Η ιδέα της χρήσης της τέχνης ως μέσο θεραπείας δεν είναι καινούργια, όμως τα τελευταία χρόνια έχει αρχίσει να εφαρμόζεται όλο και περισσότερο και με πιο οργανωμένο τρόπο. Η πρακτική της «μουσειακής συνταγογράφησης», δηλαδή της παροχής δωρεάν εισόδου σε μουσεία μέσω ιατρικών συνταγών, γνωρίζει ραγδαία άνοδο σε πολλές χώρες, από τον Καναδά μέχρι την Ελβετία και τις ΗΠΑ.

Η ιδέα ξεκίνησε το 2018 στο Μόντρεαλ, όταν η Nathalie Bondil, τότε γενική διευθύντρια του Montreal Museum of Fine Arts, πρότεινε τη συνεργασία μουσείων με τον ιατρικό κλάδο. Σκοπός ήταν η ενίσχυση της ψυχικής υγείας μέσω της επαφής με την τέχνη.

Η πρωτοβουλία αυτή βασίστηκε στην πεποίθηση ότι η τέχνη μπορεί να λειτουργήσει ως μέσο χαλάρωσης, περισυλλογής και κοινωνικής αλληλεπίδρασης, συμβάλλοντας στη μείωση του άγχους, της κατάθλιψης και της μοναξιάς.

Η επιτυχία του πιλοτικού προγράμματος στο Μόντρεαλ προκάλεσε το ενδιαφέρον της διεθνούς κοινότητας. Τα τελευταία χρόνια, προγράμματα μουσειακής συνταγογράφησης εφαρμόζονται σε διάφορες πόλεις, όπως η Νεσατέλ της Ελβετίας και η Μασαχουσέτη των ΗΠΑ: οι γιατροί χορηγούν δωρεάν εισιτήρια σε ασθενείς, προσφέροντάς τους την ευκαιρία να επισκεφθούν μουσεία ή βοτανικούς κήπους, συμπληρωματικά με τις παραδοσιακές θεραπείες.

Ανεπιθύμητες ενέργειες

Παλαιότερη έρευνα, μάλιστα, υποστηρίζει αυτήν την πρωτοβουλία, καθώς έχει δείξει ότι η επίσκεψη σε ένα μουσείο μπορεί να μειώσει το στρες, να βελτιώσει τη διάθεση και να ενισχύσει την κοινωνική σύνδεση.

Η Tasha Golden, καθηγήτρια στο University of Florida’s Center for Arts in Medicine, επισημαίνει ότι τα μουσεία είναι αισθητικά και ψυχολογικά ασφαλή περιβάλλοντα που μπορούν να αλλάξουν θετικά τον τρόπο που αισθανόμαστε – αλλά και σκεφτόμαστε.

Επιπλέον, η τέχνη έχει τη δυνατότητα να καλλιεργήσει την περιέργεια, τη μάθηση και την ενσυνειδητότητα, οι οποίες, με τη σειρά τους, συμβάλλουν στην ψυχική υγεία.

Ωστόσο, όπως προειδοποιεί η Golden, η μέθοδος αυτή δεν αποτελεί πανάκεια: αρκετοί ασθενείς ανέφεραν πως αισθάνθηκαν άβολα ή ανεπιθύμητοι σε συγκεκριμένα μουσεία, ειδικά όταν τα εκθέματα δεν αντικατόπτριζαν τη δική τους πολιτιστική ταυτότητα.

Αυτό, όπως αναφέρεται στον Guardian, καταδεικνύει την ανάγκη για πιο εξατομικευμένες προσεγγίσεις, ώστε να εξασφαλιστεί πως ο κάθε ασθενής θα λαμβάνει ακριβώς την εμπειρία που τον εκφράζει.

Διαβασε ακομα

Είσαι Ιταλία, θες να επισκεφτείς τα μουσεία, αλλά έχεις σκύλο; Κανένα πρόβλημα

Παρόλο που η πανδημία του COVID-19 ανέκοψε προσωρινά το πρόγραμμα στο Μόντρεαλ, το μουσείο εργάζεται για την επαναφορά του, με έμφαση στις ομαδικές δραστηριότητες.

Σύμφωνα με τη Bondil, η αυξανόμενη ψυχική πίεση της σύγχρονης ζωής καθιστά την ανάγκη για τέτοιες πρωτοβουλίες πιο επιτακτική από ποτέ.

«Ζούμε σε μια εποχή αυξημένου άγχους», σημειώνει. «Τα μουσεία και η τέχνη μπορούν να μας βοηθήσουν περισσότερο από ποτέ».