Το Τουβαλού, μια μικρή χώρα στον Ειρηνικό Ωκεανό που αποτελείται από εννέα κοραλλιογενή νησιά, είναι πιθανό στο μέλλον να μην είναι πλέον κατοικήσιμο. Η άνοδος της στάθμης της θάλασσας, που προκαλείται από την κλιματική κρίση, κατατρώει τις ακτές της.

Μπροστά σε μια τέτοια υπαρξιακή απειλή, τι θα κάνατε; Θα χτίζατε θαλάσσια τείχη; Θα προσπαθούσατε να ανακτήσετε κομμάτι της γης από τη θάλασσα; Θα απομακρυνόσασταν εντελώς; Όλες αυτές οι λύσεις έχουν επιχειρηθεί από άλλα μικρά νησιωτικά έθνη που αντιμετωπίζουν παρόμοια προβλήματα, και μάλιστα από τους ίδιους τους κατοίκους του Τουβαλού.

Αλλά το Τουβαλού πηγαίνει ένα βήμα παραπέρα, στην προσπάθειά του να διατηρήσει τη γη και την κρατική του υπόσταση. Καθώς το έθνος γλιστρά κάτω από τον ωκεανό, η κυβέρνηση χτίζει ένα ψηφιακό αντίγραφο της χώρας, δημιουργώντας αντίγραφα, από τα σπίτια της μέχρι τις παραλίες και τα δέντρα της. Ελπίζει ότι αυτό το εικονικό αντίγραφο θα διατηρήσει την ομορφιά και τον πολιτισμό του έθνους – καθώς και τα νόμιμα δικαιώματα των 11.000 πολιτών του – για τις επόμενες γενιές.

Η πρωτοβουλία ανακοινώθηκε για πρώτη φορά το 2022 από τον υπουργό Εξωτερικών του Τουβαλού, Simon Kofe, μέσω μιας βιντεοσκοπημένης ομιλίας που παίχτηκε στην COP27 στο Σαρμ Ελ Σέιχ της Αιγύπτου, στο πλαίσιο του ευρύτερου σχεδίου Future Now (ή Te Ataeao Nei στα Τουβαλού) της κυβέρνησης, το οποίο επικεντρώνεται τόσο στη διεθνή διπλωματία όσο και στη ρεαλιστική προσαρμογή στην κλιματική κρίση.

Στο βίντεο, το οποίο μοιάζει περισσότερο με συνέχεια του Matrix παρά με επίσημη κυβερνητική ομιλία, ο Kofe αρχικά φαίνεται να στέκεται σε μια παραλία, με λευκή άμμο και φοίνικες να θροΐζουν. Αλλά καθώς η κάμερα κάνει ζουμ, αποκαλύπτοντας το τοπίο, η εικόνα αρχίζει να αλλάζει. Οι βράχοι και η άμμος μετατοπίζονται αφύσικα και ένα θαλασσοπούλι πετάει πάνω από τη μαύρη άβυσσο του φόντου.

Αυτό δεν είναι το πραγματικό Τουβαλού, αλλά η αρχή του ψηφιακού του αντιγράφου: μια εικονική ανακατασκευή του Te Afualiku, μιας νησίδας που αναμένεται να είναι το πρώτο θύμα του Τουβαλού από την κλιματική κρίση.

«Η γη μας, ο ωκεανός μας, ο πολιτισμός μας είναι τα πιο πολύτιμα περιουσιακά στοιχεία του λαού μας – και για να τα κρατήσουμε ασφαλή από αυτά που μπορούν να συμβούν στον φυσικό κόσμο, θα τα μεταφέρουμε στο Cloud», λέει ο Kofe στο βίντεο.

View this post on Instagram

A post shared by Andrey M (@vekz_vr)

Το ψηφιακό Έθνος

Εκτός από τη δημιουργία ενός εικονικού αντιγράφου των νησιών, το έργο «Ψηφιακό Έθνος» θα προσπαθήσει να υποστηρίξει την πολιτιστική κληρονομιά του έθνους. Οι πολίτες έχουν κληθεί να υποβάλουν τα πιο πολύτιμα υπάρχοντά τους προς ψηφιοποίηση, όπως αντικείμενα, ιστορίες παππούδων και παραδοσιακούς χορούς.

Αλλά ο Kofe έχει επίσης καταστήσει σαφές ότι υπάρχει ένα έντονα πρακτικό στοιχείο στο έργο. Τα μικρά νησιωτικά κράτη, αντιμέτωπα με την απώλεια της φυσικής τους έκτασης, παλεύουν για την κυριαρχία τους. Το ισχύον διεθνές δίκαιο είναι ακατάλληλο για χώρες που αντιμετωπίζουν να χάσουν εδάφη ή να μην είναι πλέον κατοικήσιμα λόγω της κλιματικής κρίσης, καθώς ένα κυρίαρχο έθνος-κράτος θα πρέπει να διαθέτει ένα σαφώς καθορισμένο έδαφος και ένα μόνιμο πληθυσμό – δύο χαρακτηριστικά που δεν αποτελούν πλέον εγγυημένο χαρακτηριστικό του μέλλοντος του Τουβαλού.

Έτσι, εκτός από τη διασφάλιση των ορίων του έθνους στο metaverse, η κυβέρνηση του Τουβαλού επιδιώκει να δημιουργήσει ψηφιακά διαβατήρια για να μπορέσει η κυβέρνηση να συνεχίσει να λειτουργεί. Αυτά τα διαβατήρια περιλαμβάνουν τα πάντα, από τη διεξαγωγή εκλογών και δημοψηφισμάτων μέχρι την καταγραφή γεννήσεων, θανάτων και γάμων.

Τελικά, το Τουβαλού ελπίζει ότι το έργο θα μπορούσε να προσφέρει ένα νέο μοντέλο κρατικής οντότητας, καλύτερα προσαρμοσμένο στις ανάγκες και τις δυνατότητες ενός σύγχρονου και ολοένα και περισσότερο διαδικτυακού κόσμου.

Ήδη, το Τουβαλού έχει κατοχυρώσει έναν νέο ορισμό της κρατικής υπόστασης στο Σύνταγμά του, ο οποίος αναγνωρίζεται όλο και περισσότερο από άλλες χώρες – κυρίως από εκείνες που βρίσκονται σε παρόμοια δυσχερή θέση.

View this post on Instagram

A post shared by éli (@mermaidcroissant)

Ωστόσο, η πρόταση δεν τους πείθει όλους, με ορισμένους να υποστηρίζουν ότι αντιπροσωπεύει το ίδιο είδος προσέγγισης που απαιτεί πόρους και προκαλεί την κλιματική κρίση. Ακόμα και εντός της κυβέρνησης του Τουβαλού, υπήρξε κάποιος σκεπτικισμός σχετικά με το σχέδιο του ψηφιακού έθνους.

Στην καρδιά της, όμως, η πρόταση αναγνωρίζει ότι η μεγάλη αλλαγή έρχεται στα νησιά και ότι πολλοί θα φύγουν αναπόφευκτα καθώς η ζωή γίνεται πιο δύσκολη και οι ευκαιρίες είναι λιγότερες.

Σύμφωνα με μια πρόσφατη εκτίμηση επιστημόνων της NASA, μεγάλο μέρος της γης του Τουβαλού θα βρίσκεται κάτω από το επίπεδο της σημερινής παλίρροιας μέχρι το 2050. Σε όλα τα κλιματικά σενάρια, η χώρα θα βιώνει περισσότερες από 100 ημέρες πλημμύρας κάθε χρόνο μέχρι το τέλος του αιώνα. Άλλοι παράγοντες που θα πρέπει να υπολογιστούν είναι η διείσδυση του αλμυρού νερού, των κυμάτων καύσωνα και των ενισχυμένων κυκλώνων.

Διαβασε ακομα

Τα ποτάμια του ουρανού είναι η απειλή που δεν φαίνεται αλλά όλοι βλέπουμε

Οι επιστήμονες έχουν δείξει ότι η αύξηση της θερμοκρασίας κατά μέσο όρο κατά 1,5 βαθμό Κελσίου αποτελεί σημαντική απειλή για τα μικρά νησιωτικά κράτη. Μεταξύ Φεβρουαρίου 2023 και Ιανουαρίου 2024, οι παγκόσμιες θερμοκρασίες ξεπέρασαν για πρώτη φορά τον 1,5 βαθμό για ένα ολόκληρο έτος. Δυστυχώς, πολλά ανεπτυγμένα έθνη να εξακολουθούν να αδυνατούν να μειώσουν τις εκπομπές αρκετά γρήγορα ώστε να μπει ένα φρένο στην ανοδική πορεία της αύξησης της θερμοκρασίας.

Ήδη, η προοπτική μαζικής μετεγκατάστασης από το Τουβαλού στην Αυστραλία (περίπου 5.000 χιλιόμετρα/3.000 μίλια μακριά) έγινε πρόσφατα πραγματικότητα, μετά από μια συνθήκη του 2023 μεταξύ των δύο εθνών που επιτρέπει τη μετανάστευση 280 κατοίκων κάθε χρόνο. Θα τους χορηγηθούν νέες βίζες που θα τους επιτρέπουν να ζουν, να εργάζονται και να σπουδάζουν στην Αυστραλία – με δυνατότητες απόκτησης ιθαγένειας.

«Η ιδέα για τη δημιουργία ενός ψηφιακού έθνους του Τουβαλού στο metaverse υπονοεί ότι το Τουβαλού θα εξαφανιστεί εξαιτίας της ανόδου της στάθμης της θάλασσας και ότι πρέπει να δημιουργήσουμε ένα ψηφιακό αντίγραφό του», δήλωσε ο πρώην πρωθυπουργός Enele Sopoaga, νυν ηγέτης της αντιπολίτευσης, σε δήλωση του 2023 στα μέσα ενημέρωσης. «Δεν υπάρχει καμία βάση αυτής της πρότασης στο διεθνές δίκαιο και δεν υπάρχει κανένας απολύτως λόγος να πιστεύουμε ότι το Τουβαλού θα εξαφανιστεί ακόμη και με την άνοδο της στάθμης της θάλασσας».

View this post on Instagram

A post shared by Iara Lee (@iara_lee)

Μιλώντας τον Σεπτέμβριο στην ολομέλεια της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ για τις υπαρξιακές απειλές από την άνοδο της στάθμης της θάλασσας, η ακτιβίστρια του Τουβαλού για το κλίμα Grace Malie δήλωσε στους αντιπροσώπους ότι το Τουβαλού και άλλα ωκεάνια κράτη «δεν θα κάτσουν ήσυχα μπροστά στην άνοδο της θάλασσας» αλλά θα «συνεχίσουν τον αγώνα» για τη γη, τον πολιτισμό και το μέλλον τους.

«Δεν διακυβεύονται μόνο τα σπίτια μας», είπε για τους κατοίκους του Τουβαλού. «Διακυβεύεται η αξιοπρέπειά μας, ο πολιτισμός μας, η κληρονομιά μας. Δεν είναι κάτι που μπορούμε να συσκευάσουμε σε βαλίτσες και να πάρουμε μαζί μας. Κάναμε τα λιγότερα για να προκαλέσουμε την κρίση, αλλά πληρώνουμε το υψηλότερο τίμημα».