Απορρίπτοντας την κουλτούρα των “haul” αγορών που ενθαρρύνει την υπερβολική κατανάλωση και προωθώντας τη συνειδητή κατανάλωση, το κίνημα του de-influencing γίνεται όλο και πιο δημοφιλές – και να γιατί.

Το 2019, η Νταϊάνα Γουίμπ έκανε μια εκτενή περιήγηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης όταν βρήκε μια influencer που πρότεινε τη χρήση κάποιου εξαρτήματος για μπούκλες χωρίς θερμότητα. «Ήταν ράβδοι που μπορούσες να κοιμάσαι μαζί τους τη νύχτα, με την υπόσχεση ότι θα ξυπνήσεις με όμορφες μπούκλες», λέει στο BBC.

Ήταν ένα από τα πολλά προϊόντα που είχε πειστεί να αγοράσει μέσω του TikTok, αλλά όπως και πολλά άλλα – συμπεριλαμβανομένων κρεμών προσώπου και απολεπιστικών – γρήγορα κατάλαβε ότι δεν τα χρειαζόταν. «Ειλικρινά, τα εξαρτήματα για μπούκλες χωρίς θερμότητα διέκοψαν τον ύπνο μου και δεν κατάφερα να τις χρησιμοποιήσω ούτε για μία νύχτα», προσθέτει. «Τα μαλλιά μου είναι φυσικά κυματιστά, οπότε μάλλον οι ράβδοι έκαναν υπερβολικά καλή δουλειά».

@overcoming_overspending here for another ✨deinfluencing✨ moment #deinfluencing #deinfluencer #deinfluence #overspending #overspendingmoney #consciousconsumer #moneytok #moneycoachforwomen #savemoneytips #spendless #shoppingaddict #compulsiveshopping #compulsiveshopper #creditcarddebt #debtfree #impulsebuying #impulseshopping ♬ original sound – Paige-Overcoming Overspending

Ας «τρέξουμε» τώρα στο 2025. Η Γουίμπ, που ζει στο Οχάιο, είναι πλέον η ίδια influencer – με μία διαφορά. Προσπαθεί να «απο-επηρεάσει» (de-influence) τους ακολούθους της, αποτρέποντάς τους να αγοράζουν πράγματα που δεν χρειάζονται. Στα καθημερινά της βίντεο στο TikTok, με πάνω από 200.000 ακολούθους, θέτει ερωτήσεις όπως «ήθελες αυτό το προϊόν πριν σου το διαφημίσουν;» και υπενθυμίζει στους ακολούθους της ότι οι εβδομαδιαίες ή μηνιαίες αγορές «συλλογών» ρούχων δεν είναι φυσιολογικές.

Η κουλτούρα των “haul” είναι ένα είδος περιεχομένου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, που ξεκίνησε από το YouTube, όπου οι δημιουργοί παρουσιάζουν τις αγορές τους – συνήθως ρούχα, αλλά και προϊόντα από το σούπερ μάρκετ – στους ακολούθους τους.

Η Γουίμπ αποτελεί μέρος ενός κινήματος που απορρίπτει την παραδοσιακή κουλτούρα των influencers, ενός κινήματος που έχει εκτοξευθεί στο TikTok από το 2023, με το hashtag #deinfluencing να έχει συγκεντρώσει πάνω από ένα δισεκατομμύριο προβολές.

Διαβασε ακομα

Μείωσε τον καταναλωτισμό σου για έναν χρόνο. Μπορείς;

Μαζί με hashtags όπως «υποκατανάλωση» και «συνειδητός καταναλωτής», το κίνημα μοιράζεται βασικά μηνύματα, όπως ότι «η γρήγορη μόδα δεν θα σε κάνει στυλάτο» και «η λιγότερη κατανάλωση είναι φυσιολογική κατανάλωση». Σύμφωνα με τη Γουίμπ, το πολιτισμικό ρεύμα αλλάζει, και έχουμε φτάσει στην «κορύφωση των influencers».

Η δύναμη της συνειδητής κατανάλωσης

Η μεταστροφή αυτή αποδίδεται σε μεγαλύτερη επίγνωση για το τι πραγματικά κάνουν οι influencers. «Όταν άρχισα να βλέπω περισσότερες διαφημίσεις στο TikTok, σκέφτηκα πόσα είχα ήδη αγοράσει τα τελευταία χρόνια εξαιτίας τους», λέει η Γουίμπ.

Η ίδια τονίζει ότι δεν προωθεί έναν τρόπο ζωής «μηδενικής κατανάλωσης», αλλά ένα πιο αργό και στοχαστικό μοντέλο αγορών. «Η συμβουλή μου είναι το αντίθετο του “τρέξε, μην περπατάς”, που χρησιμοποιούν οι influencers για να προωθήσουν προϊόντα», λέει.

Παρόμοιες απόψεις έχει και η Κριστίνα Μικατσκιου, μια δημιουργός περιεχομένου από το Τορόντο, που κάποτε είχε χρέος 120.000 καναδικά δολάρια λόγω δανείων σπουδών. «Ήμουν παγιδευμένη σε έναν κύκλο όπου ένιωθα την ανάγκη να αγοράζω συνεχώς», λέει.

@christina.mychas Going broke to “treat yourself” is not self care. It’s self sabotage. Just sayin’ #hardtruths #shopaholic #impulsebuyer #mindfulspending #selfsabotage ♬ original sound – Christina

Η Μικατσκιου προτρέπει τους ανθρώπους να «ανακαλύψουν ξανά την ντουλάπα τους» και να χρησιμοποιήσουν αυτά που ήδη έχουν. «Ίσως συνειδητοποιήσεις ότι αυτά που έχεις είναι αρκετά».

Η στυλίστρια Λουσίντα Γκράχαμ συμφωνεί, λέγοντας ότι η γρήγορη μόδα δεν βλάπτει μόνο τα οικονομικά και το περιβάλλον, αλλά και το προσωπικό στυλ. «Το στυλ χρειάζεται χρόνο για να αναπτυχθεί», λέει, ενθαρρύνοντας τους καταναλωτές να κάνουν πιο σκόπιμες αγορές και να αφήνουν τα ρούχα τους να «ωριμάσουν».

Επιπτώσεις και ηθικές ευθύνες

Το αν το κίνημα αυτό θα επηρεάσει τις εταιρείες μένει να φανεί. Πλατφόρμες όπως η Asos και η Boohoo έχουν ήδη παρατηρήσει πτώση στη ζήτηση. Ωστόσο, το influencer marketing εξακολουθεί να είναι μια τεράστια βιομηχανία, με αξία που ξεπερνά τα 21,1 δισεκατομμύρια δολάρια το 2023.

@christina.mychas Things i stopped buying when I decided to change my life – I used to be a shopaholic impulse buyer to my core. When I stopped buying these things, changed my money habits, and increased my income – I changed my financial future and my life. Who knew? #deinfluencing #shopaholic #impulsebuyer #buyersremorsemuch ♬ original sound – Christina

Η Ατζά Μπάρμπερ, συγγραφέας του βιβλίου “Consumed: On Colonialism, Climate Change, Consumerism, and the Need for Collective Change”, υποστηρίζει ότι η πραγματική αλλαγή πρέπει να συμβεί εκτός διαδικτύου. «Πρέπει όλοι να καταλάβουμε τη ζημιά που προκαλεί η υπερκατανάλωση», λέει.

Σήμερα, παράγονται πάνω από 100 δισεκατομμύρια ρούχα παγκοσμίως κάθε χρόνο, εκ των οποίων τα μισά καταλήγουν σε χωματερές μέσα σε έναν χρόνο. «Πρέπει να γίνουμε ειλικρινείς για τον αρνητικό αντίκτυπο της κατανάλωσης και να αλλάξουμε τις συνήθειές μας», καταλήγει η Μπάρμπερ.