Οι υγροβιότοποι είναι τα «νεφρά» του πλανήτη, το σφουγγάρι της φύσης και οι υπερήρωες της βιοποικιλότητας.

Υπάρχουν σε πολλά σχήματα και μεγέθη και περιγράφονται ως ένα φάσμα οικοσυστημάτων σε εδάφη που είναι υγρά είτε μόνιμα, είτε εποχιακά. Βρίσκονται σε όλες τις ηπείρους εκτός από την Ανταρκτική.

Έχουν πολλές μορφές, από γεμάτους τύρφη βάλτους μέχρι έλη γεμάτα βρύα ή δέντρα. Ορισμένοι υγροβιότοποι βρίσκονται σε πλημμυρικές εκτάσεις γλυκού νερού και σε πεδινές περιοχές της ξηράς.

Άλλοι είναι παράκτιοι, όπως τα τροπικά δάση μαγκρόβιων που αποτελούνται από δέντρα που μπορούν να επιβιώσουν σε αλμυρό νερό.

Οι υγροβιότοποι μπορούν να θεωρηθούν ως βιολογικά σούπερ μάρκετ, επειδή ο συνδυασμός ρηχών υδάτων με υψηλά επίπεδα θρεπτικών ουσιών και βιομάζας τους καθιστά μια πανδαισία για μια μεγάλη ποικιλία φυτικών και ζωικών ειδών.

Είναι από τα πιο παραγωγικά οικοσυστήματα στον κόσμο. Παρά το γεγονός ότι καταλαμβάνουν μόλις το 6% της επιφάνειας της Γης, φιλοξενούν το εκπληκτικό 40% της παγκόσμιας βιοποικιλότητας.

Γιατί είναι σημαντικοί

Οι υγροβιότοποι αγνοούνταν για πολύ καιρό. Θεωρούνταν ως μη παραγωγική ερημιά που ήταν καλύτερο να αποξηρανθεί και να μετατραπεί σε γεωργική γη ή να γίνει στέρεο έδαφος που θα φιλοξενήσει κτίρια και δρόμους.

Τώρα αναγνωρίζονται όχι μόνο ως εστίες βιοποικιλότητας αλλά και ως ζωτικής σημασίας αποδέκτες άνθρακα, απορροφώντας εκατομμύρια τόνους άνθρακα κάθε χρόνο.

Οι υγροβιότοποι συγκρατούν περίπου το ένα τρίτο του παγκόσμιου άνθρακα κλειδωμένο στη ζωντανή βλάστηση, καθώς και στο έδαφος, τα ιζήματα και την τύρφη που έχουν συσσωρευτεί επί χιλιάδες χρόνια. Μόνο οι τυρφώνες αποθηκεύουν διπλάσιο άνθρακα από όλα τα δάση του κόσμου.

Όταν οι υγροβιότοποι καταστρέφονται, γίνονται ισχυρή πηγή παγκόσμιων εκπομπών, καθώς απελευθερώνουν διοξείδιο του άνθρακα, μεθάνιο και οξείδιο του αζώτου, όλα ισχυρά αέρια του θερμοκηπίου που οδηγούν στην αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας. Οι αποξηραμένοι και καμένοι τυρφώνες ευθύνονται για το 4% των ανθρωπογενών εκπομπών κάθε χρόνο.

Οι υγροβιότοποι μπορούν επίσης να θεωρηθούν ως τα νεφρά του κόσμου. Τα φυτά, οι μύκητες και τα φύκια σε αυτά τα οικοσυστήματα βοηθούν στο φιλτράρισμα και τον καθαρισμό του νερού από χημικές ουσίες, βαρέα μέταλλα και άλλους ρύπους.

Αποτελούν επίσης φυσική άμυνα κατά των πλημμυρών, καθώς λειτουργούν ως σφουγγάρια που απορροφούν τη δυνατή βροχή και προστατεύουν τις ακτές από τη διάβρωση κατά τη διάρκεια καταιγίδων.

Τι τους επιφυλάσσει το μέλλον;

Οι υγροβιότοποι είναι το πιο απειλούμενο οικοσύστημα στον κόσμο και εξαφανίζονται τρεις φορές ταχύτερα από τα δάση.

Το ένα τρίτο του συνόλου των υγροβιότοπων έχει χαθεί τα τελευταία πενήντα χρόνια, κυρίως λόγω της αποξήρανσής τους για γεωργική χρήση και κατασκευές.

Στην Ευρώπη, τις ΗΠΑ, την Ινδία, την Ιαπωνία και την Κίνα, περισσότερες από τις μισές περιοχές υγροβιότοπων έχουν εξαφανιστεί από το 1700.

Όμως, η αποκατάσταση και η διατήρηση των υγροβιότοπων έχει πλέον αναγνωριστεί ως μια σημαντική λύση που βασίζεται στη φύση στο δρόμο για τον περιορισμό της αύξησης της θερμοκρασίας στον 1,5 Κελσίου, όπως ορίζεται στη Συμφωνία του Παρισιού.

Σχεδόν το 70% των χωρών που έχουν υπογράψει τη συμφωνία για το κλίμα περιλαμβάνουν πλέον έναν τύπο υγροβιότοπου στις εθνικές τους δεσμεύσεις για το κλίμα.

Το 2022, μια παγκόσμια δέσμευση ορόσημο για την προστασία της φύσης ανέφερε επίσης διατάξεις για την αποκατάσταση τουλάχιστον του 30% των εσωτερικών υδάτινων σωμάτων και των οικοσυστημάτων γλυκού νερού.

Πολλές χώρες προσπαθούν να επαναφέρουν τους υγροβιότοπους από το χείλος του γκρεμού. Η Αργεντινή έχει ένα φιλόδοξο σχέδιο διατήρησης για την αποκατάσταση χιλιάδων χιλιομέτρων των υγροβιότοπων της Ibera.

Στην Ινδονησία, τα μέτρα για την επανυδάτωση των τυρφώνων βοήθησαν να σταματήσει η εξάπλωση των πυρκαγιών.

Ορισμένοι επιστήμονες υποστηρίζουν τώρα ότι οι υγροβιότοποι είναι τόσο σημαντικοί για την υποστήριξη της ανθρώπινης ευημερίας και της ζωής στη Γη, ώστε θα πρέπει να τους παραχωρηθούν ακόμη και νομικά δικαιώματα.

Με πληροφορίες από Deutsche Welle