Πεπεισμένος ότι μπορούσε να τα καταφέρει για να κερδίσει ένα στοίχημα 20.000 δολαρίων, ο 50χρονος ιδιοκτήτης καταστήματος πούρων Πάτρικ Χάρμον ξεκίνησε το καλοκαίρι του 1915 να υλοποιεί μια περίεργη πρόκληση. Να φτάσει από το Σαν Φρανσίσκο στη Νέα Υόρκη περπατώντας ανάποδα.

Με τη βοήθεια ενός φίλου του και ενός μικρού καθρέφτη αυτοκινήτου που ήταν προσαρτημένος στο στήθος του για να τον βοηθά να βλέπει πού πηγαίνει, ο Χάρμον έκανε το ταξίδι των 6.300 χλμ. (τότε, σήμερα είναι μικρότερη η απόσταση) σε 290 ημέρες, κάνοντας κάθε βήμα ανάποδα. Όπως δήλωνε περιχαρής μετά το κατόρθωμά του, το ταξίδι αυτό έκανε τους αστραγάλους του τόσο δυνατούς που «θα χρειαζόταν ένα χτύπημα με σφυρί για να τους προκαλέσει ζημιά».

Και μάλλον είχε δίκιο.

Σύμφωνα με έρευνες, το περπάτημα προς τα πίσω μπορεί να έχει εκπληκτικά οφέλη τόσο για τη σωματική υγεία όσο και για τον εγκέφαλό μας.

Το ρετρό περπάτημα, όπως είναι γνωστό στους ακαδημαϊκούς κύκλους το περπάτημα προς τα πίσω, έχει πλούσια ιστορία. Υπάρχουν αναφορές που χρονολογούνται από τις αρχές του 19ου αιώνα για ανθρώπους που περπατούσαν εκατοντάδες, και μερικές φορές χιλιάδες χιλιόμετρα, ανάποδα. Πολλές ήταν αποτέλεσμα παρορμητικών στοιχημάτων και άλλες ήταν απλώς προσπάθειες να διεκδικήσουν το δικαίωμα να καυχηθούν για ένα παράξενο νέο ρεκόρ.

Όμως, όπως προέκυψε με τα χρόνια, πέρα από το να σε βοηθήσει να κερδίσεις ένα στοίχημα, το ανάποδο περπάτημα χρησιμοποιείται συχνά στη φυσιοθεραπεία για την ανακούφιση από τον πόνο στην πλάτη, τα προβλήματα στα γόνατα και την αρθρίτιδα.

Ορισμένες μελέτες δείχνουν ακόμη ότι μπορεί να επηρεάσει θετικά γνωστικές ικανότητες, όπως η μνήμη και ο χρόνος αντίδρασης ή την ταχύτητα επίλυσης προβλημάτων.

Όπως γράφει το BBC η πρακτική του περπατήματος προς τα πίσω για λόγους υγείας πιστεύεται ότι ξεκίνησε από την αρχαία Κίνα, αλλά έχει προσελκύσει την προσοχή των ερευνητών πιο πρόσφατα στις ΗΠΑ και την Ευρώπη ως ένας τρόπος βελτίωσης της αθλητικής απόδοσης και της ανάπτυξης της μυϊκής δύναμης.

Η Janet Dufek, ειδικός στη εμβιομηχανική στο Πανεπιστήμιο της Νεβάδα στις ΗΠΑ, ερευνά την κίνηση προς τα πίσω για περισσότερα από 20 χρόνια. Η ίδια και οι συνεργάτες της διαπίστωσαν ότι το περπάτημα προς τα πίσω για μόλις 10-15 λεπτά την ημέρα σε διάστημα τεσσάρων εβδομάδων αύξησε την ευκαμψία των ποδοκνημικών μυών σε 10 υγιείς φοιτήτριες.

Επιπλέον, μπορεί να ενισχύσει τους μυς της πλάτης που είναι υπεύθυνοι για τη σταθερότητα και την ευελιξία της σπονδυλικής στήλης. Και σε μια άλλη μελέτη με επικεφαλής τη Dufek, μια ομάδα πέντε αθλητών ανέφερε μείωση του πόνου στη μέση μετά από περιόδους περπατήματος προς τα πίσω.

«Η έρευνά μάς έδειξε ότι, έμμεσα, το περπάτημα προς τα πίσω έχει κάποια οφέλη σε σχέση με τον πόνο στη μέση, απλά και μόνο επειδή τεντώνεις τους οπίσθιους μηριαίους», λέει η Dufek. «Συχνά ένα από τα κομμάτια που συνδέονται με τον πόνο στη μέση είναι οι σφιχτοί οπίσθιοι μηριαίοι».

Οι ασκήσεις ανάποδου βαδίσματος και ανάποδου τρεξίματος χρησιμοποιούνται ήδη σε ορισμένες αθλητικές προπονήσεις, ιδίως στα ομαδικά αθλήματα και στα αθλήματα ρακέτας που απαιτούν την ευκινησία για γρήγορη κίνηση προς τα εμπρός, προς τα πίσω και πλευρικά.

Καθώς μειώνει την πίεση που ασκείται στις αρθρώσεις του γόνατος, ενώ παράλληλα ενισχύει τη δύναμη, το τρέξιμο προς τα πίσω είναι επίσης χρήσιμο για να βοηθήσει στην προστασία των αθλητών από τραυματισμούς.

Χρησιμοποιείται συχνά στη φυσιοθεραπεία για την ανακούφιση από τον πόνο στην πλάτη, τα προβλήματα στα γόνατα και την αρθρίτιδα.

Γιατί είναι τόσο ωφέλιμο;

«Η εμβιομηχανική του περπατήματος προς τα πίσω είναι πολύ διαφορετική από το περπάτημα προς τα εμπρός. Στο περπάτημα προς τα πίσω, υπάρχει μειωμένο εύρος κίνησης στο γόνατο, το οποίο μπορεί να έχει κάποια οφέλη για άτομα που βρίσκονται σε φάση αποκατάστασης από χειρουργική επέμβαση στο γόνατο, για παράδειγμα» εξηγεί η Dufek.

Μια πρόσφατη μελέτη διαπίστωσε ότι το εύρος της κίνησης τόσο στις αρθρώσεις του ισχίου όσο και στο γόνατο μειώνεται σημαντικά κατά το περπάτημα προς τα πίσω.

Ενώ το βάδισμα προς τα εμπρός αρχίζει με την επαφή της φτέρνας, το βάδισμα προς τα πίσω αρχίζει με την επαφή των δακτύλων των ποδιών και η φτέρνα μερικές φορές δεν κατεβαίνει ποτέ στο έδαφος. Ως αποτέλεσμα, η άρθρωση του γόνατος αισθάνεται λιγότερη πρόσκρουση και χρησιμοποιούνται διαφορετικοί μύες σε σύγκριση με το κανονικό περπάτημα.

Στην πραγματικότητα, η άρθρωση του αστραγάλου είναι αυτή που απορροφά τους περισσότερους κραδασμούς κατά το βάδισμα προς τα πίσω. Οι μύες που ενεργοποιούνται στην κίνηση πελματιαίας κάμψης (που χρησιμοποιούνται όταν δείχνετε ή στέκεστε στα δάχτυλα των ποδιών σας) παίζουν μεγαλύτερο ρόλο στο ανάποδο περπάτημα για να επιβραδύνουν τον αστράγαλο και να απορροφήσουν τους κραδασμούς.

Φαίνεται λοιπόν ότι υπάρχει κάτι παραπάνω από μια δόση αλήθειας στον ισχυρισμό του Harmon για την ανώτερη δύναμη του αστραγάλου. Αλλά τα οφέλη δεν τελειώνουν εκεί.

Οι ερευνητές διαπίστωσαν επίσης διαφορές στη θέση της νευρικής δραστηριότητας όταν πατάμε προς τα πίσω σε σύγκριση με το πάτημα προς τα εμπρός. Ο προμετωπιαίος φλοιός, που είναι υπεύθυνος για γνωστικές δεξιότητες όπως η λήψη αποφάσεων και η επίλυση προβλημάτων, είναι ιδιαίτερα ενεργός όταν βηματίζετε προς τα πίσω.

Μια ολλανδική μελέτη εξέτασε την ικανότητα 38 συμμετεχόντων να επιλύουν ένα τεστ Stroop (τεστ αντιθέσεων) ενώ βαδίζουν προς τα πίσω, προς τα εμπρός ή προς τα πλάγια. Διαπιστώθηκε ότι οι συμμετέχοντες που βάδιζαν προς τα πίσω είχαν τους ταχύτερους χρόνους αντίδρασης, ίσως επειδή ο εγκέφαλός τους είχε ήδη συνηθίσει να εκτελεί ένα αταίριαστο έργο.

Μια άλλη μελέτη κατέληξε στο συμπέρασμα ότι διάφορες μορφές κίνησης προς τα πίσω, όπως το περπάτημα, η παρακολούθηση ενός βίντεο με ένα ταξίδι με τρένο προς τα πίσω και ακόμη και η απλή φαντασία ότι κινούνται προς τα πίσω, βελτίωσαν την ικανότητα των συμμετεχόντων να ανακαλέσουν πληροφορίες.

Με μεγαλύτερες μελέτες σε υγιείς πληθυσμούς, καθώς και σε άτομα που δεν είναι καλά, να αρχίζουν να προστίθενται στο μείγμα των ερευνών σχετικά με την οπισθοδρομική βάδιση, τα στοιχεία για τα οφέλη και τους περιορισμούς της γίνονται όλο και πιο ξεκάθαρα.

Δεν είναι ψέματα ότι αν βγείτε στο κέντρο της Αθήνας και ξεκινήσετε να περπατάτε ανάποδα, εκατοντάδες βλέματα θα καρφωθούν πάνω σας. Μπορείτε, ωστόσο, να βρείτε ευκαιρίες να ξεκλέβετε κανά πίσω βήμα πού και πού. Κάνει καλό στην υγεία…