Σύμφωνα με τους επιστήμονες, πολλά ακραία καιρικά φαινόμενα γίνονται πιο συχνά και πιο έντονα εξαιτίας της κλιματικής κρίσης. Οι πάγοι στις πολικές περιοχές λιώνουν και η στάθμη της θάλασσας ανεβαίνει. Σε ορισμένες περιοχές, ακραία καιρικά φαινόμενα και έντονες βροχοπτώσεις εμφανίζονται όλο και συχνότερα, ενώ άλλες περιοχές δοκιμάζονται από καύσωνες και ξηρασίες μεγάλης έντασης.

Ήδη, περισσότεροι από 70 εκατομμύρια άνθρωποι στις ΗΠΑ βρίσκονται σε κατάσταση συναγερμού για καύσωνα αυτή την εβδομάδα, ενώ σε ορισμένες περιοχές προβλέπονται ακραίες θερμοκρασίες έως και 41 βαθμούς Κελσίου.

Ακραίες βροχοπτώσεις

Για κάθε αύξηση της μέσης θερμοκρασίας κατά 1 βαθμό Κελσίου, η ατμόσφαιρα μπορεί να συγκρατήσει περίπου 7% περισσότερη υγρασία. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε περισσότερα σταγονίδια και εντονότερες βροχοπτώσεις, μερικές φορές σε μικρότερο χρονικό διάστημα.

News Ακραία καιρικά φαινόμενα στον πλανήτη: Κοινός παρονομαστής η κλιματική κρίση

Σε παγκόσμιο επίπεδο, οι έντονες βροχοπτώσεις έχουν γίνει συχνότερες και εντονότερες στις περισσότερες χερσαίες περιοχές λόγω της ανθρώπινης δραστηριότητας, σύμφωνα με την Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή του ΟΗΕ (IPCC), η οποία προειδοποιεί ότι αυτό το μοτίβο θα συνεχιστεί με την περαιτέρω αύξηση της θερμοκρασίας.

Την ίδια στιγμή, οι επιστήμονες αξιολογούν κατά πόσον ορισμένα μεμονωμένα ακραία καιρικά φαινόμενα μπορούν να αποδοθούν στην κλιματική κρίση, λαμβάνοντας υπόψη τόσο τα φυσικά όσο και τα ανθρώπινα αίτια. Για παράδειγμα, στην περίπτωση των έντονων βροχοπτώσεων που σημειώθηκαν στο Ντουμπάι, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ) και το Ομάν τον Απρίλιο του 2024, ήταν δύσκολο να συμπεράνει κανείς το ρόλο που έπαιξε η κλιματική κρίση.

Οι έντονες βροχοπτώσεις στην περιοχή αυτή είναι έτσι κι αλλιώς σπάνιες, γεγονός που δεν επιτρέπει στους ερευνητές περισσότερες συγκρίσεις. Όμως αυτού του είδους τα γεγονότα έχουν γίνει 10-40% πιο έντονα και η κλιματική κρίση είναι η πιο πιθανή εξήγηση, σύμφωνα με την ομάδα World Weather Attribution (WWA).

Τον Μάιο του 2024, στη νότια Βραζιλία σημειώθηκαν έντονες βροχοπτώσεις που οδήγησαν σε εκτεταμένες πλημμύρες, εκτοπίζοντας περίπου 150.000 ανθρώπους. Η περιοχή του Ρίο Γκράντε ντο Σουλ που επλήγη είναι ιδιαίτερα ευάλωτη στις έντονες βροχοπτώσεις, καθώς αποτελεί σημείο συνάντησης τροπικών και πολικών αερίων μαζών. Όμως ο ειδικός σε θέματα κλίματος Φρανσίσκο Ελισέου Ακίνο δήλωσε στο πρακτορείο ειδήσεων AFP ότι «αυτές οι αλληλεπιδράσεις έχουν ενταθεί με την κλιματική κρίση».

Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι οι έντονες βροχοπτώσεις που προκάλεσαν θανατηφόρες πλημμύρες στη βόρεια Λιβύη τον Σεπτέμβριο του 2023 έγιναν έως και 50 φορές πιο ισχυρές λόγω της κλιματικής κρίσης. Η πολυετής πολιτική αστάθεια στην περιοχή απεδείχθη κρίσιμης σημασίας για την έλλειψη προετοιμασίας για τέτοιου είδους φαινόμενα.

Ακραίοι καύσωνες

Ακόμα και μια μικρή αύξηση της μέσης θερμοκρασίας κάνει μεγάλη διαφορά στα ακραία φαινόμενα καύσωνα. Με το δεδομένο ότι το εύρος των ημερήσιων θερμοκρασιών μετατοπίζεται σε θερμότερα επίπεδα, οι θερμότερες ημέρες είναι πλέον περισσότερες.

Τον Απρίλιο του 2024, οι θερμοκρασίες στο Μάλι έφτασαν τους 48,5 βαθμούς Κελσίου κατά τη διάρκεια ενός ακραίου καύσωνα στην περιοχή Σαχέλ της Αφρικής, ο οποίος συνδέθηκε με αυξημένες νοσηλείες και θανάτους. Αυτό το επίπεδο ζέστης δεν θα ήταν δυνατό χωρίς την ανθρωπογενή κλιματική αλλαγή, διαπίστωσε το WWA που προειδοποιεί ότι η εμφάνιση υψηλών θερμοκρασίων θα είναι ολοένα και πιο συχνές καθώς ο κόσμος θα συνεχίσει να θερμαίνεται.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, οι θερμοκρασίες ξεπέρασαν τους 40 βαθμούς Κελσίου για πρώτη φορά στα χρονικά τον Ιούλιο του 2022, προκαλώντας εκτεταμένα προβλήματα. Αυτό θα ήταν εξαιρετικά απίθανο χωρίς την κλιματική κρίση, αναφέρει το WWA. Οι καύσωνες γίνονται επίσης μεγαλύτεροι και χειρότεροι σε πολλά μέρη του κόσμου, συμπεριλαμβανομένου του Ηνωμένου Βασιλείου.

Μια θεωρία υποστηρίζει ότι οι υψηλότερες θερμοκρασίες στην Αρκτική – η οποία έχει θερμανθεί σχεδόν τέσσερις φορές ταχύτερα από τον παγκόσμιο μέσο όρο – προκαλούν επιβράδυνση των ισχυρών ανέμων που ονομάζονται «ρεύμα πίδακα», αυξάνοντας την πιθανότητα θερμικών θόλων. Ένας θερμικός θόλος αναμένεται να πλήξει το δυτικό τμήμα των ΗΠΑ τις επόμενες ημέρες – επηρεάζοντας περισσότερους από 34 εκατομμύρια κατοίκους στην Καλιφόρνια, τη Νεβάδα, τη Γιούτα και την Αριζόνα.

Οι μετεωρολόγοι προβλέπουν ότι οι θερμοκρασίες θα είναι 5,5-11 βαθμούς Κελσίου πάνω από το κανονικό, θέτοντας ενδεχομένως σε κίνδυνο την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον από τις πυρκαγιές που θα ακολουθήσουν.

Διαβασε ακομα

Ακραίοι καύσωνες, ξηρασία, φωτιές, πλημμύρες: Θα συνεχίσεις να αγνοείς την κλιματική κρίση;

Μεγαλύτερη ξηρασία

Η σύνδεση της κλιματικής κρίσης με συγκεκριμένες μεμονωμένες ξηρασίες μπορεί να είναι δύσκολη. Η διαθεσιμότητα του νερού δεν εξαρτάται μόνο από τη θερμοκρασία και τις βροχοπτώσεις, καθώς τα φυσικά καιρικά συστήματα παίζουν επίσης σημαντικό ρόλο. Αυτό συνέβη με την ξηρασία στη νότια Αφρική στις αρχές του 2024.

Όμως οι καύσωνες που τροφοδοτούνται από την κλιματική κρίση μπορούν να επιδεινώσουν τις παρατεταμένες ξηρασίες λόγω της εκτεταμένης ξήρανσης του εδάφους. Αυτό κάνει τον αέρα από πάνω να θερμαίνεται πιο γρήγορα, οδηγώντας σε υψηλότερες θερμοκρασίες. Επιπλέον, σε περιόδους καύσωνα, η αυξημένη ζήτηση νερού, ιδίως από τους αγρότες, επιβαρύνει ακόμη περισσότερο την παροχή νερού.

Σε ορισμένες περιοχές της Ανατολικής Αφρικής οι βροχοπτώσεις μεταξύ 2020 και 2022 δεν ήταν αρκετές να ισορροπήσουν την κατάσταση καθώς η περιοχή υπέστη τη χειρότερη ξηρασία των τελευταίων 40 ετών. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να εκτοπιστούν 1,2 εκατομμύρια άνθρωποι μόνο στη Σομαλία.

Σύμφωνα με το WWA, η κλιματική κρίση έχει καταστήσει τις ξηρασίες -όπως αυτή της Αφρικής- τουλάχιστον 100 φορές πιο πιθανές μελλοντικά, σε σύγκριση με τις προηγούμενες δεκαετίες.

Η ανθρωπογενής αύξηση της θερμοκρασίας ήταν επίσης ο κύριος παράγοντας για τη χειρότερη ξηρασία στο τροπικό δάσος του Αμαζονίου εδώ και τουλάχιστον μισό αιώνα, το δεύτερο εξάμηνο του 2023.

Περισσότερη καύσιμη ύλη για πυρκαγιές

Οι πυρκαγιές συμβαίνουν φυσικά σε πολλά μέρη του κόσμου. Είναι δύσκολο να γνωρίζουμε αν η κλιματική κρίση προκάλεσε ή επιδείνωσε μια συγκεκριμένη πυρκαγιά, επειδή κι άλλοι παράγοντες είναι επίσης σχετικοί, όπως η μεταβαλλόμενη χρήση γης. Η κλιματική κρίση ωστόσο καθιστά πιο πιθανές τις καιρικές συνθήκες που απαιτούνται για την εξάπλωση των πυρκαγιών, λέει η IPCC, ενώ η ακραία, μακράς διάρκειας ζέστη αφαιρεί περισσότερη υγρασία από τα εδάφη και τη βλάστηση.

Αυτές οι ξηροθερμικές συνθήκες παρέχουν περισσότερη καύσιμη ύλη για τις πυρκαγιές, οι οποίες μπορούν να εξαπλωθούν με απίστευτη ταχύτητα, ιδίως αν οι άνεμοι είναι ισχυροί. Ο Καναδάς βίωσε μακράν τη χειρότερη περίοδο πυρκαγιών που έχει καταγραφεί ποτέ το 2023. Η κλιματική κρίση υπερδιπλασίασε την πιθανότητα εμφάνισης ακραίων καιρικών συνθηκών «πυρκαγιάς» στον ανατολικό Καναδά τον Μάιο και τον Ιούνιο του 2023, οι οποίες βοήθησαν στην εξάπλωση των πυρκαγιών, αναφέρει η WWA.

Η άνοδος των θερμοκρασιών μπορεί επίσης να αυξήσει την πιθανότητα εμφάνισης κεραυνών στα βορειότερα δάση του κόσμου, πυροδοτώντας πυρκαγιές. Σε συνδυασμό με τις επιπτώσεις της μεταβαλλόμενης χρήσης γης, οι ακραίες πυρκαγιές αναμένεται να γίνουν συχνότερες και εντονότερες στο μέλλον σε παγκόσμιο επίπεδο, σύμφωνα με το Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα του ΟΗΕ (UNEP), ενώ σύμφωνα με το UNEP ο αριθμός των πιο ακραίων πυρκαγιών μπορεί να αυξηθεί έως και 50% έως το 2100.

Με πληροφορίες από BBC