Μεγέθυνση κειμένου
Η ογκομετρική χρέωση και τα εθνικά συστήματα εγγυήσεων ενέργειας είναι σχεδόν άγνωστα στην Ευρώπη – αλλά ανθίζουν αλλού
Περισσότερο από το μισό του παγκόσμιου πληθυσμού ζει με ένα ενεργειακό σύστημα, το οποίο σύμφωνα με τους υποστηρικτές του, μπορεί να αντιμετωπίσει την έλλειψη καυσίμων, να βελτιώσει τον καταρρέοντα προϋπολογισμό των νοικοκυριών και να μειώσει τη ζήτηση ενέργειας. Κι αν σχεδιαστεί σωστά, δεν κοστίζει (σχεδόν) τίποτα στον φορολογούμενο.
Η λεγόμενη ογκομετρική χρέωση ή το εθνικό σύστημα εγγυήσεων ενέργειας (NEG) είναι σχεδόν άγνωστο στην Ευρώπη, ωστόσο λειτουργεί με επιτυχία σε πολλές άλλες χώρες και περιοχές – από την Ιαπωνία, τη Νότια Κορέα και την Κίνα μέχρι το Μπαγκλαντές, την Ινδία και την Καλιφόρνια.
Η ιδέα είναι απλή: το πρώτο πακέτο ενέργειας, το οποίο υπολογίζεται για την κάλυψη των βασικών αναγκών, από τη θέρμανση μέχρι το μαγείρεμα και τον φωτισμό, παρέχεται είτε με μειωμένη τιμή, είτε δωρεάν. Το κόστος μιας μονάδας στη συνέχεια αυξάνεται που σημαίνει ότι τα πιο πλούσια σπίτια με υπερβολική ή μη βασική κατανάλωση, πληρώνουν περισσότερα.
Σύμφωνα με τους υποστηρικτές του, τα οφέλη που απορρέουν από αυτό το σύστημα είναι πολλά: Αντιμετωπίζεται η έλλειψη των καυσίμων ή εξαλείφεται με τα άτομα χαμηλότερου εισοδήματος να λαμβάνουν προσιτή ενέργεια για να καλύψουν τα απαραίτητα – από τη θέρμανση μέχρι το μαγείρεμα και το φως. Η υπερβολική κατανάλωση – που συνδέεται σε μεγάλο βαθμό με τα πλουσιότερα νοικοκυριά – χρεώνεται με υψηλότερη τιμή, επιδοτώντας το φθηνότερο τιμολόγιο.
Και κάπως έτσι, όλοι έχουν κίνητρα να μειώσουν την κατανάλωση και να βελτιώσουν τα σπίτια τους μέσω μόνωσης, έξυπνης τεχνολογίας κι άλλων ενεργειακά αποδοτικών μέτρων, σε μια προσπάθεια να παραμείνουν στο φθηνότερο τιμολόγιο.
Ένα επιπλέον πλεονέκτημα, λένε οι υποστηρικτές του, είναι ότι το χαμηλότερο τιμολόγιο θα μπορούσε να συνδεθεί άμεσα με την ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Σε αυτό το σενάριο, η φθηνή αιολική και ηλιακή ενέργεια θα καθόριζε το μέγεθος του χαμηλότερου τιμολογίου, το οποίο στη συνέχεια θα κατανεμηθεί σε όλους τους καταναλωτές, δίνοντας στο κοινό άμεσο μερίδιο μετάβασης σε ένα ενεργειακό σύστημα χαμηλών εκπομπών άνθρακα.
Οι ειδικοί λένε ότι το τρέχον σύστημα τιμολόγησης της ενέργειας στην Ευρώπη και το Ηνωμένο Βασίλειο χρειάζεται επείγουσα αναμόρφωση, μετά την ενεργειακή κρίση που προκλήθηκε από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, αφήνοντας εκτεθειμένους δεκάδες εκατομμύρια ανθρώπους.
Η κρίση ανάγκασε τις χώρες σε όλη την Ευρώπη να διοχετεύσουν δισεκατομμύρια ευρώ στις ενεργειακές αγορές. Μόνο στο Ηνωμένο Βασίλειο, η κυβέρνηση εισήγαγε την εγγυημένη τιμή ενέργειας (EPG) που κοστίζει περίπου 20 δισεκατομμύρια λίρες – και θεωρείται η πιο ακριβή ενεργειακή πολιτική στην ιστορία της χώρας.
Ο Michael Pollitt, ένας ειδικός σε θέματα ενέργειας καθηγητής από το πανεπιστήμιο του Cambridge, δήλωσε: «Είχαμε μια από τις πιο ακριβές ενεργειακές πολιτικές που εφαρμόστηκαν ποτέ. Αλλά αυτό το ανώτατο όριο ίσχυε για όλη την κατανάλωση, που ήταν τρελό, επειδή επιδοτούσατε τους ανθρώπους με πισίνες, ενώ, στην πραγματικότητα, θα μπορούσαμε να είχαμε κάνει κάτι πιο εξελιγμένο και στοχευμένο και φθηνότερο – το οποίο έχει όλα αυτά τα άλλα οφέλη».
Οι κυβερνήσεις στο Ηνωμένο Βασίλειο και σε ολόκληρη την Ευρώπη εξετάζουν τώρα την πλήρη μεταρρύθμιση της αγοράς ενέργειας για να μειώσουν τόσο την έκθεση στις διεθνείς διακυμάνσεις των ορυκτών καυσίμων, όσο και τη ζήτηση, αλλά και για να συσπειρώσουν την υποστήριξη για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Σύμφωνα με τον Alex Chapman, ανώτερο οικονομολόγο στο thinktank του New Economics Foundation, ο οποίος δημοσίευσε πρόσφατα μια εργασία σχετικά με τις δυνατότητες ενός συστήματος Εθνικών Εγγυήσεων Ενέργειας, υπάρχει αυξανόμενο ενδιαφέρον για την ιδέα στο Ηνωμένο Βασίλειο και σε ολόκληρη την Ευρώπη. «Τα επόμενα χρόνια μεγάλες ποσότητες φθηνής, νέας ανανεώσιμης ενέργειας θα εισαχθούν στο δίκτυο, στο Ηνωμένο Βασίλειο, κι αυτό οφείλεται ιδιαίτερα στα σχέδια της νέας κυβέρνησης για την ξηρά-αιολική και ηλιακή ενέργεια».
Υποστηρίζει ότι αντί να δούμε αυτήν την ενέργεια να εξαφανίζεται στο μείγμα της εθνικής κατανάλωσης, θα πρέπει να κατευθυνθεί σε ένα νέο αυξανόμενο τιμολόγιο.
«Ένα αρχικό τιμολόγιο εξαιρετικά φθηνής ενέργειας θα πρέπει να προσφερθεί σε κάθε νοικοκυριό της χώρας ως μέρισμα στην εθνική μας αποστολή για μηδενικές εκπομπές», προσθέτει.
Ωστόσο, ορισμένες αξιολογήσεις του συστήματος, το οποίο χρησιμοποιείται ευρέως σε επιχειρήσεις κοινής ωφελείας νερού και ενέργειας σε όλο τον κόσμο, είναι λιγότερο αισιόδοξες. Έγγραφο της Παγκόσμιας Τράπεζας που εξέτασε διαφορετικά είδη τιμολογίων νερού, υποστήριξε ότι «είναι ένα αμβλύ εργαλείο στην καλύτερη περίπτωση και στη χειρότερη μπορεί να παράγει στρεβλά αποτελέσματα», φέρνοντας ως παράδειγμα τις πολυμελείς φτωχές οικογένειες που καταναλώνουν περισσότερο νερό και καταλήγουν να πληρώνουν τα υψηλότερα τέλη.
Η έκθεση κατέληξε στο συμπέρασμα ότι «ένα (απλό) ενιαίο ογκομετρικό τιμολόγιο όπου η παροχή νερού χρεώνεται με το πλήρες κόστος, θα μπορούσε να βελτιώσει την κοινωνική ευημερία εξαλείφοντας τις παραμορφώσεις των τιμών, ενώ θα ήταν ευκολότερο για τα νοικοκυριά να το κατανοήσουν».
Ο Jörg Mühlenhoff, επικεφαλής του ευρωπαϊκού προγράμματος ενεργειακής μετάβασης στο γερμανικό thinktank Heinrich-Böll-Stiftung, δήλωσε ότι υπάρχει αυξανόμενο ενδιαφέρον για μια ριζική μεταρρύθμιση της αγοράς ενέργειας στην ΕΕ.
Υποστήριξε κάποιου είδους αυξανόμενη χρέωση, ωστόσο υπογράμμισε ότι «ο διάβολος θα ήταν στις λεπτομέρειες».
«Πρέπει να σκεφτούμε προσεκτικά πώς ορίζεται η σωστή ποσότητα ηλεκτρικής ενέργειας για το χαμηλότερο τιμολόγιο, τι είναι ένα νοικοκυριό, αν βασίζεται στον αριθμό των ενηλίκων, να ληφθούν υπόψη οι ευπάθειες στην υγεία – υπάρχουν πολλά ακόμα που πρέπει να επιλυθούν».
Είπε ότι το ιδανικό μοντέλο θα ήταν μειωμένο κόστος για τα βασικά, με την υψηλότερη κατανάλωση να συνδέεται με τις κυμαινόμενες τιμές της αγοράς και την παραγωγή ενέργειας, ώστε να δίνονται κίνητρα όχι μόνο ενεργειακής αυτοδυναμίας, αλλά και οι καταναλωτές να μην χρησιμοποιούν τόση ηλεκτρική ενέργεια σε περιόδους υψηλής ζήτησης ή όταν η παραγωγή ανανεώσιμων πηγών είναι χαμηλή.
«Πρέπει να έχουμε ένα σύστημα που, εκτός από την αντιμετώπιση της κρίσης του κόστους ζωής, θα δίνει τη δυνατότητα στους ανθρώπους να αξιοποιήσουν τις δυνατότητες των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, δηλαδή να έχουν πρόσβαση σε αρκετή ηλεκτρική ενέργεια για τα απαραίτητα, αλλά να γνωρίζουν επίσης ότι όταν έχει πολύ άνεμο, πολύ ήλιο, θα υπάρξουν χαμηλότερες τιμές χονδρικής στην αγορά, οπότε είναι η ώρα να ενεργοποιήσουν τις ηλεκτρικές συσκευές τους, το ηλεκτρικό τους όχημα, την ηλεκτρική αντλία θερμότητας κ.λπ.», λέει.
Ο Mühlenhoff ανέφερε επίσης ότι θα μπορούσαν να υπάρξουν ευρύτερα οφέλη από ένα μεταρρυθμισμένο ενεργειακό σύστημα, στο πλαίσιο της ανόδου των λαϊκών κομμάτων σε ολόκληρη την ΕΕ και στο Ηνωμένο Βασίλειο.
«Πρέπει πραγματικά να διασφαλίσουμε ότι τα οφέλη από τη μετάβαση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας καταλήγουν στα νοικοκυριά και ότι οι καταναλωτές μπορούν να το δουν στον λογαριασμό τους. Διαφορετικά, όπως είδαμε κατά την προεκλογική εκστρατεία των ευρωεκλογών, η ακροδεξιά και οι λαϊκιστές θα το κάνουν λάβαρο στην εκστρατεία κατά της ενεργειακής μετάβασης, ενώ στην πραγματικότητα, αν το κάνουμε σωστά, η μετάβαση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, η ενεργειακή αυτοδυναμία, είναι η απάντηση σε πολλά προβλήματα που βιώνουν οι άνθρωποι», καταλήγει.
Με πληροφορίες από Guardian
Ακολουθήστε το pride.gr στο Google News και ενημερωθείτε πρώτοι
