Σε ένα φεμινιστικό βιβλιοπωλείο στη Μαδρίτη, 17 γυναίκες σκύβουν πάνω από τους φορητούς υπολογιστές τους, κουβεντιάζοντας και γελώντας. Ο σκοπός τους είναι ένας: Να αντιμετωπίσουν το ζήτημα της ανισότητας των φύλων που υπάρχει στον δημοφιλή ιστότοπο Wikipedia.

Μόλις το 1/5 του περιεχομένου της Wikipedia -συμπεριλαμβανομένων των βιογραφιών- επικεντρώνεται στις γυναίκες, ενώ μόλις το 15% των εθελοντών είναι γυναίκες.

«Οι αριθμοί είναι αρκετά τρομακτικοί» δήλωσε η Patricia Horrillo, η οποία την τελευταία δεκαετία αφιέρωσε τον ελεύθερο χρόνο της στη μείωση αυτού του χάσματος, δημιουργώντας μια κοινότητα συντακτριών στοχοπροσηλωμένη στη δημοσίευση περιεχομένου που επικεντρώνεται στις γυναίκες.

Η ισπανική Wikiesfera είναι μία από τις ελάχιστες ομάδες σε όλο τον κόσμο (μετά τις Whose Knowledge? στις ΗΠΑ, την ιταλική WikiDonne και την ελβετική Les Sans Pages) που έχουν ξεπηδήσει για να προωθήσουν την ορατότητα των γυναικών στη Wikipedia.

Finance Ξεχασμένη υπόθεση η εργασιακή ισότητα φύλων στην Ελλάδα

Πρόκειται για κάτι που έχει αναγνωριστεί εδώ και καιρό από το Ίδρυμα Wikimedia, τον οργανισμό που φιλοξενεί τη Wikipedia. «Η Wikipedia τροφοδοτείται από ανθρώπους, οπότε είναι ευάλωτη στις ανθρώπινες προκαταλήψεις» λέει το ίδρυμα. «Είναι επίσης μια αντανάκλαση των διαρθρωτικών και ιστορικών ανισοτήτων που βιώνουν οι γυναίκες σε όλο τον κόσμο».

Ιστορικά, η Wikipedia εκδίδεται από περισσότερους άνδρες παρά γυναίκες, οι οποίοι βασίζονται σε υπάρχουσες δημοσιευμένες πηγές για να επαληθεύσουν τα γεγονότα στα άρθρα της, σημειώνει το ίδρυμα. «Αλλά σε πολλά μέρη σε όλο τον κόσμο, οι γυναίκες έχουν μείνει έξω από τις ιστορικές αφηγήσεις και τις παραδοσιακές πηγές γνώσης».

Τα τελευταία χρόνια, το ίδρυμα έχει παράσχει υποστήριξη σε ομάδες όπως η Wikiesfera της Horrillo, προσφέροντάς τους ένα χέρι βοήθειας καθώς προσπαθούν να διορθώσουν αυτή την ανισορροπία. «Για πρώτη φορά, η κοινωνία των πολιτών έχει τη δύναμη να κάνει τις γυναίκες ορατές», δήλωσε η Horrillo. «Η ιστορία πάντα διηγούνταν από τους έχοντες την εξουσία – τώρα έχουμε αυτή τη δύναμη».

Στόχος, η ορατότητα

Αυτή η πεποίθηση οδήγησε περισσότερες από 12 γυναίκες να συγκεντρωθούν στο βιβλιοπωλείο La Fabulosa της Μαδρίτης και να περάσουν ένα ηλιόλουστο Σάββατο, δημιουργώντας και μεταφράζοντας λήμματα της Wikipedia για τις γυναίκες στην τέχνη.

«Γράφουμε ιστορία σήμερα, ακριβώς εδώ», δήλωσε η Encina Villanueva, η οποία παρακολουθεί τις εκδηλώσεις της Wikiesfera από το 2016. Μερικές φορές συντάσσει πρωτότυπο περιεχόμενο για τις σελίδες της Wikipedia σχετικά με τις γυναίκες, άλλες φορές μπαίνει σε υπάρχουσες σελίδες για να εξισορροπήσει κείμενα που δίνουν προτεραιότητα στην εμφάνιση των γυναικών ή στους δεσμούς τους με επιφανείς άνδρες αντί για τα επιτεύγματά τους.

Δίπλα της καθόταν η Celia Hernández-García, η οποία έφτιαχνε μια σελίδα αφιερωμένη σε ένα έργο τέχνης της María Blanchard, μιας Ισπανίδας ζωγράφου που στις αρχές του 1900 ανέπτυξε ένα μοναδικό στυλ κυβισμού. Η Hernández-García, καθηγήτρια δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, άρχισε να παρακολουθεί εκδηλώσεις της Wikiesfera το 2017, αφού διάβασε για την ομάδα στο διαδίκτυο.

Για χρόνια προσπαθούσε να συναρμολογήσει περιεχόμενο με επίκεντρο τις γυναίκες για τους μαθητές της, ελπίζοντας να τους προσφέρει μια ματιά στα επιτεύγματα των γυναικών που πολύ συχνά έλειπαν από τα σχολικά βιβλία.

Διαβασε ακομα

Στο φως «κρυφές» ερωτικές φωτογραφίες ζευγαριού από το 1920

«Κάποια στιγμή κάθισα με ένα εγχειρίδιο κι έψαξα όλες τις αναφορές σε άνδρες και γυναίκες – η διαφορά ήταν εντυπωσιακή». Εμφανίστηκε στην πρώτη της δραστηριότητα στο Wikiesfera χωρίς τεχνολογικές δεξιότητες. «Δεν ήξερα τίποτα», είπε γελώντας.

Αυτό είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα για το είδος της κοινότητας που επιδιώκει να δημιουργήσει η Horrillo. Οι σπόροι της Wikiesfera φυτεύτηκαν μια δεκαετία νωρίτερα, όταν εργαζόταν σε ένα πολιτιστικό κέντρο και γοητεύτηκε από το ερώτημα γιατί οι άνθρωποι δεν συνεισφέρουν περισσότερο σε ιστότοπους όπως η Wikipedia. Καθώς άρχισε να ρωτάει τριγύρω, οι απαντήσεις παρέπεμπαν σε εμπόδια που ήταν πολύ μεγαλύτερα από την τεχνολογική τεχνογνωσία. «Μια γυναίκα μου είπε: “Μα ποια είμαι εγώ για να γράψω ιστορία;”».

Το συναίσθημα αυτό οδήγησε την Horrillo να ξεκινήσει το Wikiesfera, ως μία ομάδα υποστήριξης που θα μπορούσε να προτρέψει τους ανθρώπους που θέλουν να συμμετάσχουν, αλλά προβληματίζονται τι περιεχόμενο να βάλουν και πώς να το κάνουν. Η έμφαση στις γυναίκες προέκυψε παράλληλα, καθώς η Horrillo βρήκε την ευκαιρία να αναδείξει την ορατότητα των γυναικών, συνδυάζοντας την τεχνολογία και τον ακτιβισμό.

Μελέτες έχουν επισημάνει κι άλλους λόγους για τους οποίους οι γυναίκες παραμένουν στο περιθώριο του ιστότοπου, από την έλλειψη αξιόπιστων πηγών που έχουν καταγράψει τα επιτεύγματα των γυναικών σε όλη την ιστορία μέχρι την άποψη ότι οι βιογραφίες των γυναικών είναι πιο πιθανό να προταθούν για διαγραφή. Παρόλα αυτά, η Horrillo είναι αποφασισμένη να διευρύνει το εγχείρημα και να προσθέσει κι άλλες γυναίκες.

Στη μαραθώνια συνεδρίαση του Σαββάτου προστέθηκαν συνολικά 33 άρθρα στη Wikipedia, από ένα γλυπτό της Luisa Roldán, της πρώτης καταγεγραμμένης γυναίκας γλύπτριας της Ισπανίας, μέχρι μια ισπανόφωνη μετάφραση για ένα έργο τέχνης της Marie Bracquemond, η οποία ήταν μία από τις σημαντικότερες γυναίκες του ιμπρεσιονιστικού κινήματος.

Κάθε μία από τις καταχωρίσεις ήταν, σύμφωνα με την Horrillo, ένα μικρό βήμα προς την αντιμετώπιση των ανισοτήτων.

«Πρέπει να ξεκινήσεις από κάπου. Είναι ένας τρόπος για να καταπολεμήσεις την αδικία» είπε. «Αν αρχίσεις να ρωτάς τι μπορώ να κάνω για να αλλάξω τον κόσμο, η απάντηση είναι λίγο περίπλοκη. Αλλά αυτό το κάτι βρίσκεται στο χέρι μας».

Με πληροφορίες από Guardian