Η Piazzale Michelangelo, που φέρει το παρατσούκλι «το μπαλκόνι της Φλωρεντίας» για την εκτεταμένη θέα της πρωτεύουσας της Τοσκάνης από το σημείο που βρίσκεται ακριβώς πάνω από τον ποταμό Άρνο, θα βρεθεί στο επίκεντρο της μεγάλης εκκίνησης του Γύρου της Γαλλίας στις 29 Ιουνίου.

Εκεί θα παρουσιαστούν οι ομάδες των επίλεκτων ποδηλατών σε πλήθος οπαδών πριν από την επίσημη εκκίνηση του αγώνα από την Piazza della Signoria στο ιστορικό κέντρο της πόλης.

Αυτή είναι η πρώτη εκκίνηση του Tour de France από την Ιταλία, και οι ντόπιοι ανυπομονούν. Για την ποδηλατόφιλη Ιταλία, που μόλις φιλοξένησε το Giro d’Italia, αυτή είναι πραγματικά μια ευκαιρία υπερηφάνειας.

«Είμαι απίστευτα ενθουσιασμένη για τη Μεγάλη Εκκίνηση στη Φλωρεντία και πιστεύω ότι ο Ποδηλατικός Γύρος της Γαλλίας θα μπορούσε να ξεκινήσει μόνο από εδώ και από την ομορφιά της Τοσκάνης, μιας πραγματικής γης της ποδηλασίας», δήλωσε η Silvia Livoni, σύμβουλος ποδηλατικού τουρισμού του Τουριστικού Οργανισμού της Τοσκάνης, Toscana Promozione Turistica.

Και για τη Φλωρεντία, είναι η τέλεια ευκαιρία να γιορτάσει τον δικό της ποδηλατικό ήρωα, τον τρεις φορές νικητή του Giro d’Italia και δύο φορές νικητή του Tour de France, Gino Bartali, ο οποίος επίσης τιμάται επίσημα στο πλαίσιο της προώθησης του Tour.

Γεννημένος το 1914 στην Ponte a Ema, μια μικρή πόλη κοντά στη Φλωρεντία, ο Bartali εξελίχθηκε σε έναν από τους μεγαλύτερους ποδηλάτες στην ιστορία. Ως παιδί, ο Bartali ανέβαινε με τον αδελφό του Giulio στην Piazzale Michelangelo με το ποδήλατο για να θαυμάσει τους όμορφους τρούλους της Φλωρεντίας, ονειρευόμενος ότι μια μέρα θα γινόταν μεγάλος αθλητής αγώνων. Άγνωστο για το μικρό αγόρι εκείνη την εποχή, θα τον θυμόντουσαν όχι μόνο ως έναν από τους καλύτερους, αλλά και ως κάτι πολύ περισσότερο.

Όταν πέθανε το 2000, η εφημερίδα Guardian τον χαρακτήρισε ως το «είδωλο των ιταλικών ποδηλατικών αγώνων» και εστίασε το αφιέρωμά της στην ποδηλατική του δεινότητα και τα επιτεύγματά του.

Ωστόσο, αυτό που δεν ανέφερε ο επικήδειος, όπως και κανένα άλλο μέσο ενημέρωσης εκείνη την εποχή, ήταν η μυστική ζωή που έζησε ο Bartali κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν διακινδύνευσε την ασφάλειά του για να σώσει τις ζωές διωκόμενων Εβραίων και αντιφρονούντων προσφύγων.

Μεταξύ 1943 και 1945, ως μέλος ενός θρησκευτικού μυστικού δικτύου, ο Bartali έκανε χιλιάδες χιλιόμετρα με το ποδήλατο, μεταφέροντας πλαστά έγγραφα ταυτότητας που είχαν εκτυπωθεί κρυφά από ένα υπόγειο κίνημα υπό την ηγεσία του φίλου του Αρχιεπισκόπου της Φλωρεντίας καρδινάλιου Dalla Costa.

Παραδίδονταν σε Εβραίους και άλλους πολιτικούς πρόσφυγες για να τους βοηθήσουν να ξεφύγουν από τη βόρεια Ιταλία που ελέγχονταν από τους Ναζί. Φορώντας τη φανέλα του αγώνα με το όνομά του τυπωμένο στο πίσω μέρος και φεύγοντας από το σπίτι μόνο με εργαλεία έκτακτης ανάγκης για το ποδήλατο, διένυσε χιλιάδες χιλιόμετρα από τη Φλωρεντία στη Γένοβα και την Ασίζη μεταφέροντας αυτό το πολύτιμο φορτίο.

Με βάση αυτή την πράξη και μόνο, του αποδίδεται η διάσωση της ζωής περισσότερων από 500 ανθρώπων.

Για τον Bartali, η ιδιότητά του ως πρωταθλητή ποδηλασίας ήταν η απόλυτη κάλυψη. Κάθε φορά που τον σταματούσαν καθ’ οδόν, έλεγε απλώς «προπονούμαι» και κανείς δεν τον αμφισβητούσε περαιτέρω.

Ο Bartali πολεμούσε το καθεστώς που είχε αρχικά χρησιμοποιήσει την ποδηλασία του για πολιτικούς σκοπούς. Η νίκη του στον Γύρο της Γαλλίας το 1938 χρησιμοποιήθηκε ως προπαγάνδα από το φασιστικό καθεστώς της Ιταλίας για να «αποδείξει» τη δύναμη της ιταλικής φυλής, και το ποδήλατό του έγινε το προκλητικό όπλο του ενάντια σε μια κυβέρνηση που δεν υποστήριζε – ειδικά όταν η Ιταλία εισήγαγε εκείνη τη χρονιά μια φυλετική πολιτική που απέκλειε τους Εβραίους από τη σχολική εκπαίδευση και την απασχόληση.

Όταν ο Ιταλός δικτάτορας Μπενίτο Μουσολίνι τον επαίνεσε για τη νίκη του στον αγώνα, ο Bartali προτίμησε να μην απαντήσει, αφιερώνοντας τη νίκη του αντ’ αυτού στην Καθολική Εκκλησία.

Όταν ξέσπασε ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος, το φασιστικό καθεστώς της Ιταλίας συμμάχησε με τη ναζιστική Γερμανία και άρχισε να εφαρμόζει τη σύλληψη των Εβραίων στην Ιταλία. Οι παρτιζάνοι αντάρτες ήταν ιδιαίτερα ισχυροί στην Τοσκάνη, επειδή η περιοχή βρισκόταν στο σημείο όπου οι Σύμμαχοι προέλαυναν από το νότο και οι Γερμανοί από το βορρά.

Όπως και σε πολλούς ανθρώπους της Τοσκάνης που αντιτάχθηκαν στην πολιτική του φυλετικού ιδεώδους, δόθηκε η ευκαιρία στον Bartali να βοηθήσει.

Οι ταξιδιώτες μπορούν να το διαπιστώσουν αυτό στο σιδηροδρομικό σταθμό Terontola, περίπου 110 χιλιόμετρα νότια της Φλωρεντίας, όπου υπάρχει μια επιγραφή αφιερωμένη στον Bartali. Εκτός από το να είναι μεταφορέας, η ιδιότητα του πρωταθλητή του Bartali του επέτρεψε να συνεργαστεί με τους αντάρτες για να δημιουργήσει ένα σκηνικό παπαράτσι που αποσπούσε την προσοχή των στρατιωτών και των φρουρών μακριά από τα βαγόνια του τρένου, ώστε οι πρόσφυγες να μπορούν να επιβιβαστούν και να κρυφτούν μέχρι το τρένο να φτάσει στον ελεύθερο νότο.

Ωστόσο, κράτησε αυτή τη ζωή μυστική για το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του μετά τον πόλεμο. Ο Bartali πίστευε ότι, μιλώντας για τις καλές του πράξεις, πρόδιδε τους ανθρώπους που είχε βοηθήσει, καθώς γινόταν μια πράξη αυτοπροβολής και όχι γνήσιων προθέσεων.

«Δεν το είπε ποτέ σε κανέναν άλλον εκτός από εμένα, βάζοντάς με να ορκιστώ να μην το πω σε κανέναν», θυμάται ο γιος του Gino, Andrea, στην ταινία του 2014 My Italian Secret, ένα ντοκιμαντέρ για τις γενναίες πράξεις των αφανών ηρώων κατά τη διάρκεια του πολέμου.

Ο Andrea ήταν ήδη στα 30 του και, εκτός από τους άμεσα ενδιαφερόμενους, ήταν το πρώτο άτομο στο οποίο ο Bartali μίλησε για το τι ακριβώς συνέβη κατά τη διάρκεια του πολέμου.

Μετά το θάνατο του Bartali το 2000, η ιστορία του αποκαλύφθηκε κομμάτι-κομμάτι μέσω του γιου του, των φίλων του και εκείνων που είχε βοηθήσει, συμπεριλαμβανομένου του Giorgio Goldenberg, τον οποίο, ως παιδί μαζί με την οικογένειά του, ο Bartali είχε κρύψει στο υπόγειό του για να γλιτώσει τη σύλληψη. Έκτοτε, έχουν γυριστεί βιβλία και ταινίες που αφηγούνται την ιστορία του Bartali, καθώς και ένα μιούζικαλ στο West End που έπαιξε για μια σεζόν στο Λονδίνο το 2023.

Ο Gino δεν έβλεπε τον εαυτό του ως ήρωα, λέει ο Andrea στην ταινία, ανακαλώντας τα λόγια του πατέρα του: «Θέλω να με θυμούνται για τα αθλητικά μου επιτεύγματα. Οι πραγματικοί ήρωες είναι οι άλλοι, αυτοί που έχουν υποφέρει στην ψυχή τους, στην καρδιά τους, στο πνεύμα τους, στο μυαλό τους, για τους αγαπημένους τους. Αυτοί είναι οι πραγματικοί ήρωες. Εγώ είμαι απλώς ένας ποδηλάτης».

Ο Maurizio Bresci, πρόεδρος του Μουσείου Ποδηλασίας Gino Bartali, θυμάται ότι ο πατέρας του, Andrea Bresci, ο οποίος ήταν φίλος του Bartali, ανέφερε για πρώτη φορά την ιδέα να ανοίξει ένα μουσείο προς τιμήν του Bartali το 1986.

«Στην αρχή, ο Gino δεν συμφωνούσε με την ιδέα», μου είπε ο Maurizio. Η ιδέα έτυχε καλής υποδοχής εκείνη την εποχή από τους φίλους και την οικογένεια του Bartali, τα μέσα ενημέρωσης και το κοινό, αλλά χρειάστηκε ακόμα λίγος χρόνος για να πεισθεί ο μεγάλος ποδηλάτης.

Ο Gino είπε τελικά εντάξει, «αλλά πρέπει να είναι ένα μουσείο ποδηλασίας για όλους τους ποδηλάτες, όχι μόνο για μένα».

Το μουσείο άνοιξε το 2006 στην Ponte a Ema με εκθέματα που περιλαμβάνουν αποκόμματα εφημερίδων, κάρτες αθλητών, προσωπικά έγγραφα, ποδήλατα, φωτογραφίες και το τρόπαιο του Γύρου της Γαλλίας του 1948, το οποίο ο ίδιος ο Bartali δώρισε στο μουσείο.

Όταν ο Andrea απεβίωσε το 2020, ο Maurizio ανέλαβε την προεδρία του μουσείου και συνέχισε το έργο του πατέρα του για τη διατήρηση της ιστορίας του Bartali. Με περιορισμένο εργατικό δυναμικό και κεφάλαια, το μουσείο εξακολουθεί να είναι ένα έργο σε εξέλιξη. «Αυτή είναι η ζωή μου, το πάθος μου», δήλωσε ο Maurizio, «να κρατήσω ζωντανή την ιστορία του Gino».

Η ιστορία του Bartali θα βρεθεί στο επίκεντρο του διεθνούς ενδιαφέροντος όταν το grand prix της ποδηλασίας θα περάσει από το Ponte a Ema στις 29 Ιουνίου. Για τον Γύρο της Γαλλίας, ο Bartali είναι ο σιδερένιος ποδηλάτης που κέρδισε τον αγώνα δύο φορές, μία πριν και μία μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, και οι δύο στο αποκορύφωμα των πολιτικών αναταραχών.

Το κενό των 10 ετών που μεσολάβησε μεταξύ των νικών του είναι ένα ρεκόρ που κανείς άλλος δεν έχει πετύχει.

Θα πρέπει να είναι μια συναρπαστική στιγμή για το μουσείο, ωστόσο για πολιτικούς λόγους, ο Γύρος δεν προωθεί το έργο του Bartali για τη διάσωση της ζωής, εστιάζοντας μόνο στα ποδηλατικά του επιτεύγματα.

Διαβασε ακομα

Ο καρκινοπαθής που έτρεξε 5.373 χλμ. με ένα πόδι στον Μαραθώνιο Ελπίδας

Ωστόσο, είναι σαφές ότι η Τοσκάνη είναι εξαιρετικά υπερήφανη για τον πρωταθλητή και οι ντόπιοι ελπίζουν ότι οι τουρίστες θα κάνουν μια στάση για να μάθουν πώς οι ανιδιοτελείς πράξεις του Bartali άλλαξαν τις ζωές τόσων πολλών ανθρώπων.

«Πιστεύω ότι το Μεγάλη Εκκίνηση από τη Φλωρεντία είναι σημαντική όχι μόνο για τους Φλωρεντίνους, αλλά για όλους τους κατοίκους της Τοσκάνης και τους Ιταλούς και για ολόκληρο τον κόσμο», δήλωσε η Livoni, «και είναι σωστό να την αφιερώσουμε στον Bartali, να διηγηθούμε σήμερα την ιστορία του για να κατανοήσει ο κόσμος το ανθρώπινο βάθος του. Ελπίζω η ιστορία του να εμπνέει τους ανθρώπους να υπερασπίζονται αυτό που πιστεύουν, ακόμη και όταν είναι δύσκολο».

Με πληροφορίες από BBC