icon zoom-in

Μεγέθυνση κειμένου

Α Α Α

Αντιπρόσωποι από 196 χώρες συζητούν την πρόοδο στη διατήρηση της βιοποικιλότητας. Πώς θα διασφαλίσει η COP16 ότι οι χώρες θα επιτύχουν τους 23 στόχους του «Παγκόσμιου Πλαισίου για τη Βιοποικιλότητα»; Μπορεί να ξεκλειδώσει τα δισεκατομμύρια δολάρια που απαιτούνται; Μπορεί να εγγυηθεί τα δικαιώματα των αυτοχθόνων πληθυσμών;

Η 16η ετήσια διάσκεψη του ΟΗΕ για τη βιοποικιλότηταCOP16 – ξεκινά τη Δευτέρα (21/10) στην Κολομβία με τις δεσμεύσεις του κόσμου να σταματήσει την καταστροφή της φύσης από την ανθρωπότητα να τίθενται σε δοκιμασία. Με βάση τις υποσχέσεις που δόθηκαν στην περσινή διάσκεψη, οι σχεδόν 200 συμμετέχουσες χώρες πρέπει τώρα να καθορίσουν ένα κοινό πλαίσιο για να βοηθήσουν στην επίτευξη των στόχων για τη βιοποικιλότητα, δηλαδή να θέσουν το 30% των χερσαίων και θαλάσσιων περιοχών υπό ελάχιστη προστασία έως το 2030.

Οι δεσμεύσεις του κόσμου να σταματήσει την καταστροφή της φύσης από την ανθρωπότητα θα δοκιμαστούν όταν η 16η διάσκεψη του ΟΗΕ για τη βιοποικιλότητα ανοίξει τη Δευτέρα (21/10) στην Κολομβία.

Η COP16, που πραγματοποιείται στην πόλη Κάλι έως την 1η Νοεμβρίου, είναι η πρώτη συνάντηση της διεθνούς κοινότητας μετά την υιοθέτηση, πριν από δύο χρόνια, ενός πρωτοφανούς οδικού χάρτη για την επίτευξη του στόχου αυτού.

Ωστόσο, η εφαρμογή της συμφωνίας αυτής στην πράξη ενέχει τον κίνδυνο να μην κινηθεί αρκετά γρήγορα, ώστε να σταματήσει η καταστροφή της Γης, των ωκεανών και των ειδών μέχρι την ημερομηνία-στόχο του 2030.

Κάθε δύο χρόνια, ηγέτες από όλο τον κόσμο συγκεντρώνονται για να συζητήσουν την κατάσταση της ζωής στη Γη, διαπραγματευόμενοι συμφωνίες για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας και τη διακοπή της καταστροφής της φύσης. Αυτή την εβδομάδα, εκπρόσωποι 196 χωρών συγκεντρώνονται στην πόλη Κάλι της Κολομβίας για τη 16η Σύνοδο Κορυφής της Διάσκεψης των Συμβαλλομένων Μερών του ΟΗΕ (COP16).

Είναι η πρώτη συνάντηση με επίκεντρο τη βιοποικιλότητα από το 2022, όταν οι κυβερνήσεις συνήψαν μια ιστορική συμφωνία για να σταματήσει η καταστροφή των οικοσυστημάτων. Επιστήμονες, κοινότητες αυτοχθόνων, εκπρόσωποι επιχειρήσεων και υπουργοί περιβάλλοντος από σχεδόν 200 χώρες θα συζητήσουν την πρόοδο προς την επίτευξη των στόχων και θα διαπραγματευτούν τον τρόπο παρακολούθησης τους.

Πώς θα διασφαλίσει η COP16 ότι οι χώρες θα επιτύχουν τους 23 στόχους του «Παγκόσμιου Πλαισίου για τη Βιοποικιλότητα»; Μπορεί να ξεκλειδώσει τα δισεκατομμύρια δολάρια που απαιτούνται; Μπορεί να εγγυηθεί τα δικαιώματα των αυτοχθόνων πληθυσμών;

Όσα διακυβεύονται σε αυτή τη Σύνοδο, με μια ματιά.

Είναι ακόμη ζωντανή η μεγάλη συμφωνία αυτής της δεκαετίας για τη φύση;

Οι σύνοδοι κορυφής της COP ορίζονται από τις μεγάλες, πολυμερείς συμφωνίες που διαπραγματεύονται. Για τις συνεδριάσεις της COP για το κλίμα, αυτή είναι η συμφωνία του Παρισιού του 2015, η οποία καθορίζει τι πρέπει να κάνουν οι χώρες για να διατηρήσουν τη θέρμανση του πλανήτη κατά 1,5°C κάτω από τα προβιομηχανικά επίπεδα. Για τη φύση και τη βιοποικιλότητα, πρόκειται για τη συμφωνία Κουνμίνγκ-Μόντρεαλ, η οποία καταρτίστηκε στον Καναδά πριν από δύο χρόνια και η οποία έθεσε 23 στόχους και τέσσερις επιδιώξεις για τη διατήρηση της φύσης αυτή τη δεκαετία.

Τώρα, η πρόκληση είναι αν οι χώρες θα εφαρμόσουν αυτές τις συμφωνίες. Από την ίδρυσή της, η διαδικασία του ΟΗΕ για τη βιοποικιλότητα έχει κολλήσει σε έναν κύκλο ανεπαρκών αποτελεσμάτων. Παρά τις επείγουσες επιστημονικές προειδοποιήσεις σχετικά με την κατάσταση της φύσης, οι χώρες δεν έχουν επιτύχει ποτέ τους στόχους που έχουν θέσει οι ίδιες. Αυτή η δεκαετία αναμένεται να είναι διαφορετική. Στην Κολομβία, οι κυβερνήσεις αναμένεται να παρουσιάσουν εθνικές στρατηγικές για το πώς σκοπεύουν να επιτύχουν τους στόχους, γνωστές ως Εθνικές Στρατηγικές και Σχέδια Δράσης για τη Βιοποικιλότητα (ΕΣΣΔΒ).

Οι αρχικές ενδείξεις δείχνουν ότι πάνω από το 80% των κυβερνήσεων θα φτάσουν με άδεια χέρια, αν και ορισμένες έχουν καλές δικαιολογίες: Χώρες με τεράστια βιοποικιλότητα, όπως η Βραζιλία, λένε ότι θα εκπονήσουν μια πολύπλοκη στρατηγική πολλών δεκαετιών.

Παρ’ όλα αυτά, ο αριθμός των ΕΣΣΔΒ στο τέλος της συνόδου κορυφής θα δώσει μια καλή ιδέα για το πόσο σοβαρά παίρνουν οι κυβερνήσεις τη συμφωνία.

Πού είναι τα χρήματα;

Ενώ οι δεσμεύσεις για την προστασία και την αποκατάσταση της φύσης είναι οι τίτλοι της συμφωνίας, τα χρήματα θα είναι ζωτικής σημασίας για την επιτυχία της. Κατά τη διάρκεια των τεταμένων διαπραγματεύσεων της COP15 στο Μόντρεαλ το 2022, οι αναπτυσσόμενες χώρες δήλωσαν ότι χρειάζονται περισσότερα χρήματα για την υλοποίηση των στόχων διατήρησης και απαίτησαν μια δραματική αύξηση της χρηματοδότησης ως μέρος της τελικής συμφωνίας.

Οι κυβερνήσεις συμφώνησαν τελικά να παρέχουν τουλάχιστον 30 δισ. δολάρια (27 δισ. ευρώ) ετησίως για τη χρηματοδότηση της φύσης μέχρι το τέλος της δεκαετίας, με ενδιάμεσο στόχο 20 δισ. δολάρια (17,5 δισ. ευρώ) μέχρι το 2025. Καθώς απομένει λιγότερο από ένας χρόνος για το πρώτο ορόσημο, οι νέες οικονομικές δεσμεύσεις από πλούσιες χώρες-χορηγούς, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο και τα κράτη μέλη της ΕΕ, στο Κάλι θα σηματοδοτήσουν κατά πόσον οι κυβερνήσεις τηρούν τον λόγο τους.

Μπορούν οι χώρες να συμφωνήσουν για τη βιοπειρατεία;

Οι κοραλλιογενείς ύφαλοι, τα τροπικά δάση και άλλα πλούσια οικοσυστήματα του κόσμου είναι γεμάτα με πληροφορίες που θα μπορούσαν να βοηθήσουν σε μελλοντικές εμπορικές ανακαλύψεις. Οι γενετικοί κώδικες της φύσης έχουν γίνει ένα νέο σύνορο της βιομηχανικής επανάστασης της Τεχνητής Νοημοσύνης, τροφοδοτώντας πεινασμένα στατιστικά μοντέλα που προσπαθούν να δημιουργήσουν το επόμενο μεγάλο πράγμα στην ιατρική, τα τρόφιμα και την επιστήμη των υλικών.

Αλλά ο θυμός αυξάνεται στον παγκόσμιο Νότο σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο μοιράζονται τα κέρδη από αυτές τις ανακαλύψεις, με πολλές χώρες να προειδοποιούν ότι δεν τους καταβάλλεται το μερίδιο που τους αναλογεί. Παρομοιάζουν τις εταιρείες που παίρνουν γενετικές πληροφορίες χωρίς να αναγνωρίζουν την πηγή τους με «βιοπειρατές».

Στην COP16, οι χώρες θα διαπραγματευτούν για πρώτη φορά παγκοσμίως μια συμφωνία για το θέμα αυτό. Αν το πετύχουν σωστά, τα κεφάλαια από τα γενετικά δεδομένα του φυσικού κόσμου θα μπορούσαν να αποτελέσουν μια νέα και δυνητικά προσοδοφόρα πηγή εσόδων για την προστασία της φύσης.

Θα διαδραματίσουν ρόλο στις αποφάσεις οι ομάδες των αυτοχθόνων;

Οι αυτόχθονες πληθυσμοί αναφέρονται 18 φορές στους στόχους αυτής της δεκαετίας για την ανάσχεση και την αναστροφή της βιοποικιλότητας, κάτι που γιορτάστηκε ως ιστορική νίκη. Ακολούθησαν δεκαετίες αποκλεισμού και κακής μεταχείρισης από τον τομέα της διατήρησης. Η σημασία του ρόλου των αυτοχθόνων στη λήψη αποφάσεων έχει γίνει κοινό σύνθημα στον τομέα της φύσης τα τελευταία χρόνια – αλλά πολλές κοινότητες αυτοχθόνων περιμένουν να δουν τι σημαίνει αυτό στην πράξη. Σε ορισμένες κοινότητες, υπάρχει σημαντικός σκεπτικισμός σχετικά με το τι θα μπορούσαν να σημαίνουν για τα δικαιώματα και τα έθιμα της γης ορισμένοι από τους στόχους αποκατάστασης της φύσης αυτής της δεκαετίας.

Μπορεί η Κολομβία να αξιοποιήσει τη συνάντηση για την ειρήνη με τους αντάρτες της;

Ως οικοδεσπότης της COP16, η πρώτη αριστερή κυβέρνηση της Κολομβίας υπό τον πρόεδρό της, Γκουστάβο Πέτρο, προσπάθησε να χρησιμοποιήσει τη διεθνή σύνοδο κορυφής ως καταλύτη για την εσωτερική ειρήνη. Παρά την ειρηνευτική συμφωνία του 2016 της λατινοαμερικάνικης χώρας με τις Επαναστατικές Ένοπλες Δυνάμεις της Κολομβίας (Farc), οι συγκρούσεις με τις αντάρτικες παρατάξεις συνεχίζονται σε τμήματα της χώρας.

Μια ομάδα, το Κεντρικό Γενικό Επιτελείο (EMC), διατύπωσε απειλές κατά της συνόδου κορυφής, ως αντίδραση στη μεγάλη ανάπτυξη ασφάλειας 12.000 στρατιωτών και αστυνομικών για τη συνάντηση αυτού του μήνα, αλλά ο ηγέτης της έκανε αργότερα πίσω. Η πρόεδρος της COP 16, Σουζάνα Μοχάμαντ, υπουργός Περιβάλλοντος της Κολομβίας, δήλωσε ότι η COP16 είναι επίσης μια ευκαιρία να τραβήξουμε μια γραμμή κάτω από τη βίαιη σύγκρουση και ήταν μέρος του κινήτρου για το θέμα της συνόδου κορυφής «Ειρήνη με τη φύση».

Πώς μετράμε την πρόοδο;

Ενώ οι κυβερνήσεις έχουν ήδη οριστικοποιήσει τους στόχους τους, δεν έχουν ακόμη αποφασίσει πώς θα μετρηθεί η επιτυχία. Η μέτρηση της προστασίας της γης και της χρηματοδότησης είναι σχετικά εύκολη: Επίσημοι φορείς του ΟΗΕ και του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης επιβλέπουν την πρόοδο όσον αφορά αυτούς τους στόχους.

Όμως η μέτρηση της μείωσης των ειδών, της πυκνότητας της βιοποικιλότητας και της βιώσιμης διαχείρισης των πόρων είναι πολύ πιο δύσκολη και οι συζητήσεις συνεχίζονται σχετικά με τον τρόπο παρακολούθησης της προόδου.

Με πληροφορίες από Guardian, France24