Ήταν μια τεράστια έκπληξη για ολόκληρο τον πλανήτη η ανακοίνωση του Μπόρις Γέλτσιν στις 31 Δεκεμβρίου του 1999 ότι παραιτείται από τη θέση του προέδρου της Ρωσίας: «Η χώρα πρέπει να εισέλθει στη νέα χιλιετία με νέους πολιτικούς, νέα πρόσωπα, έξυπνους, δυνατούς και ενεργητικούς ανθρώπους».

Εν μέσω εκτεταμένης διαφθοράς και τεράστιων πολιτικών και κοινωνικών προβλημάτων, η προεδρία του Γέλτσιν είχε γίνει όλο και πιο αντιδημοφιλής και απρόβλεπτη. Ενώ έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην πτώση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991, η θητεία του ήταν μια τραυματική περίοδος για τη Ρωσία, καθώς μετατράπηκε από μια κομμουνιστική κρατική οικονομία σε μια οικονομία ελεύθερης αγοράς.

Τα μεσάνυχτα εκείνης της βραδιάς, ο διάδοχος του Γέλτσιν, Βλαντιμίρ Πούτιν έκανε την πρώτη του τηλεοπτική ομιλία ως εν ενεργεία πρόεδρος. «Δεν θα υπάρξει κενό εξουσίας», υποσχέθηκε. Και προχώρησε σε μια προειδοποίηση:

«Οποιαδήποτε προσπάθεια υπέρβασης των ορίων του νόμου και του ρωσικού συντάγματος θα συντριβεί αποφασιστικά». Ο αδύνατος αλλά γυμνασμένος νέος ηγέτης της χώρας αποδείχθηκε δημοφιλής σε μια Ρωσία συνηθισμένη στην αλλοπρόσαλλη συμπεριφορά του Γέλτσιν, ο οποίος, σύμφωνα με το BBC, ήταν συχνά τόσο μεθυσμένος που γινόταν είδηση όταν κατάφερνε να μπει στο γραφείο του.

Όταν ο Πούτιν έγινε πρωθυπουργός τον Αύγουστο του 1999, ήταν ένας πρώην υπάλληλος της KGB που βγήκε από τη σχετική αφάνεια. Μέχρι το τέλος του έτους, όταν και ανέλαβε ως υπηρεσιακός πρόεδρος, είχε κερδίσει τη δημοτικότητα για τη σκληρή του γραμμή στον πόλεμο στην αποσχισθείσα δημοκρατία της Τσετσενίας.

Όταν διεξήχθησαν εκλογές τον Μάρτιο του 2000, ο Πούτιν εξασφάλισε σχεδόν το 53% των ψήφων στον πρώτο γύρο. Οι δημοσκοπήσεις έδειχναν ότι πάνω απ’ όλα οι περισσότεροι Ρώσοι ήθελαν οικονομική σταθερότητα. Το βασικό μήνυμα του Πούτιν προς τους ψηφοφόρους ήταν ότι θα έκανε τη Ρωσία ξανά ισχυρή.

Ο νέος ηγέτης είχε ανέλθει στην εξουσία αφήνοντας ελάχιστα ίχνη. Ήταν σαφές ότι ο τότε 47χρονος Πούτιν ήταν ένας άνθρωπος που του άρεσε να φαίνεται και να μιλά σκληρά με δηλώσεις όπως «οι αρουραίοι που πρέπει να συνθλίβονται», όταν αναφερόταν στους παραβάτες του νόμου. Αλλά πώς ήταν πραγματικά;

Μεγάλωσε στην Αγία Πετρούπολη, γνωστή τότε ως Λένινγκραντ. Η πόλη ιδρύθηκε από τον τσάρο Πέτρο τον Μέγα και ήταν γεμάτη δυτικές επιρροές που μπλέκονταν με το μεγάλο αυτοκρατορικό παρελθόν της Ρωσίας.

Το BBC μίλησε το 2001 με τον παλιό προπονητή του Πούτιν στο τζούντο, ο οποίος είπε ότι ήταν ένας μαθητής-σταρ που είχε τη δυνατότητα να μπει στην Ολυμπιακή ομάδα. Ο Anatoly Rakhlin εξηγούσε τότε ότι ο Πούτιν ήταν πάντα αποφασισμένος να κερδίζει, αν όχι με ωμή βία, τότε με το να ξεγελάει τους αντιπάλους του:

«Μπορούσε να ρίχνει με την ίδια επιδεξιότητα και προς τις δύο κατευθύνσεις, αριστερά και δεξιά. Και οι αντίπαλοί του, περιμένοντας μια ρίψη από τα δεξιά, δεν έβλεπαν την αριστερή να έρχεται, οπότε ήταν αρκετά δύσκολο να τον νικήσουν, επειδή τους ξεγελούσε συνεχώς».

Ο Πούτιν γεννήθηκε το 1952, επτά χρόνια μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, μετά την πολιορκία του Λένινγκραντ στην οποία σκοτώθηκε ο μεγαλύτερος αδελφός του. Οι γονείς του επέζησαν και τον μεγάλωσαν σε ένα συνωστισμένο κοινόχρηστο διαμέρισμα με κοινή κουζίνα και μπάνιο, που έσφυζε από αρουραίους και κατσαρίδες.

Διαβασε ακομα

Η Δύση θέλει να απομονώσει τον Πούτιν. Η σύνοδος BRICS δείχνει ότι δεν είναι καθόλου μόνος του

Στην αυτοβιογραφία του θυμάται πως ως παιδί έπρεπε να πολεμήσει τους αρουραίους στη σκάλα του σπιτιού του. Έγραψε: «Μια φορά εντόπισα έναν τεράστιο αρουραίο και τον καταδίωξα στον διάδρομο μέχρι που τον έριξα σε μια γωνία. Ξαφνικά ξεσπάθωσε και πετάχτηκε πάνω μου. Πήδηξε από το κεφαλόσκαλο και κατέβηκε από τις σκάλες».

Ο τόνος της διάσημης ιστορίας με τον στριμωγμένο αρουραίο γίνεται περισσότερο ή λιγότερο επιθετικός ανάλογα με το ακροατήριό του, σύμφωνα με την καθηγήτρια Νίνα Χρουστσέβα, δισέγγονη του πρώην σοβιετικού πρωθυπουργού Νικίτα Χρουστσόφ.

Μιλώντας στο podcast 2023 του BBC, είπε:

«Ο Πούτιν δεν είναι ένας από τους πιο σημαντικούς ανθρώπους της ανθρωπότητας: Επιλέγει να το λέει συνέχεια για να δείξει τη σεμνή ανατροφή του και πόσο μακριά έχει φτάσει και τι είδους εχθρούς χρειάστηκε να υπομείνει στη ζωή του- πώς ξεκίνησε υπομένοντας τη χαμηλότερη μορφή πλασμάτων, και στη συνέχεια ανέβηκε για να αντιμετωπίσει όλα τα είδη των εχθρών, ξένων και εγχώριων».

Η παιδική φίλη του Πούτιν, Μαρία Οσορίνα, ψυχολόγος στο επάγγελμα, δήλωσε στο BBC το 2003 ότι ήταν «η επιβίωση του ισχυρότερου στο σκληρό περιβάλλον στο οποίο μεγαλώσαμε. Ήταν μικρός, αδύνατος και μάλλον αδύναμος, επειδή γεννήθηκε από τόσο ηλικιωμένους γονείς, και έτσι ήταν πολύ σημαντικό γι’ αυτόν να γίνει δυνατός για να μην τον χτυπήσει ποτέ κανείς», είπε.

Διαβασε ακομα

O Πούτιν έτοιμος να συζητήσει με τον Τραμπ πιθανή κατάπαυση πυρός στην Ουκρανία

Είπε ότι η οικογένεια είχε ισχυρές αξίες καθήκοντος, πατριωτισμού και αφοσίωσης. «Οι γονείς του τον αγαπούσαν πάρα πολύ. Ήταν το κέντρο του κόσμου τους, ο γιος που λαχταρούσαν. Αλλά ο χαρακτήρας τους ήταν πολύ συγκρατημένος από τη φύση του – δεν έδειχναν πραγματικά τα συναισθήματά τους. Ο πατέρας ήταν εξωτερικά πολύ ψυχρός, όπως και η μητέρα του. Δεν θα σκεφτόντουσαν καν να φιλήσουν τον γιο τους δημοσίως – αυτό δεν θα τους περνούσε ποτέ από το μυαλό».

Φίλοι και γνωστοί θυμούνται τον νεαρό Πούτιν ως έξυπνο αλλά κλειστό. «Δεν ήταν ποτέ το επίκεντρο της προσοχής», είπε ο συμμαθητής του Σεργκέι Κουντρόφ στο BBC το 2001. «Προτιμούσε να επηρεάζει τα γεγονότα από απόσταση.

Τόσο διαφορετικός από τον Μπόρις Γέλτσιν. Θυμάστε πώς ανέβηκε σε ένα τανκ και έκανε χειρονομίες για να τον ακολουθήσουν όλοι; Δεν θα μπορούσατε να φανταστείτε τον Πούτιν να το κάνει αυτό. Είναι εσωστρεφής – ένας άνθρωπος των πράξεων, όχι των λόγων».

Είχε μια ρομαντική επιθυμία να γίνει πράκτορας της KGB και να υπηρετήσει τη χώρα του ινκόγκνιτο – ίσως η τέλεια δουλειά για κάποιον που του άρεσε να αποφεύγει τα φώτα της δημοσιότητας. Κατά δική του ομολογία, έμπνευσή του ήταν η σοβιετική κατασκοπευτική ταινία του 1968 «Η ασπίδα και το σπαθί».

Η πλοκή της έφερνε έναν Ρώσο διπλό πράκτορα στη Γερμανία του πολέμου, ο οποίος έκλεβε έγγραφα για να σαμποτάρει τις επιχειρήσεις των Ναζί, ενώ παρίστανε τον σοφέρ.

Ο Πούτιν ποτέ δεν απομακρύνθηκε από την παιδική του φιλοδοξία να γίνει αξιωματικός των μυστικών υπηρεσιών, μέχρι το πανεπιστήμιο και την εκπαίδευση της KGB. Όταν ήταν 16 ετών, μπήκε στο τοπικό αρχηγείο της KGB και ζήτησε δουλειά. Του είπαν να σπουδάσει νομικά και μετά να περιμένει. Έξι χρόνια αργότερα προσλήφθηκε από την υπηρεσία. Για περισσότερα από 16 χρόνια, ο Πούτιν θα ζούσε τη διπλή ζωή ενός πράκτορα των μυστικών υπηρεσιών. Όταν έπεσε το τείχος του Βερολίνου, υπηρετούσε στην Ανατολική Γερμανία. Επέστρεψε σε μια Ρωσία όπου όλες οι παλιές βεβαιότητες κατέρρεαν.

Το 1991, ο Πούτιν έγινε αναπληρωτής του νέου δημάρχου του Λένινγκραντ, Ανατόλι Σόμπτσακ. Όταν αυτός καταψηφίστηκε, το Κρεμλίνο κυνήγησε τον Πούτιν. Καθώς η κυβέρνηση Γέλτσιν έφτανε προς το τέλος της, ο Πούτιν ανέβηκε κρυφά, ώσπου, το 1999, έγινε πρωθυπουργός. Ένας ήσυχος και εσωστρεφής άνθρωπος αποκτούσε ξαφνικά δύναμη, χωρίς κανείς να καταλάβει πώς έφτασε τόσο ψηλά.

Για την παλιά φίλη του Πούτιν, Μαρία Οσόρινα, το 2003, η ηγεσία του ήταν μια ανάσα φρέσκου αέρα: «Γεννήθηκα το 1950 και από τότε δεν είχαμε ποτέ έναν ηγέτη που να είναι ευχάριστος στην όψη. Δεν μου άρεσε κανένας από αυτούς. Ο Πούτιν είναι ο πρώτος άνθρωπος που κυβερνά τη Ρωσία μετά την Επανάσταση και τον οποίο συμπαθώ πραγματικά. Είναι ο πρώτος φυσιολογικός άνθρωπος, ο πρώτος για τον οποίο δεν ντρεπόμαστε».

Ο Πούτιν βρίσκεται στην εξουσία εδώ και ένα τέταρτο του αιώνα, περισσότερο από οποιονδήποτε ηγέτη του Κρεμλίνου μετά τον Ιωσήφ Στάλιν. Σήμερα, στα 72 του, διανύει την πέμπτη θητεία του ως πρόεδρος κι όπως έγραψε νωρίτερα φέτος ο Paul Kirby του BBC, «κάθε ίχνος αντιπολίτευσης στην εξουσία του έχει εξαφανιστεί και δεν υπάρχει κάτι που να τον εμποδίζει να παραμείνει, αν το θέλει, μέχρι το 2036».