβολισμούς στο νυχτερινό κέντρο Pulse στο Ορλάντο το 2016, η έρευνα της Silver διαπίστωσε ότι τα άτομα που ταυτίζονταν ως ισπανόφωνοι ή/και ως μέλη της κοινότητας LGBTQ+ (ΛΟΑΤΚΙ+) κατανάλωσαν περισσότερο υλικό σχετικά με το γεγονός.

Αυτό μπορεί να γίνει χρήσιμο εργαλείο στα χέρια εκείνων που θέλουν τα μέλη ορισμένων ομάδων να φοβούνται. Η Silver κάνει αναφορά στην επίθεση ομάδων της Χαμάς στο Ισραήλ αλλά και τους πυροβολισμούς σε τζαμί της Νέας Ζηλανδίας το 2019 ως παραδείγματα livestreamed αμόκ, με τους δράστες να κυκλοφορούν σκόπιμα τα αποσπάσματα στο διαδίκτυο.

«Προσπαθούν να δημιουργήσουν φόβο στον κόσμο και το κάνουν με αυτές τις βίαιες εικόνες», υποστηρίζει η καθηγήτρια Ψυχολογίας, προσθέτοντας ότι οι άνθρωποι που είναι από τη φύση τους ανήσυχοι και οργισμένοι μπορούν εν αγνοία τους να διαδώσουν το φόβο βλέποντας και αναδημοσιεύοντας τα βίντεο.

Μπορείτε να ενημερώνεστε χωρίς να εκτίθεστε στη βία

Παρόλο που πολλοί άνθρωποι νιώθουν ότι υποστηρίζουν τα θύματα μίας κρίσης με το να γίνονται μάρτυρες της βίας που υφίστανται, η Silver αναφέρει ότι δεν υπάρχει κανένα ψυχολογικό όφελος στο να καταναλώνονται ξανά και ξανά αυτές οι εικόνες – το αντίθετο: Μπορεί να είναι εξαιρετικά επιβλαβείς.

«Δεν υποστηρίζω ότι οι άνθρωποι πρέπει να αποφεύγουν τις ειδήσεις», αναφέρει η καθηγήτρια Ψυχολογίας αλλά αν ο απώτερος στόχος είναι να παραμένει κανείς ενήμερος για τα τελευταία γεγονότα, μπορεί να το κάνει «χωρίς να εκτίθεται σε ακραίας βίας εικόνες».

Με πληροφορίες από Business Insider