Στους Χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του 2022 στο Πεκίνο, η Αλεξάνδρα Τρούσοβα κέρδισε το ασημένιο μετάλλιο και εμφανώς αναστατωμένη δήλωσε: «Δεν θα κάνω ποτέ ξανά πατινάζ». Ο κολυμβητής Μάικλ Φελπς επέδειξε ένα μείγμα απόγνωσης και απογοήτευσης στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2012 στο Λονδίνο, όταν πρόσθεσε ένα ασημένιο μετάλλιο στη συλλογή των χρυσών μεταλλίων του. Στους ίδιους αγώνες, η βλοσυρή έκφραση της γυμνάστριας McKayla Maroney στο βάθρο των μεταλλίων έγινε viral.

Αυτές οι στιγμές, που απαθανατίστηκαν από το ακοίμητο μάτι της κάμερας, αποκαλύπτουν ένα εκπληκτικό μοτίβο: Οι ασημένιοι Ολυμπιονίκες εμφανίζονται συχνά λιγότερο χαρούμενοι από εκείνους που κερδίζουν χάλκινα μετάλλια.

Σε μια μελέτη του 2021, οι Andrea Luangrath, William Hedgcock και Raelyn Rouner, διερεύνησαν αν υπάρχει κάποια αλήθεια σε αυτό το φαινόμενο.

Ανιχνεύοντας την απογοήτευση

Όταν οι αθλητές του κόσμου θα συγκεντρωθούν αυτό το καλοκαίρι στο Παρίσι για τους αγώνες της 33ης Ολυμπιάδας, πολλοί θα παρελάσουν στις τελετές έναρξης ονειρευόμενοι το χρυσό μετάλλιο.

Τι συμβαίνει όμως όταν δεν τα καταφέρνουν;

Οι ερευνητές μελέτησαν φωτογραφίες 413 Ολυμπιακών αθλητών που τραβήχτηκαν κατά τη διάρκεια τελετών απονομής μεταλλίων μεταξύ 2000 και 2016.

Οι φωτογραφίες προήλθαν από την Olympic World Library και την Getty Images και περιλάμβαναν αθλητές από 67 χώρες.

Ενσωμάτωσαν επίσης τις προβλέψεις του Sports Illustrated για τον τερματισμό στους Ολυμπιακούς Αγώνες, επειδή ήθελαν να δουν αν οι εκφράσεις του προσώπου των αθλητών θα επηρεάζονταν αν είχαν ξεπεράσει τις προσδοκίες ή αν είχαν υστερήσει.

Για να αναλύσουν τις φωτογραφίες, χρησιμοποίησαν μια μορφή Τεχνητής Νοημοσύνης που ανιχνεύει τις εκφράσεις του προσώπου.

Με τη χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης για την ποσοτικοποίηση της ενεργοποίησης των μυών του προσώπου, εξαλείφθηκε η ανάγκη να κωδικοποιούν χειροκίνητα οι βοηθοί έρευνας τις εκφράσεις, μειώνοντας την πιθανότητα προσωπικής προκατάληψης.

Ο αλγόριθμος αναγνώρισε τα σχήματα και τις θέσεις του στόματος των αθλητών, των ματιών, των φρυδιών, της μύτης και άλλων σημείων του προσώπου που υποδηλώνουν χαμόγελο.

Παρόλο που οι δευτεραθλητές είχαν μόλις αποδώσει αντικειμενικά καλύτερα από τους τριταθλητές, η Τεχνητή Νοημοσύνη διαπίστωσε ότι οι χάλκινοι νικητές, κατά μέσο όρο, εμφανίζονταν πιο χαρούμενοι από τους ασημένιους νικητές.

Τόσο κοντά, αλλά τόσο μακριά

Γιατί λοιπόν συμβαίνει αυτό;

Η απάντηση έχει να κάνει με αυτό που οι ψυχολόγοι αποκαλούν «αντιφατική σκέψη», η οποία αναφέρεται όταν οι άνθρωποι οραματίζονται αυτό που δεν συνέβη, αλλά θα μπορούσε να είχε συμβεί.

Έχοντας κατά νου αυτή τη διαδικασία σκέψης, υπάρχουν δύο βασικές εξηγήσεις για αυτό το φαινόμενο του βάθρου των μεταλλίων.

Πρώτον, οι ασημένιοι και οι χάλκινοι Ολυμπιονίκες αποτελούν διαφορετικά σημεία σύγκρισης – αυτά που ονομάζονται αντιπραγματικά με βάση την κατηγορία.

Οι κάτοχοι αργυρών μεταλλίων διαμορφώνουν μια σύγκριση προς τα πάνω, φανταζόμενοι ένα διαφορετικό αποτέλεσμα – «παραλίγο να κερδίσω χρυσό».

Οι χάλκινοι διακριθέντες, από την άλλη πλευρά, διαμορφώνουν μια σύγκριση προς τα κάτω: «Τουλάχιστον κέρδισα ένα μετάλλιο» ή «Θα μπορούσε να πάει και χειρότερα».

Η κατεύθυνση αυτής της σύγκρισης δείχνει πώς η ευτυχία μπορεί να είναι σχετική. Για τους ασημένιους διακριθέντες, το ότι παραλίγο να κερδίσουν το χρυσό είναι αιτία απογοήτευσης, ενώ το να βρεθεί απλώς στο βάθρο των μεταλλίων μπορεί να ικανοποιήσει έναν χάλκινο διακριθέντα.

Επίσης, ένας δεύτερος λόγος για το φαινόμενο αυτό είναι ότι οι διακριθέντες διαμορφώνουν κάτι που ονομάζεται αντιπραγματικό με βάση τις προσδοκίες.

Κάποιοι αργυροί Ολυμπιονίκες είναι απογοητευμένοι γιατί περίμεναν να τα πάνε καλύτερα. Η περίφημη γκριμάτσα της Maroney είναι ένα παράδειγμα για αυτό.

Το Sports Illustrated προέβλεψε ότι θα κέρδιζε το χρυσό μετάλλιο με μεγάλη διαφορά. Με άλλα λόγια, για τη Maroney, οτιδήποτε άλλο εκτός από το χρυσό ήταν μεγάλη απογοήτευση.

View this post on Instagram

A post shared by McKayla Maroney (@mckaylamaroney)

Οι ερευνητές βρήκαν στοιχεία που συνάδουν τόσο με τις βασισμένες στην κατηγορία όσο και με τις βασισμένες στις προσδοκίες αντιφατικές περιγραφές των εκφράσεων των Ολυμπιονικών.

Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι η ανάλυση διαπίστωσε επίσης ότι οι κάτοχοι χρυσών μεταλλίων είναι πολύ πιο πιθανό να χαμογελάσουν από τους άλλους δύο διακριθέντες, και οι άνθρωποι που τερμάτισαν καλύτερα από το αναμενόμενο ήταν επίσης πιο πιθανό να χαμογελάσουν, ανεξάρτητα από το μετάλλιο τους.

Προηγούμενες μελέτες δεν ήταν σε θέση να ελέγξουν διεξοδικά αυτό το φαινόμενο. Χρησιμοποιώντας όμως Τεχνητή Νοημοσύνη, ελεγχθηκαν για πρώτη φορά αυτές τις δύο θεωρίες σε ένα μεγάλο και ποικίλο σύνολο δεδομένων εικόνων.

Τα χαμόγελα δεν καθρεφτίζουν την ψυχή

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι αυτά τα ευρήματα δεν αφορούν το πώς αισθάνθηκαν στην πραγματικότητα οι αθλητές για την κατάκτηση του χάλκινου ή του ασημένιου μεταλλίου.

Τα χαμόγελα μπορούν να είναι αποτέλεσμα προσποίησης για τις κάμερες. Άλλες φορές, οι άνθρωποι χαμογελούν όταν αισθάνονται αμήχανα ή άβολα.

Διαβασε ακομα

Η Bebe Vio δεν ξέρει τι σημαίνει «αδύνατο»

Επομένως, δεν μπορεί να ειπωθεί με απόλυτη βεβαιότητα ότι υπάρχει άμεση σχέση μεταξύ των εκφράσεων του προσώπου και των συναισθημάτων. Παρ’ όλα αυτά, αυτές οι εξωτερικές εκφράσεις συναισθημάτων διατηρούν επικοινωνιακή δύναμη και προσφέρουν κάποια εικόνα για το τι μπορεί να αισθάνονται οι αθλητές.

Τα συμπεράσματα της έρευνας έχουν επιπτώσεις και πέρα από τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Είτε κάποιος συμμετέχει σε διαγωνισμό ορθογραφίας, είτε περνάει από συνέντευξη για μια θέση εργασίας ή διεκδικεί πολιτικό αξίωμα, η κατάληψη της δεύτερης θέσης μπορεί να αποτελεί απογοήτευση.

Αν επαναπροσδιορίσεις τις αντιλήψεις για την επιτυχία, μπορείς στην πραγματικότητα να γίνεις πιο ικανοποιημένος με την απόδοσή σου, ιδιαίτερα αν είσαι περήφανος για μια δουλειά που έκανες καλά, χωρίς συγκρίσεις ή προσδοκίες.

Υπάρχει πάντα μια ασημένια λάμψη στη δεύτερη θέση.

Με πληροφορίες από The Conversation