Αν οι γονείς ή οι παππούδες σου λένε συχνά τη φράση: «Δεν βαριέσαι… οι νέοι σήμερα δεν είναι όπως ήμασταν εμείς…», τότε ανήκουν και εκείνοι στα εκατομμύρια των ενηλίκων από διάφορες χώρες και πολιτισμούς που επικρίνουν τα παιδιά για τα υποτιθέμενα χειρότερα γούστα και τις συνήθειές τους.

Το συγκεκριμένο φαινόμενο δεν είναι σύγχρονο, αλλά χρονολογείται ακόμη από το 624 π.Χ.

Μία έρευνα, μάλιστα, που δημοσιεύθηκε στο Science Advances το 2019 υποδεικνύει δύο βασικούς λόγους: Πρώτον, είναι εύκολο για τους ανθρώπους να παρατηρούν τα ελαττώματα των άλλων σε τομείς στους οποίους υπερέχουν και δεύτερον οι αναμνήσεις που έχουν οι μεγάλοι από τα νεανικά τους χρόνια δεν είναι πάντα ακριβείς.

Υπεροχή και Υποτίμηση

Οι ερευνητές ζήτησαν από ένα δείγμα Αμερικανών να αξιολογήσουν τον εαυτό τους και τα σημερινά παιδιά με βάση τρία κριτήρια: Την ευφυΐα, τον σεβασμό προς τους μεγαλύτερους και το διάβασμα.

Η πρώτη παρατήρηση που έκαναν ήταν ότι, όταν οι άνθρωποι δίνουν στον εαυτό τους υψηλή βαθμολογία σε κάτι συγκεκριμένο, είναι πιο πιθανό να βαθμολογήσουν χαμηλότερα τα παιδιά για το ίδιο ακριβώς χαρακτηριστικό.

Συγκεκριμένα, οι συγγραφείς της μελέτης αναφέρουν ότι οι αυταρχικοί άνθρωποι πιστεύουν ότι οι νέοι σέβονται λιγότερο τους μεγαλύτερους, οι μορφωμένοι ότι τα παιδιά ασχολούνται λιγότερο με το διάβασμα και οι έξυπνοι ότι οι νέοι είναι λιγότερο ευφυείς από αυτούς.

Αυτό το τελευταίο στοιχείο είναι ιδιαιτέρως ενδιαφέρον αν αναλογιστεί κανείς ότι ο μέσος όρος IQ αυξάνεται σταθερά εδώ και δεκαετίες.

Ελαττωματική μνήμη

Εάν όμως είναι η υπεροχή που κάνει τους ανθρώπους να πιστεύουν ότι είναι ανώτεροι από τις νεότερες γενιές, γιατί δεν εφαρμόζουν την ίδια προκατάληψη με τους νέους της δικής τους γενιάς;

Ο λόγος έχει να κάνει με τις προκατειλημμένες αναμνήσεις και τους τρόπους με τους οποίους προβάλλουμε το σημερινό μας εαυτό στο παρελθόν.

Καθώς μεγαλώνουμε, η μνήμη μας θολώνει, ενώ έχουμε την τάση να εξιδανικεύουμε το παρελθόν

Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι ένας σημερινός ενήλικας που του αρέσει να διαβάζει βιβλία φαντάζεται πως κάπως έτσι θα ήταν ως παιδί.

Μάλιστα, καθώς οι αναμνήσεις θολώνουν όσο μεγαλώνει ο άνθρωπος, έχει την τάση να γίνεται πιο γενναιόδωρος με τους συνομηλίκους του.

«Κατά κάποιο τρόπο εξιδανικεύουμε τα παιδιά του παρελθόντος», αναφέρει ο John Protzko, μεταδιδακτορικός ερευνητής στο UC Santa Barbara και ένας εκ των συγγραφέων της μελέτης.

Διορθώνοντας τις προκαταλήψεις

Οι άνθρωποι φαίνεται να διατηρούν τις αρνητικές απόψεις τους ότι τα σημερινά παιδιά υστερούν σε σύγκριση με εκείνους, ακόμη και όταν συνειδητοποιούν ότι αυτές οι σκέψεις είναι λανθασμένες.

Ωστόσο, ίσως υπάρχει τρόπος να  περιοριστούν οι προκαταλήψεις μεταξύ εκείνων που είναι ιδιαιτέρως επικριτικοί.

Οι ερευνητές ζήτησαν από τους ενήλικες να συμπληρώσουν ένα τεστ για να διαπιστώσουν πόσο καλά διαβασμένοι ήταν – αλλά οι συμμετέχοντες έλαβαν ψευδές feedback: Σε κάποιους είπαν ότι η βαθμολογία τους ήταν εξαιρετικά χαμηλή, ενώ σε άλλους ότι θριάμβευσαν.

Οι συμμετέχοντες που έμαθαν (ψευδώς) ότι δεν τα πήγαν καλά στο τεστ, φαίνεται ότι σχολίασαν πιο ευνοϊκά τα σημερινά παιδιά.

Διαβασε ακομα

Σαρδάμ και κρυφές επιθυμίες: Μήπως ο Φρόυντ έκανε λάθος;

«Αυτά τα πράγματα δεν συμβαίνουν απαραιτήτως συνειδητά», αναφέρει ο Protzko, συμπληρώνοντας πως «πρόκειται για ένα ολίσθημα της μνήμης».

Με λίγα λόγια, κάποιος βλέπει πως είναι σήμερα και αυτή η εικόνα μπερδεύεται στις αναμνήσεις του από την εποχή που ήταν νέος.

Και κάπως έτσι για τους ενήλικες πάντα τα παιδιά θα υστερούν: Γιατί τα στοιχεία που έχουν οι μεγάλοι είναι υποκειμενικά και γιατί το μόνο στο οποίο βασίζονται είναι η θολωμένη μνήμη και ένα μάτσο προκαταλήψεις που περνούν από γενιά σε γενιά.

Με πληροφορίες από Bigthink