Φανταστείτε ότι είστε ένα ιμπάλα, που τρέχει στην αφρικανική σαβάνα και προσπαθείτε να ξεφύγετε από ένα τσιτάχ – το ταχύτερο χερσαίο ζώο στον κόσμο, το οποίο μπορεί να φτάσει σε ταχύτητα τρεξίματος πάνω από 100 km/h (62 mph).

Μπορεί να φαίνεται σαν μια απέλπιδα προσπάθεια, αλλά στην πραγματική ζωή, τα ιμπάλα καταφέρνουν μερικές φορές να ξεφύγουν.

Ποια στρατηγική τρεξίματος πιστεύετε ότι θα σας έδινε τις περισσότερες πιθανότητες να νικήσετε το τσιτάχ;

1. Γρήγορα και σε ευθεία γραμμή
2. Γρήγορα και σε ζιγκ-ζαγκ
3. Αργά και σε ευθεία γραμμή
4. Αργά και ζιγκ-ζαγκ

Μάλλον διάλεξες και εσύ τη λάθος απάντηση.

Έρευνες σχετικά με τα άγρια τσιτάχ και τα θηράματά τους, όχι μόνο αποκαλύπτουν την απάντηση σε αυτό το κουίζ, αλλά προσφέρουν ευρύτερες γνώσεις για τους λόγους που τα τσιτάχ είναι τόσο γρήγορα. Μας δείχνουν επίσης τι θα μπορούσαμε να μάθουμε από αυτά για να βοηθήσουμε τις δικές μας αθλητικές επιδιώξεις.

Ο Alan Wilson, καθηγητής εμβιομηχανικής της κίνησης στο Royal Veterinary College του Πανεπιστημίου του Λονδίνου στο Ηνωμένο Βασίλειο και η ομάδα του αποκάλυψαν μια διαφοροποιημένη εικόνα σχετικά με την αθλητικό τύπο των τσιτάχ.

Χρησιμοποίησαν ειδικά κολάρα εντοπισμού για να μετρήσουν την ταχύτητα και τις κινήσεις τους. Έχουν επίσης βιντεοσκοπήσει τα ζώα από αεροσκάφος και έχουν πραγματοποιήσει βιοψίες στους μύες νεκρών τσιτάχ. Ένα κρίσιμο εύρημα, σύμφωνα με τον Wilson, είναι ότι οι αθλητικές τους επιδόσεις αφορούν πολλά περισσότερα από την ταχύτητα.

Τα δεδομένα από τα κολάρα επιβεβαίωσαν ότι τα τσιτάχ είναι απίστευτα γρήγορα: Η υψηλότερη ταχύτητα που καταγράφηκε ήταν 93 km/h (58 mph ή 25,9 m/s). Συγκριτικά, η μέγιστη ταχύτητα που επιτυγχάνει ένας άνθρωπος είναι 12,32 m/s, την οποία πέτυχε ο Usain Bolt στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Στίβου του Βερολίνου το 2009.

Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία, λοιπόν, ότι αν τα τσιτάχ αγωνίζονταν στους φετινούς Αγώνες του Παρισιού, θα κέρδιζαν το χρυσό.

Τα τσιτάχ κάνουν επίσης πολλούς ελιγμούς, όπως επιτάχυνση, επιβράδυνση και απότομες στροφές. Σύμφωνα με τη μελέτη, τα τσιτάχ, τα οποία κυνηγούσαν κυρίως ιμπάλα, επιτάχυναν και επιβράδυναν με διπλάσια δύναμη από τα άλογα και επιτάχυναν ταχύτερα από τα λαγωνικά στην αρχή μιας κούρσας. Η ανατομία τους παίζει καθοριστικό ρόλο σε αυτά τα κατορθώματα, με την ισχυρή μυϊκή μάζα της πλάτης τους να τα βοηθά στην επιτάχυνση, για παράδειγμα.

«Τα τσιτάχ είναι μυώδη», επισημαίνει ο Wilson. «Ένα άγριο τσιτάχ έχει αρκετούς μυς πάνω του. Έχει μεγάλα πόδια, μεγάλους ώμους, πολλούς ισχυρούς μύες – αυτό είναι ένα σημαντικό μέρος του να είσαι ένα αθλητικό ζώο». Αυτοί οι ισχυροί μύες υποστηρίζονται από άλλα χρήσιμα ανατομικά χαρακτηριστικά που τους επιτρέπουν να κινούνται προς τα εμπρός από το έδαφος πολύ γρήγορα, καθώς και να στρίβουν, προσθέτει. «Έχουν μεγάλη λαβή, έχουν αυτά τα μη αναδιπλούμενα νύχια, σαν ένα σύνολο από ακίδες για τρέξιμο».

Συνοψίζει πώς όλα αυτά τα στοιχεία συνδυάζονται όταν ένα τσιτάχ κυνηγάει: «Οι μύες δουλεύουν γρήγορα και δυνατά, ώστε να μπορείς να επιταχύνεις και να επιβραδύνεις, τα πόδια είναι δυνατά, ώστε να μπορείς να ασκείς μεγάλες δυνάμεις και να κάνεις ελιγμούς. Το σώμα είναι ευέλικτο, μπορεί να στρίβει και να γέρνει σε μια στροφή». Ακόμα και η ουρά βοηθάει: το τσιτάχ μαστιγώνει από τη μία πλευρά στην άλλη για να γέρνει το σώμα, χρησιμοποιώντας την ουρά ως αντίβαρο στις απότομες στροφές.

PETS + ANIMALS Μητριαρχικές δομές, συναινετικό ζευγάρωμα: Οι ύαινες έχουν πολλά να μας πουν για τη ζωή τους

Σε μεταγενέστερη μελέτη, που δημοσιεύθηκε το 2018, ο Wilson και η ομάδα του παρακολούθησαν τη δυναμική θηρευτή-θηράματος σε αυτά τα κυνήγια, τοποθετώντας κολάρα σε τσιτάχ και ιμπάλα και, σε μια άλλη αντιστοίχιση, σε λιοντάρια και ζέβρες.

Διαπίστωσαν ότι τα τσιτάχ και τα ιμπάλα ήταν συνολικά πιο αθλητικά από τα λιοντάρια και τις ζέβρες όσον αφορά την ταχύτητα, την επιτάχυνση και τη στροφή, σύμφωνα με τα δεδομένα από πέντε τσιτάχ, επτά ιμπάλα, εννέα λιοντάρια και επτά ζέβρες, που παρακολουθήθηκαν σε εκατοντάδες τρεξίματα.

Ωστόσο, σε κάθε ζεύγος θηρευτή-θηράματος, τα αρπακτικά ήταν πιο αθλητικά από το θήραμά τους. Συγκεκριμένα, τα αρπακτικά είχαν πιο ισχυρούς μύες και μεγαλύτερη ικανότητα επιτάχυνσης και επιβράδυνσης από το θήραμά τους. Στην εργασία, οι ερευνητές επεσήμαναν ότι η αθλητική υπεροχή των θηρευτών είναι λογική από εξελικτική άποψη, καθώς τα αρπακτικά κυνηγούν συχνά για να τραφούν.

Ο Wilson λέει ότι ως γενικός κανόνας, τα ιμπάλα και άλλα θηράματα αντιμετωπίζουν περίπου 50% πιθανότητες να πεθάνουν από κάποιο αρπακτικό και 50% πιθανότητες να πεθάνουν από άλλες αιτίες.

Επομένως, δεν θα ήταν καλή στρατηγική για ένα ιμπάλα να διαπρέπει μόνο στο να ξεπερνάει τα τσιτάχ. «Δεν μπορείς να αφιερώσεις όλες σου τις δυνατότητες στο να τρέχεις πολύ μακριά, πρέπει να είσαι σε θέση να αναζητάς τροφή, πρέπει να είσαι σε θέση να πολεμάς, οπότε υπάρχει αυτό το είδος της ισορροπίας», λέει.

Εν τω μεταξύ, για τα τσιτάχ, η θρυλική ταχύτητά τους είναι μόνο μία από τις πολλές αθλητικές δεξιότητες που χρειάζονται για το κυνήγι – αλλά τυχαίνει να είναι αυτή που εμείς οι άνθρωποι έχουμε παρατηρήσει περισσότερο, λέει.

Θέλετε να τρέξετε;

Οι γνώσεις σχετικά με τις ευρύτερες δεξιότητες των τσιτάχ είναι χρήσιμες όταν πρόκειται για την ανθρώπινη φυσική κατάσταση, αναφέρει ο Wilson, ο οποίος είναι δρομέας: «Νομίζω ότι αν μιλάμε για τον ανθρώπινο αθλητισμό – είναι η ευελιξία της μικτής άσκησης αυτή που θα σας επιτρέψει να τρέξετε».

Για όσους επιθυμούν να ξεκινήσουν το τρέξιμο, συνιστά να το σκέφτονται ως μια επίκτητη δεξιότητα και να αναπτύξουν τη δύναμή τους με ασκήσεις υψηλής έντασης, όπως σπριντ σε μικρές αποστάσεις, στη συνέχεια περπάτημα, στη συνέχεια πάλι σπριντ, και να προσθέτουν περισσότερες αποστάσεις με την πάροδο του χρόνου.

«Η άσκηση μικρής διάρκειας και υψηλής έντασης είναι αυτό στο οποίο ανταποκρίνεται το σώμα» όσον αφορά την ανάπτυξη της οστικής αντοχής, της μυϊκής δύναμης και της δύναμης των αρθρώσεων, λέει ο Wilson. Επομένως είναι λιγότερο πιθανό να οδηγήσει σε τραυματισμούς καθώς εστιάζει πρώτα στην ανάπτυξη της δύναμης και έπειτα στην απόκτηση αντοχής.

Πώς θα ξεφύγετε από το τσιτάχ;

Και τι γίνεται με την καλύτερη στρατηγική για τα τσιτάχ που κυνηγούν τα ιμπάλα στο κουίζ στην αρχή του άρθρου; Ο Wilson και η ομάδα του προτείνουν ότι δεν θα είχε κανένα νόημα να προσπαθήσει κανείς να ξεφύγει από ένα τσιτάχ σε ευθεία γραμμή. «Το τσιτάχ είναι εγγενώς πιο ισχυρό από εσάς, οπότε η προσπάθεια να επιταχύνετε μακριά δεν επιφέρει κανένα όφελος», λέει ο Wilson.

Το καλύτερο στοίχημά σας ως ιμπάλα είναι να εισάγετε ένα στοιχείο έκπληξης. «Το ζιγκ ζαγκ είναι καλό», λέει. «Αυτό που δεν θέλετε να κάνετε είναι να βρεθείτε σε μια κατάσταση όπου το τσιτάχ μπορεί να σας κόψει το δρόμο», κάτι που μπορεί να συμβεί αν στρίψετε πολύ νωρίς. Αντ’ αυτού, η καλύτερη επιλογή είναι να χρησιμοποιήσετε την ταχύτητα του τσιτάχ εναντίον του και να στρίψετε όταν το τσιτάχ είναι κοντά, σε μια κίνηση αποφυγής που μοιάζει με καρτούν.

Διαβασε ακομα

Ο τίγρης της Μαλαισίας ενώπιον μιας τρομακτικής απειλής

«Όταν ο θηρευτής σας προφτάσει, και ξαφνικά επιβραδύνετε και στρίψετε, ο θηρευτής θα σας προσπεράσει και τότε θα είναι πολύ δύσκολο να επιστρέψει πίσω να σας κυνηγήσει. Σε εκείνο το σημείο πιθανώς το κυνήγι να τελείωσε. Πράγματι, περίπου το 1/3 των ιμπάλα ξεφεύγει, εκτιμά – παρά την ανώτερη αθλητικότητα του τσιτάχ.

Η απάντηση Δ είναι σωστή λοιπόν: Αργά και ζιγκ ζαγκ. Κάτι που αποτελεί παρηγοριά για όσους από εμάς δεν θα φτάσουμε ποτέ την ταχύτητα ενός τσιτάχ ή ενός ολυμπιονίκη σπρίντερ, αλλά απολαμβάνουμε να θαυμάζουμε τα θεαματικά τους κατορθώματα από την ασφάλεια του καναπέ μας.

Με πληροφορίες από BBC