Το να προσπαθείς να εντοπίσεις το πρώτο διαδικτυακό μιμίδιο (meme) είναι σαν να ψάχνεις να βρεις ποια ήταν η πρώτη λέξη που γράφτηκε ποτέ ή η πρώτη μελωδία που μουρμούρισε ποτέ άνθρωπος, μία μάταιη αναζήτηση, η οποία, όμως, μπορεί να φέρει στο φως συναρπαστικές ιστορίες.

Τα “memes” (μιμς) προέρχονται από το ελληνικό «μιμούμαι» αλλά και το γαλλικό “même” που σημαίνει «το ίδιο». Η λέξη μιμίδιο επινοήθηκε από τον Richard Dawkins στο βιβλίο του «Το εγωιστικό γονίδιο» το 1976. Ο Dawkins ονόμασε μιμίδια τις «ιδέες που διαδίδονται από εγκέφαλο σε εγκέφαλο».

Το λεξικό της Οξφόρδης ορίζει τα διαδικτυακά μιμίδια ως εικόνες, βίντεο ή κείμενα – συνήθως χιουμοριστικά – που αντιγράφονται και αναπαράγονται από τους χρήστες του διαδικτύου.

Το πιο παλιό μιμίδιο

Παρόλο που υπάρχουν αρκετές εικόνες που διεκδικούν τον τίτλο του «πρώτου μιμιδίου όλων των εποχών», ένα κόμικ που αναρτήθηκε στο X (πρώην Twitter) φαίνεται πως έχει το προβάδισμα, με τους χρήστες της πλατφόρμας να δηλώνουν ενθουσιασμένοι με την ανακάλυψη.

Πρόκειται για ένα σκίτσο που στηρίζεται σε ένα από τα κλασικά – και πολύ αγαπημένα – θέματα των μιμιδίων και έχουν να κάνουν με τις προσδοκίες των ανθρώπων και τη (θλιβερή) πραγματικότητα (“Expectations VS Reality”).

Στο συγκεκριμένο meme αντιπαραβάλλονται δύο εικόνες δίπλα-δίπλα με προφανείς διαφορές μεταξύ τους.

this comic strip from 1921 is really relatable to this day pic.twitter.com/DXCpl923Iy

— seepy (@YoRHaw) April 15, 2018

Το συγκεκριμένο κόμικ αναρτήθηκε για πρώτη φορά στο Tumblr από τον χρήστη Yesterday’s Print, ο οποίος μοιράζεται ιστορικό περιεχόμενο για να τονίσει όλα αυτά που έχουν αλλάξει από το παρελθόν μέχρι σήμερα.

Στη συνέχεια αναδημοσιεύτηκε με νέες λεζάντες, όπως «εσύ» και «ο τύπος που σου λέει να μην ανησυχείς», παραπέμποντας σε ένα ακόμη σύγχρονο πρότυπο meme, ενώ ορισμένοι χρήστες πήραν τις δύο εικόνες και δημιούργησαν τις δικές τους εκδοχές.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Carpet (@ilikecarpet2)

Σε ποιον ανήκει το πρώτο meme

Το κόμικ βρέθηκε σε μια έκδοση του 1921 του σατιρικού περιοδικού “The Judge”, που εκδίδεται από το Πανεπιστήμιο της Αϊόβα. Μέσα, ωστόσο, στο The Judge, το κόμικ πιστώνεται σε ένα διαφορετικό περιοδικό, το “Wisconsin Octopus”, που έβγαζε σε κυκλοφορία το Πανεπιστήμιο του Wisconsin μεταξύ 1919 και 1959.

Ψάχνοντας στις βιβλιοθήκες του Πανεπιστημίου του Wisconsin-Madison, όμως, φαίνεται πως το δίπολο «προσδοκίες» εναντίον «πραγματικότητας» δεν είναι η πρώτη φορά που συναντάται στις εκδόσεις του συγκεκριμένου περιοδικού: Σε μια έκδοση του 1919 ή του 1920, βρέθηκε το ακόλουθο κόμικ.

Στην τελευταία αυτή περίπτωση, υπάρχει έντονη διαφορά ανάμεσα στην περιγραφή της κοπέλας που κάνει ο ένας φίλος στον άλλο (αριστερά) και στην πραγματικότητα (δεξιά).

Είναι τελικά «το πρώτο μιμίδιο»;

Σύμφωνα με τον ορισμό, μια μεμονωμένη εικόνα δεν μπορεί να αποτελεί από μόνη της μιμίδιο, ακόμη και αν έχει γίνει viral. Πρέπει να αναπαράγεται και να διαδίδεται η αρχική εικόνα αλλά παραλλάσσοντας τις λεζάντες.

Έτσι, από μόνο του, το κόμικ του 1921 δεν είναι μιμίδιο, αλλά σε συνδυασμό με το κόμικ του 1919 ή του 1920, κάπως ταιριάζει με τον ορισμό, καθώς τα δύο κόμικς είναι παραλλαγές του ίδιου στυλ – χρησιμοποιώντας δύο πάνελ και λεζάντες για να δημιουργήσουν μία προσδοκία και να την αντιπαραβάλουν με την πραγματικότητα.

Με πληροφορίες από BBC