Όσο μεγαλύτερη πρόσβαση στη φύση έχει ο άνθρωπος, τόσο περισσότερα οφέλη αποκομίζει, όπως η βελτίωση της γνωστικής λειτουργίας, της αρτηριακής πίεσης, της ψυχικής υγείας, της σωματικής δραστηριότητας και του ύπνου. Αυτό είναι γνωστό. Αυτό που δεν γνωρίζει όμως ο περισσότερος κόσμος, είναι ότι ακόμα και η πρόσβαση στο πράσινο, κρύβει φυλετικές ανισότητες.

Στις ΗΠΑ, οι γειτονιές των μειονοτήτων έχουν 11% λιγότερο «θόλο» δέντρων και 14% περισσότερη τεχνητά δομημένη επιφάνεια, όπως άσφαλτο και τσιμέντο, από ό,τι οι γειτονιές της πλειοψηφίας των λευκών.

Μια νέα μελέτη από ερευνητές του The Nature Conservancy υπολόγισε πόσα ακριβώς οφέλη για την υγεία και την ενέργεια θα είχε ένα φιλόδοξο και στοχευμένο πρόγραμμα δενδροφύτευσης σε όλες τις ΗΠΑ.

Η στοχευμένη φύτευση σε περιοχές που ιστορικά στερούνται δέντρων – οι οποίες είναι κυρίως κοινότητες μαύρων – θα αντιστάθμιζε το κόστος από τους λογαριασμούς υγείας και ενέργειας, διαπίστωσαν οι ερευνητές.

Σε όλες τις γειτονιές λευκών των ΗΠΑ, η μεγαλύτερη κάλυψη με δέντρα συνδέεται ήδη με 190 λιγότερους θανάτους, 30.000 λιγότερες επισκέψεις σε γιατρούς και 1,4 τεραβατώρες λιγότερη χρήση ηλεκτρικής ενέργειας κάθε χρόνο, σε σχέση με τις μειονοτικές περιοχές.

Με τη στρατηγική φύτευση δέντρων στις περιοχές όπου τα χρειάζονται περισσότερο, θα μπορούσαν να αποφευχθούν επιπλέον 460 θάνατοι και 81.000 ασθένειες που σχετίζονται με τη ζέστη, ενώ θα εξοικονομούνταν άλλες 4,3 τεραβατώρες ηλεκτρικής ενέργειας κάθε χρόνο, εκτιμούν οι ερευνητές.

Διαβασε ακομα

Το βλέπεις παντού και είναι επικίνδυνο! Ο ύπουλος σύμμαχος τον πυρκαγιών

Εδώ και δεκαετίες, πολλές πόλεις, όπως το Πόρτλαντ και η Βαλτιμόρη, έχουν καταστήσει την αναδάσωση των πόλεων μέρος των προσπαθειών τους για τη μείωση των επιπτώσεων της κλιματικής κρίσης.

Κάθε μία έχει τα δικά της κίνητρα, τα οποία καθοδηγούν τις στρατηγικές. Σύμφωνα με το έγγραφο, εκείνες που επικεντρώνονται στη δέσμευση του άνθρακα κατευθύνουν τις φυτεύσεις σε περιοχές με άφθονο χώρο, συχνά κυρίως προάστια λευκών ή ήδη υπάρχοντα δάση.

Όσοι, ωστόσο, θέτουν ως προτεραιότητα τη μείωση του θερμικού κινδύνου, οι οποίοι στοχεύουν σε πυκνοκατοικημένες περιοχές με χαμηλή κάλυψη από θόλους δέντρων, αντιμετωπίζουν ιδιαίτερες προκλήσεις, συμπεριλαμβανομένης της έλλειψης φυτεύσιμης έκτασης και της κακής ποιότητας του εδάφους.

«Μπορεί να είναι εύκολο να πούμε, ας φυτέψουμε ένα δέντρο στη μέση ενός πάρκου», αλλά αυτό το δέντρο δεν θα έχει τόσο μεγάλο αντίκτυπο όσο η φύτευση ενός δέντρου σε μια κοινότητα μαύρων που δεν εξυπηρετείται επαρκώς από δέντρα», λέει η Nneka Sobers, αστική σχεδιάστρια και βοηθός διευθύντρια ανάπτυξης προϊόντων στο Urban Tech Hub του Πανεπιστημίου Cornell.

Στη Νέα Υόρκη, μόνο το 17% των επτά εκατομμυρίων δέντρων της πόλης βρίσκονται σε περιοχές που κατοικούνται σε μεγάλο βαθμό από μαύρους ανθρώπους. Το καλοκαίρι αυτές οι γειτονιές θερμαίνονται κατά μέσο όρο 0,95C περισσότερο από τις γειτονιές των λευκών.

Διαβασε ακομα

Τα κύματα καύσωνα γίνονται επίμονα: Η επικίνδυνη τάση της κλιματικής κρίσης

«Αυτό σημαίνει ότι οι άνθρωποι σε αυτές τις κοινότητες έχουν περίπου 4,3% μεγαλύτερο κίνδυνο θνησιμότητας λόγω καύσωνα από ό,τι ο μέσος άνθρωπος σε μια κατά πλειοψηφία λευκή γειτονιά», λέει ο Rob McDonald, επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης του The Nature Conservancy.

Κάποιες προσπάθειες έχουν γίνει για την αντιμετώπιση αυτής της ανισότητας τις τελευταίες δύο δεκαετίες, αλλά οι υποστηρικτές λένε ότι μπορεί να είναι δύσκολο να βασιστεί κανείς σε βραχυπρόθεσμους προϋπολογισμούς που συνδέονται με την αλλαγή των διοικήσεων, ειδικά όταν «μόλις οι προϋπολογισμοί στενεύουν, τα πάρκα περικόπτονται», αναφέρει ο Adam Ganser, εκτελεστικός διευθυντής της μη κερδοσκοπικής οργάνωσης New Yorkers for Parks.

Υπήρξαν, ωστόσο, νέες επενδύσεις για την αντιμετώπιση αυτού του ζητήματος. Το 2022, ο νόμος για τη μείωση του πληθωρισμού διέθεσε 1,5 δισ. δολάρια σε οργανισμούς που επικεντρώνονται στην αστική δασοκομία και εργάζονται σε ιστορικά υποβαθμισμένες κοινότητες.

Το 2023, η πόλη της Νέας Υόρκης φύτεψε περισσότερα από 13.000 δενδρύλλια, χρονιά ρεκόρ. Σύμφωνα με το Τμήμα Πάρκων, περισσότερο από το ένα τρίτο φυτεύτηκαν σε γειτονιές που κατέλαβαν υψηλή θέση στον δείκτη ευπάθειας στη ζέστη, ο οποίος λαμβάνει υπόψη παράγοντες όπως ο χώρος πρασίνου, η πρόσβαση σε κλιματισμό και το ποσοστό των κατοίκων με χαμηλό εισόδημα ή των μαύρων.

Το Bronx is Blooming ήταν το μοναδικό μη κερδοσκοπικό ίδρυμα της Νέας Υόρκης που έλαβε χρηματοδότηση, η οποία θα επιτρέψει πιο στοχευμένες φυτεύσεις από αυτές που μπορούσαν να προγραμματίσουν στο παρελθόν.

Διαβασε ακομα

Η κλεψύδρα αδειάζει: Έχουμε μόνο δύο χρόνια για να σώσουμε τον πλανήτη

Για αρχή, 5.000 δέντρα στο Highbridge, μια γειτονιά που κατοικείται κυρίως από Δομινικανούς και Πορτορικανούς βόρεια του Yankee Stadium. «Συνεργαζόμαστε τώρα με την κοινότητα για να δούμε πού θα μπορούσαν να δουν το μεγαλύτερο όφελος και ποιο είναι το πιο λογικό από πλευράς υλικοτεχνικής υποδομής όσον αφορά τη φροντίδα των δέντρων για ένα βιώσιμο χρονικό διάστημα», λέει ο John Vallacchi, συντονιστής της μη κερδοσκοπικής οργάνωσης για την περιβαλλοντική δικαιοσύνη The Bronx is Blooming.

Η πόλη ψήφισε τον Οκτώβριο ένα νομοσχέδιο για την αύξηση του θόλου των δέντρων της από 22-30%. Για να εξασφαλιστεί η βιωσιμότητα, το δημοτικό συμβούλιο ζήτησε επίσης τη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου σχεδίου δράσης που θα πρέπει να ολοκληρωθεί έως τον Ιούλιο του 2024.

Αλλά το αν διαθέτει τους πόρους για τη φροντίδα αυτών των δέντρων είναι ένα άλλο ζήτημα. «Όταν δημιουργείς έναν στόχο φύτευσης, ας πούμε, 100.000 δέντρων, υπάρχει ένα αρχικό κόστος κεφαλαίου, αλλά προσθέτει επίσης σημαντικό κόστος λειτουργίας και συντήρησης για το τμήμα πάρκων», λέει ο Ganser. «Αν δεν έχετε αυτή την τελική χρηματοδότηση, δεν προστατεύετε την επένδυση».

Οι χρηματοδοτικές κατανομές έχουν επισκιάσει εδώ και πολύ καιρό τα 590 εκατ. δολάρια του συστήματος πάρκων σε αναβαλλόμενη συντήρηση, αποτέλεσμα δεκαετιών υποχρηματοδότησης και περιορισμένης στελέχωσης, σύμφωνα με τη New Yorkers for Parks.

Το 2023, τα Πάρκα της Νέας Υόρκης, τα οποία διαχειρίζονται 30.000 στρέμματα γης, καθώς και εκατοντάδες χιλιάδες δέντρα στους δρόμους, έλαβαν περίπου το 0,6% του λειτουργικού προϋπολογισμού της πόλης- το 2024, το μερίδιο του προϋπολογισμού του προβλέπεται να είναι το ίδιο. Συγκριτικά, οι περισσότερες μεγάλες πόλεις των ΗΠΑ δαπανούν το 1-2% του προϋπολογισμού τους για τη λειτουργία και τη συντήρηση των πάρκων.

Διαβασε ακομα

Κλιματική κρίση: Πώς οι «μεγάλοι» ηγέτες σπρώχνουν τον πλανήτη στην καταστροφή

«Ενώ ο προϋπολογισμός της πόλης είναι μεγάλος σε σύγκριση με πολλές άλλες πόλεις, το μέρος που διατίθεται στα πάρκα δεν είναι τόσο μεγάλο, δεδομένου του μεγέθους της συνολικής έκτασης γης που είναι αστικό δάσος», λέει ο Mike Treglia, επικεφαλής επιστήμονας στο Nature Conservancy.

Σύμφωνα με τους ερευνητές, η αύξηση της εθνικής δενδροκάλυψης κατά 5% επιπλέον με έμφαση στις κοινότητες των μαύρων θα κόστιζε 29 εκατ. δολάρια σε κόστος φύτευσης και συντήρησης ετησίως, αλλά θα παρείχε 32 εκατ. δολάρια σε οφέλη.

Αυτή η εστίαση στις περιοχές που έχουν μεγαλύτερη ανάγκη από δέντρα θα μπορούσε να κάνει όλη τη διαφορά οικονομικά: αν αυτά τα δενδρύλλια κατανέμονταν πιο ομοιόμορφα σε όλες τις γειτονιές, τα έξοδα θα υπερέβαιναν τα κέρδη.

Τον Αύγουστο, μια ομάδα ερευνητών σχεδιασμού στο Πανεπιστήμιο Cornell ξεκίνησε το Tree Folio με την ελπίδα να βοηθήσει τους σχεδιαστές να σκεφτούν πιο κριτικά για το τοπικό πλαίσιο. Το τρισδιάστατο εργαλείο χαρτογράφησης χρησιμοποιεί την ανίχνευση και την τηλεπισκόπηση φωτός (lidar) για να δημιουργήσει έναν χάρτη στην κλίμακα των μεμονωμένων δέντρων, συνοδευόμενο από δεδομένα σχετικά με την ποσότητα και την ποιότητα της σκιάς που παρέχει το καθένα.

Τα δεδομένα είναι εξαιρετικά λεπτομερή – και αυτό είναι το ζητούμενο. «Καταλήγει στην ιδέα ότι η κλιματική αλλαγή βιώνεται πολύ διαφορετικά σε ατομικό επίπεδο», λέει ο Alex Kobald, επιστημονικός συνεργάτης στο Πανεπιστήμιο Cornell και επικεφαλής σχεδιαστής του εργαλείου.

Διαβασε ακομα

Η κλιματική κρίση βλάπτει σοβαρά (και) τη γονιμότητα

Για παράδειγμα, η φύτευση ενός δέντρου σε έναν δρόμο ανατολικά-δυτικά που θα είναι περισσότερο εκτεθειμένος στον ήλιο καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας έχει πολύ μεγαλύτερο αντίκτυπο από ό,τι σε έναν δρόμο βόρεια-νότια, ιδίως σε δομημένες γειτονιές. Ή, λέει η Sobers, «ίσως θα μπορούσατε να φυτέψετε ένα δέντρο δίπλα σε μια στάση λεωφορείου, γιατί αυτό σημαίνει ότι περισσότεροι άνθρωποι θα έχουν πραγματικά τη δυνατότητα να βιώσουν τη σκιά του».

Η ομάδα του Tree Folio ελπίζει ότι το εργαλείο της θα ενθαρρύνει ακόμη περισσότερο τον κοινοτικό σχεδιασμό γύρω από τα δέντρα. «Υπάρχει πάντα ο πειρασμός να ποσοτικοποιήσουμε τη μεγάλη εικόνα της κλιματικής αλλαγής για να κινητοποιήσουμε μια απάντηση», λέει ο Kobald. «Αλλά τα σύνολα δεδομένων και οι δυνατότητες επεξεργασίας που διαθέτουμε σήμερα μας επιτρέπουν να παράγουμε χίλιες μοναδικές λύσεις για το ένα μεγάλο πρόβλημα».

Η ανισότητα αυτή είναι μεγαλύτερη στα βορειοανατολικά των ΗΠΑ. Εδώ, οι πόλεις χαρακτηρίζονται από πυκνά κέντρα μειονοτικών γειτονιών και πιο πράσινα προάστια, καθώς και από προάστια όπου είναι πιο πιθανό να κατοικούν κοινότητες λευκών.

Με πληροφορίες από BBC