Ο πρώην διαπραγματευτής του Brexit και Ευρωπαίος Επίτροπος Μισέλ Μπαρνιέ διορίστηκε ως ο επόμενος πρωθυπουργός της Γαλλίας. Με τον διορισμό του Μπαρνιέ, ο Εμανουέλ Μακρόν έκανε τη μεγάλη έκπληξη, διχάζοντας για μία ακόμα φορά τον πολιτικό κόσμο της Γαλλίας.

Αλλά η Γαλλία έχει ήδη τον Εμανουέλ Μακρόν ως πρόεδρο. Τι ακριβώς κάνει λοιπόν ένας Γάλλος πρωθυπουργός;

Ποιος είναι στην εξουσία

Σε αντίθεση με την Ελλάδα, αλλά και άλλες χώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ιταλία, όπου ο πρωθυπουργός είναι και ονομαστικά επικεφαλής της κυβέρνησης και σαφώς διευθύνει την παράσταση, τα πράγματα στη Γαλλία είναι πιο περίπλοκα.

Τόσο ο πρωθυπουργός όσο και ο πρόεδρος της Δημοκρατίας κατέχουν εκτελεστική εξουσία στο γαλλικό πολιτικό σύστημα. Υπάρχει όμως λόγος για τον οποίο τα ονόματα και τα πρόσωπα των Γάλλων προέδρων είναι παγκοσμίως γνωστά, ενώ το προφίλ των Γάλλων πρωθυπουργών συνήθως δεν ξεπερνά τα σύνορα της χώρας.

Ο πρωθυπουργός και οι υπουργοί του είναι υπεύθυνοι για την καθημερινή πολιτική, καταθέτουν νόμους στο κοινοβούλιο και φροντίζουν για την εφαρμογή τους. Εναπόκειται στον πρωθυπουργό, όχι στον πρόεδρο, να υπερασπιστεί τις προτεραιότητες της κυβέρνησης στο κοινοβούλιο, να επεξεργαστεί συμβιβασμούς με άλλες πολιτικές δυνάμεις και να διευθετήσει πιθανές αποκλίσεις μεταξύ των υπουργείων.

Διαβασε ακομα

Γαλλικές εκλογές: Ο Μακρόν γλύτωσε την πανωλεθρία αλλά παραμένει ο μεγάλος χαμένος

Ο πρόεδρος, ο οποίος εκλέγεται απευθείας σε διαφορετικές εκλογές, έχει περισσότερες ευθύνες σε μεγάλο επίπεδο: Συνήθως εκπροσωπεί τη Γαλλία στη διεθνή σκηνή, προεδρεύει στις συνεδριάσεις του Συμβουλίου Υπουργών και είναι ο αρχηγός του γαλλικού στρατού. Έχει επίσης την εξουσία να διαλύει το κοινοβούλιο, να υπογράφει κυβερνητικά διατάγματα και να διορίζει τον πρωθυπουργό.

Σε αυτό το «δικέφαλο» σύστημα, όπως το αποκαλούν μερικές φορές οι συνταγματολόγοι, η ισορροπία δυνάμεων μεταξύ του προέδρου και του πρωθυπουργού ποικίλλει ανάλογα με το ευρύτερο πλαίσιο της γαλλικής πολιτικής σε κάθε δεδομένη στιγμή και το ποιος πραγματικά κατέχει το κάθε αξίωμα – ιδίως αν δεν ανήκουν στο ίδιο πολιτικό στρατόπεδο.

Αλλά ποιος αποφασίζει πραγματικά;

Εάν ο πρόεδρος και ο πρωθυπουργός είναι σύμμαχοι, ο πρόεδρος έχει μεγαλύτερο ρόλο και ο πρωθυπουργός είναι περισσότερο ένας πιστός στρατιώτης επιφορτισμένος με την εκτέλεση μιας νομοθετικής ατζέντας. Αυτή ήταν, για παράδειγμα, η περίπτωση υπό την απερχόμενη κυβέρνηση με επικεφαλής τον Γκαμπριέλ Αττάλ, μακροχρόνιο μαθητή του Μακρόν.

Τα πράγματα λειτουργούν πολύ διαφορετικά όταν ο πρόεδρος και ο πρωθυπουργός είναι πολιτικοί αντίπαλοι, μια κατάσταση γνωστή στη Γαλλία ως συγκατοίκηση, κατά την οποία ο πρόεδρος είναι υποχρεωμένος να διορίσει έναν αντίπαλο ως πρωθυπουργό εάν το κόμμα του χάσει τις βουλευτικές εκλογές.

Στην περίπτωση αυτή, ο πρωθυπουργός μπορεί να κάνει πλήρη χρήση των εξουσιών του, με τον πρόεδρο να υποβιβάζεται σχεδόν σε τιμητικό ρόλο, εκτός από τα εξωτερικά και στρατιωτικά καθήκοντα.

Η συγκατοίκηση δεν είναι πρωτοφανής, με τη Γαλλία να την έχει εφαρμόσει τρεις φορές από τη γέννηση της Πέμπτης Δημοκρατίας το 1958. Οι συντηρητικοί πρωθυπουργοί Ζακ Σιράκ και Εντουάρ Μπαλαντούρ συνεργάστηκαν με τον σοσιαλιστή πρόεδρο Φρανσουά Μιτεράν τις δεκαετίες του 1980 και του 1990, ενώ ο σοσιαλιστής πρωθυπουργός Λιονέλ Ζοσπέν συγκατοίκησε με τον Σιράκ ως πρόεδρος από το 1997 έως το 2002.

Διαβασε ακομα

Πώς διαμορφώνονται οι συσχετισμοί στη Γαλλία μετά την ιστορική νίκη της Αριστεράς

Δηλαδή ο Μπαρνιέ κάνει κουμάντο τώρα;

Όχι ακριβώς. Τα πράγματα είναι ακόμη πιο περίπλοκα αυτή τη φορά: Στις προηγούμενες συγκατοικήσεις, οι πρωθυπουργοί είχαν πάντα την απόλυτη πλειοψηφία στο κοινοβούλιο.

Αλλά η απόφαση του Μακρόν να διαλύσει το κοινοβούλιο και να προκηρύξει πρόωρες εκλογές αυτό το καλοκαίρι άφησε την Εθνοσυνέλευση της Γαλλίας κατακερματισμένη. Η αριστερή συμμαχία του Νέου Λαϊκού Μετώπου κέρδισε τις περισσότερες έδρες, αλλά κανένα από τα κόμματα της αντιπολίτευσης δεν κέρδισε την απόλυτη πλειοψηφία, οδηγώντας σε ένα κοινοβούλιο με τρία μεγάλα μπλοκ.

Το Νέο Λαϊκό Μέτωπο ισχυρίστηκε ότι η νίκη του τού έδωσε το δικαίωμα να προτείνει έναν υποψήφιο πρωθυπουργό και πρότεινε την 37χρονη δημόσια υπάλληλο Λουσί Καστέ για τη θέση αυτή. Ο Μακρόν, ωστόσο, αρνήθηκε να την προτείνει, υποστηρίζοντας ότι δεν ήταν σε θέση να κυβερνήσει με σταθερότητα. Αντ’ αυτού επέλεξε τον Μπαρνιέ, ο οποίος φαίνεται να έχει την υποστήριξη των κεντρώων, των δεξιών Les Républicains και -προς το παρόν- τη σιωπηρή υποστήριξη της ακροδεξιάς.

Ο διορισμός του Μπαρνιέ αποτελεί αχαρτογράφητο πολιτικό έδαφος. Δεν είναι ούτε πολιτικός από το στρατόπεδο του Μακρόν, ούτε σφοδρός αντίπαλος του Γάλλου προέδρου. Η δυναμική της εξουσίας μεταξύ των δύο, καθώς και ο πραγματικός ρόλος του πρωθυπουργού, μένει να φανεί.

Διαβασε ακομα

Κυβέρνηση Αριστεράς, τεχνοκρατών ή «γερμανικού συνασπισμού» στη Γαλλία;

Τι θα μπορούσε να αλλάξει στις Βρυξέλλες

Ο Γάλλος πρόεδρος εκπροσωπεί συνήθως τη Γαλλία στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στις συνεδριάσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, αν και κατά τη διάρκεια της συγκατοίκησης οι πρωθυπουργοί συμμετείχαν σε ορισμένες συνεδριάσεις.

Όμως ο πρωθυπουργός είναι υπεύθυνος να κατευθύνει την κυβερνητική δράση και όταν πρόκειται για υποθέσεις της ΕΕ. Ο πρωθυπουργός έχει τον τελευταίο λόγο στις αποκλίσεις μεταξύ των διαφόρων υπουργείων σχετικά με τους φακέλους της ΕΕ. Η λεγόμενη Γενική Γραμματεία Ευρωπαϊκών Υποθέσεων υπάγεται στην εξουσία του: Καθήκον της είναι να βρίσκει συμφωνία μεταξύ των διαφόρων υπουργείων και να οριστικοποιεί τη γαλλική θέση πριν αυτή σταλεί στους Γάλλους διπλωμάτες στις Βρυξέλλες.

Ο Μπαρνιέ μπορεί να είναι πιο δραστήριος από τον τυπικό πρωθυπουργό χάρη στις σχέσεις και τη φήμη που ανέπτυξε στις Βρυξέλλες ως πρώην Ευρωπαίος Επίτροπος και επικεφαλής διαπραγματευτής της ΕΕ για το Brexit. Αυτή η εμπειρία θα μπορούσε να αποδειχθεί πλεονέκτημα, καθώς η Γαλλία διαπραγματεύεται ένα σχέδιο με την Επιτροπή για να μειώσει το τεράστιο χρέος της και να αποφύγει τα πρόστιμα της ΕΕ.

Με πληροφορίες από Politico