Η ομάδα της Μεγάλης Βρετανίας βρίσκεται στην κορυφή του πίνακα των Ολυμπιακών μεταλλίων στην ιστιοπλοΐα, έχοντας ανέβει στο βάθρο τις περισσότερες φορές από οποιοδήποτε άλλη χώρα στο Παρίσι. Πολλοί από αυτούς τους αθλητές, ωστόσο, έχουν βαθιά επίγνωση ότι κάτω από τα κύματα, παραμονεύουν «εξωγήινοι οργανισμοί».

Τα χωροκατακτητικά μη ιθαγενή είδη ευδοκιμούν, συχνά ξεπερνώντας τα ιθαγενή, και έχουν αναγνωριστεί ως ένας από τους κύριους παράγοντες απώλειας της παγκόσμιας βιοποικιλότητας.

Έτσι, Ολυμπιονίκες ιστιοπλόοι, αθλητές ιστοσανίδας και κωπηλάτες βοηθούν πλέον στον αγώνα κατά της συγκεκριμένης καταστροφικής χλωρίδας και πανίδας.

Διαβασε ακομα

Είναι αυτή η καλύτερη φωτογραφία στην ιστορία των Ολυμπιακών Αγώνων;

Πριν από μερικά χρόνια, η Βρετανίδα Alice Read εγκατέλειψε τη σκηνή του windsurfing για να σπουδάσει στο Πανεπιστήμιο του Πλίμουθ την επιστήμη των ωκεανών και τη θαλάσσια διατήρηση, αποφοιτώντας το 2021.

Σήμερα είναι πρέσβειρα του The Green Blue, ενός προγράμματος που δημιουργήθηκε από τη Βασιλική Ένωση Ιστιοπλοΐας (RYA) και τη British Marine για την προώθηση της βιώσιμης ναυσιπλοΐας.

Τα χωροκατακτητικά είδη μπορούν να αποτελέσουν ιδιαίτερη ανησυχία κυρίως στα λιμάνια μεγάλου αριθμού σκαφών. Μόνο στο λιμάνι του Weymouth, στις αγγλικές ακτές της Μάγχης, εντοπίστηκαν το 2023 18 διαφορετικά μη ενδημικά είδη.

Σε αυτά περιλαμβάνονται τα ιαπωνικά φύκια που αναπτύσσονται γρήγορα σε σκληρές επιφάνειες, όπως οι προβλήτες και τα αγκυροβόλια, τα οποία «αγωνίζονται ενάντια» στα αυτοφυή φύκια.

Ωστόσο, η Read αναφέρει πως με την εφαρμογή μιας απλής διαδικασίας που συνοπτικά αποκαλεί «καθάρισμα, έλεγχο, στέγνωμα» μπορεί να περιορισθεί η εισαγωγή και εξάπλωση τέτοιων χωροκατακτητικών ειδών.

Για την ίδια, όλοι οι αθλητές που έχουν να κάνουν με το νερό θα πρέπει να προσέχουν ιδιαίτερα τον εξοπλισμό τους: «Μετά από κάθε προπόνηση, [είναι σημαντικό να] πλένω ενδελεχώς τον εξοπλισμό με λάστιχο – τα πάντα». Με αυτόν τον τρόπο η Read είναι ήσυχη ότι δεν θα μεταφέρει κάποιο «παρασιτικό είδος» από το ένα μέρος στο άλλο.

Σύμφωνα με έκθεση του 2024 της Διακυβερνητικής Πλατφόρμας Επιστήμης-Πολιτικής για τη Βιοποικιλότητα και τις Υπηρεσίες Οικοσυστημάτων (IPBES), τα χωροκατακτητικά μη ενδημικά είδη αποτελούν σοβαρή απειλή για τους ανθρώπους και τη φύση σε όλες τις περιοχές της Γης.

Περισσότερα από 37.000 «ξένα είδη» έχουν εισαχθεί σε νέες περιοχές μέχρι σήμερα λόγω των ανθρώπινων δραστηριοτήτων. Από αυτά, περίπου το 6% των φυτών, το 22% των ασπόνδυλων, το 14% των σπονδυλωτών και το 11% των μικροβίων είναι γνωστό ότι είναι «εισβολείς».

Τα χωροκατακτητικά είδη αλλοιώνουν τα ενδιαιτήματα, διαταράσσουν την τροφική αλυσίδα, βλάπτουν τα μέσα διαβίωσης και εξαπλώνουν ασθένειες, ενώ αποτελούν σημαντικό παράγοντα για τις εξαφανίσεις ζώων και φυτών παγκοσμίως

Οι περισσότερες αρνητικές επιπτώσεις γίνονται αισθητές στην ξηρά, αλλά ένα υδρόβιο είδος – ο υάκινθος του νερού – είναι το πιο διαδεδομένο χωροκατακτητικό ξενικό είδος στον κόσμο.

Διαβασε ακομα

Ο Ερντογάν δεν πήγε στην τελετή έναρξης στο Παρίσι μετά από προειδοποίηση της 13χρονης εγγονής του για τα ΛΟΑΤΚΙ

Καθώς η παγκόσμια οικονομία αναπτύσσεται, οι αλλαγές στις χρήσεις γης και θάλασσας επιταχύνονται και η κλιματική αλλαγή εντείνεται, ο αριθμός των χωροκατακτητικών ειδών «αυξάνεται πλέον με πρωτοφανείς ρυθμούς».

Ωστόσο, οι συντάκτες της έκθεσης IPBES υπογραμμίζουν επίσης ότι τα μέτρα πρόληψης, όπως η αυστηρή βιοασφάλεια στα σύνορα και οι έλεγχοι των εισαγωγών, μπορούν να αποτρέψουν μελλοντικές βιολογικές εισβολές, και – ενώ η πρόληψη είναι η καλύτερη επιλογή – η εξάλειψη και ο περιορισμός μπορούν να ελέγξουν τα χωροκατακτητικά ξενικά είδη που υπάρχουν ήδη.

Οι Ολυμπιακοί Αγώνες προσφέρουν επίσης ευκαιρίες, λέει ο Phil Horton, υπεύθυνος βιωσιμότητας της Βασιλικής Ιστιοπλοϊκής Ομοσπονδίας (Royal Yachting Association – RYA). Τα αθλητικά γεγονότα που προσελκύουν μεγάλο κοινό μπορούν να θέσουν στο επίκεντρο ζητήματα όπως αυτό των χωροκατακτητικών ειδών – και οι μεγάλοι αστέρες του αθλητισμού μπορούν να λειτουργήσουν ως πρότυπα, δίνοντας το καλό παράδειγμα για το πώς μπορούμε όλοι να συμβάλλουμε στην προστασία των υδάτων.

Τα θαλάσσια σπορ γίνονται ολοένα και πιο δημοφιλή τα τελευταία χρόνια. Ωστόσο, μεγαλύτερος αριθμός σκαφών, σανίδων και υποδομών σημαίνει αυξημένα επίπεδα ξένων υδρόβιων ειδών. Από την άλλη, έχει αποδειχθεί ότι η παραμονή μέσα ή κοντά στο νερό έχει σημαντικά οφέλη για την υγεία των ανθρώπων.

«Είμαι τόσο ενθουσιασμένος με τα οφέλη που έχει η επαφή με το νερό για την ψυχική μου υγεία», λέει ο Παραολυμπιονίκης στην κωπηλασία Gregg Stevenson. Ωστόσο, και ο ίδιος έχει παρατηρήσει ότι το περιβάλλον που αγαπά τόσο πολύ αλλάζει μέρα με την ημέρα: Τα ποτάμια και τα κανάλια «πνίγονται από το πράσινο», λέει.

Αν και πολλά χωροκατακτητικά είδη μπορεί να είναι δύσκολο να εντοπιστούν – αυγά ή προνύμφες, για παράδειγμα – «μετά από κάποιες προπονήσεις, βγαίνεις από το νερό και είναι προφανές ότι το σκάφος πρέπει να καθαριστεί», λέει ο Stevenson.

Ο Tom Bellamy, υπεύθυνος βιοποικιλότητας της Βασιλικής Εταιρείας Προστασίας Πτηνών για το Ολυμπιακό Πάρκο Queen Elizabeth στο Λονδίνο, αναφέρει πως μέρος των χρημάτων από τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2012 στην πρωτεύουσα, δαπανήθηκε για να μετατρέψουν την περιοχή από μια εγκαταλελειμμένη βιομηχανική ερημιά με μολυσμένα εδάφη, χωροκατακτητικά είδη και υποβαθμισμένες υδάτινες οδούς – σε μια αστική «όαση βιοποικιλότητας».

Η αποκατάσταση της υδάτινης οδού ήταν ένα σημαντικό μέρος του έργου. Εισήχθησαν πάνω από 300.000 ενδημικά φυτά υγροτόπων για τη δημιουργία υγροτοπικών ενδιαιτημάτων, τα οποία σήμερα φιλοξενούν τρίτωνες (αμφίβια ζώα), χέλια και μια ποικιλία νυχτερίδων και πουλιών.

«Το νερό είναι ένα δυναμικό, μεταβαλλόμενο περιβάλλον», λέει η Read. «Κάθε μέρα μαθαίνεις κάτι καινούργιο, έχεις την πρόκληση για κάτι καινούργιο. Είναι μια στιγμή που μπορείς να είσαι ελεύθερος, να είσαι με τη φύση», λέει η Read.

Η μέθοδος «έλεγχος, καθαρισμός, στέγνωμα» διαρκεί μόνο περίπου πέντε λεπτά και έχει διαπιστωθεί ότι συμβάλλει αποτελεσματικά στον περιορισμό των χωροκατακτητικών μη ενδημικών ειδών.

Είναι μικρό το τίμημα, λέει η Read, για την ευχαρίστηση που προσφέρει η έξοδος στο νερό.

Με πληροφορίες από BBC