Το κλιματικό κόστος των δύο πρώτων ετών του πολέμου της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας ήταν μεγαλύτερο από τις ετήσιες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου που παράγονται μεμονωμένα από 175 χώρες, επιδεινώνοντας την παγκόσμια κλιματική κρίση, εκτός από τον αυξανόμενο αριθμό των νεκρών και την εκτεταμένη καταστροφή, αποκαλύπτει έρευνα.

Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία δημιούργησε τουλάχιστον 175 εκατ. τόνους ισοδύναμου διοξειδίου του άνθρακα (tCO2e), εν μέσω μιας αύξησης των εκπομπών από άμεσες πολεμικές επιχειρήσεις, πυρκαγιές, αναδρομολογήσεις πτήσεων, αναγκαστική μετανάστευση και διαρροές που προκλήθηκαν από στρατιωτικές επιθέσεις σε υποδομές ορυκτών καυσίμων – καθώς και το μελλοντικό κόστος άνθρακα της ανοικοδόμησης, σύμφωνα με την πιο ολοκληρωμένη ανάλυση που έχει γίνει ποτέ για τις επιπτώσεις των συγκρούσεων στο κλίμα.

Οι 175 εκατ. τόνοι περιλαμβάνουν διοξείδιο του άνθρακα, οξείδιο του αζώτου και εξαφθοριούχο θείο (SF6), το πιο ισχυρό από όλα τα αέρια του θερμοκηπίου. Αυτό ισοδυναμεί με τη λειτουργία 90 εκατομμυρίων βενζινοκίνητων αυτοκινήτων για ένα ολόκληρο έτος – και είναι περισσότερο από τις συνολικές εκπομπές που παρήχθησαν μεμονωμένα από χώρες όπως η Ολλανδία, η Βενεζουέλα και το Κουβέιτ το 2022.

Ιστορικά, οι κυβερνήσεις δεν έχουν υπολογίσει επαρκώς το κλιματικό κόστος του πολέμου – και του στρατιωτικού βιομηχανικού συμπλέγματος ευρύτερα. Τα επίσημα δεδομένα είναι εξαιρετικά αποσπασματικά ή ανύπαρκτα λόγω του στρατιωτικού απορρήτου και η πρόσβαση των ερευνητών στην πρώτη γραμμή είναι περιορισμένη. Το οικονομικό κόστος των αερίων του θερμοκηπίου, το οποίο θα έχει παγκόσμιες συνέπειες, είναι ακόμη λιγότερο κατανοητό.

Διαβασε ακομα

Κάθε χρόνο πεθαίνουν 1,7 εκατ. παιδιά κάτω των 5 ετών λόγω κλιματικής κρίσης

Αλλά σύμφωνα με τη νέα έκθεση της Πρωτοβουλίας για την Καταγραφή των Αερίων του Θερμοκηπίου του Πολέμου (IGGAW) – μιας ερευνητικής συλλογικότητας που χρηματοδοτείται εν μέρει από τη γερμανική και τη σουηδική κυβέρνηση και το Ευρωπαϊκό Ίδρυμα για το Κλίμα – η Ρωσική Ομοσπονδία αντιμετωπίζει ένα λογαριασμό κλιματικών αποζημιώσεων ύψους σχεδόν 30 δισ. ευρώ από τους πρώτους 24 μήνες του πολέμου.

Η γενική συνέλευση του ΟΗΕ δήλωσε ότι η Ρωσία θα πρέπει να αποζημιώσει την Ουκρανία για τον πόλεμο, οδηγώντας το Συμβούλιο της Ευρώπης στη δημιουργία ενός μητρώου ζημιών, το οποίο θα περιλαμβάνει τις κλιματικές εκπομπές. Τα δεσμευμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τον διακανονισμό του κόστους. Η εκτίμηση για τις αποζημιώσεις βασίζεται σε μια πρόσφατη μελέτη που υπολόγισε το κοινωνικό κόστος του άνθρακα σε 170 ευρώ για κάθε τόνο εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.

Ο επικεφαλής συγγραφέας του IGGAW, Λέναρντ ντε Κλερκ, δήλωσε: «Η Ρωσία βλάπτει την Ουκρανία αλλά και το κλίμα μας. Αυτός ο «άνθρακας της σύγκρουσης» είναι σημαντικός και θα γίνει αισθητός σε παγκόσμιο επίπεδο. Η Ρωσική Ομοσπονδία πρέπει να υποχρεωθεί να πληρώσει γι’ αυτό, ένα χρέος που οφείλει στην Ουκρανία και στις χώρες του παγκόσμιου Νότου που θα υποφέρουν περισσότερο από την κλιματική ζημία».

Η έκθεση είναι η πιο ολοκληρωμένη ανάλυση του κλιματικού κόστους οποιασδήποτε σύγκρουσης – και η πρώτη φορά που υπολογίζονται αποζημιώσεις για τις κλιματικές επιπτώσεις του πολέμου.

Διαβασε ακομα

$5 δισ. από το τίποτα: Η απάτη του αιώνα στηρίχθηκε σε κάτι τόσο απλό

Τι διαπίστωσε η έκθεση

• Το ένα τρίτο των πολεμικών εκπομπών προέρχεται απευθείας από στρατιωτικές δραστηριότητες, με τα καύσιμα που χρησιμοποιούνται από τα ρωσικά στρατεύματα να αντιστοιχούν σε 35 εκατ. tCO2e – τη μεγαλύτερη πηγή αερίων του θερμοκηπίου. Άλλες πηγές περιλαμβάνουν την κατασκευή εκρηκτικών υλών έντασης άνθρακα, πυρομαχικών και αμυντικών τειχών κατά μήκος των γραμμών του μετώπου και από τις δύο χώρες, καθώς και τα καύσιμα που χρησιμοποιούνται από τους συμμάχους για την παράδοση στρατιωτικού εξοπλισμού.
• Άλλο ένα τρίτο αποδίδεται στις τεράστιες ποσότητες χάλυβα και σκυροδέματος που θα χρειαστούν για την ανοικοδόμηση των κατεστραμμένων σχολείων, σπιτιών, γεφυρών, εργοστασίων και εγκαταστάσεων ύδρευσης. Ορισμένες ανακατασκευές έχουν ήδη πραγματοποιηθεί και σε ορισμένες περιπτώσεις οι δομές που αντικαταστάθηκαν έχουν καταστραφεί ξανά. Η κλίμακα των επιπτώσεων στον άνθρακα θα εξαρτηθεί, μακροπρόθεσμα, από το αν θα χρησιμοποιηθούν για την ανοικοδόμηση παραδοσιακές, υψηλής έντασης άνθρακα ή σύγχρονες, πιο βιώσιμες τεχνικές και υλικά, σύμφωνα με τη Νέτα Κρόφορντ, συγγραφέα του βιβλίου The Pentagon, Climate Change and War (Πεντάγωνο, κλιματική αλλαγή και πόλεμος).
• Το τελευταίο τρίτο δημιουργήθηκε από τις πυρκαγιές, την αναδιάταξη της πορείας των εμπορικών αεροσκαφών, τα χτυπήματα στις ενεργειακές υποδομές και, σε μικρότερο βαθμό, τον εκτοπισμό σχεδόν 7 εκατομμυρίων Ουκρανών και Ρώσων.

Οι πυρκαγιές έχουν αυξηθεί σε μέγεθος και ένταση και στις δύο πλευρές των συνόρων μετά την εισβολή. Στην πρώτη ανάλυση του είδους της, 2,47 εκατ. στρέμματα καμένων αγρών και δασών συνδέθηκαν με στρατιωτικά αίτια, αντιπροσωπεύοντας το 13% του συνολικού κόστους άνθρακα. Οι περισσότερες πυρκαγιές έλαβαν χώρα κοντά στις γραμμές του μετώπου, αλλά μικρές πυρκαγιές ξέφυγαν από τον έλεγχο σε ολόκληρη τη χώρα λόγω της αναδιάταξης δασολόγων, πυροσβεστικών πληρωμάτων και εξοπλισμού. Σχεδόν το 40% των 4.216 πυροσβεστικών οχημάτων της Ουκρανίας υπέστησαν ζημιές.

Η Ρωσία στόχευσε σκόπιμα τις ενεργειακές υποδομές, ιδίως κατά τους πρώτους μήνες του πολέμου, δημιουργώντας μεγάλες διαρροές ισχυρών αερίων του θερμοκηπίου. Το μεθάνιο που διέφυγε στη θάλασσα μετά την καταστροφή των αγωγών Nord Stream 2 δημιούργησε περίπου 14 εκατ. τόνους CO2e. Άλλοι 40 τόνοι SF6 (που ισοδυναμούν με περίπου 1 εκατ. τόνους CO2e), πιστεύεται ότι διέρρευσαν στην ατμόσφαιρα λόγω των ρωσικών χτυπημάτων στις εγκαταστάσεις του δικτύου υψηλής τάσης της Ουκρανίας. Το SF6 χρησιμοποιείται για τη μόνωση των ηλεκτρικών διακοπτών και έχει σχεδόν 23.000 φορές μεγαλύτερο θερμικό δυναμικό από το διοξείδιο του άνθρακα.

Η κατανάλωση αεροπορικών καυσίμων έχει εκτοξευθεί στα ύψη, καθώς οι ευρωπαϊκές και αμερικανικές εμπορικές αεροπορικές εταιρείες απαγορεύεται να εισέρχονται στον ρωσικό εναέριο χώρο, ενώ οι αυστραλιανοί και ορισμένοι ασιατικοί αερομεταφορείς ακολουθούν προληπτικά κυκλικές διαδρομές. Τα επιπλέον μίλια έχουν δημιουργήσει τουλάχιστον 24 εκατ. τόνους CO2.

Διαβασε ακομα

Κλιματική κρίση: Στο υψηλότερο επίπεδο όλων των εποχών ο ρυθμός υπερθέρμανσης του πλανήτη

Η αναγκαστική μετακίνηση των ανθρώπων – για να ξεφύγουν από τις επιπτώσεις του πολέμου ή της επιστράτευσης – δημιούργησε σχεδόν 3,3 εκατομμύρια τόνους CO2e, σύμφωνα με την ανάλυση. Αυτό περιλαμβάνει τις εκπομπές που σχετίζονται με τη μετακίνηση πάνω από 5 εκατομμυρίων Ουκρανών που αναζητούν καταφύγιο στην Ευρώπη, καθώς και εκατομμυρίων εσωτερικά εκτοπισμένων, καθώς και Ρώσων που φεύγουν από τη Ρωσία.

«Η ανάλυση είναι το πιο ενημερωμένο και εμπεριστατωμένο στιγμιότυπο που διαθέτουμε για τις κλιματικές συνέπειες της ρωσικής εισβολής, συμβάλλοντας στην άρση της ομίχλης του πολέμου που υπάρχει και όσον αφορά το περιβαλλοντικό κόστος των συγκρούσεων», δήλωσε ο Ρουσλάν Στρίλετς, υπουργός Προστασίας του Περιβάλλοντος και των Φυσικών Πόρων της Ουκρανίας. «Θα αποτελέσει βασικό πυλώνα στην υπόθεση αποζημιώσεων που χτίζουμε κατά της Ρωσίας».

Συνολικά, οι κλιματικές συνέπειες του πολέμου και της κατοχής είναι ελάχιστα κατανοητές. Χάρη σε μεγάλο βαθμό στην πίεση των ΗΠΑ, η αναφορά των στρατιωτικών εκπομπών είναι εθελοντική και μόνο τέσσερις χώρες υποβάλλουν κάποια ελλιπή στοιχεία στη σύμβαση-πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή (UNFCCC), η οποία διοργανώνει τις ετήσιες συνομιλίες για το κλίμα.

Μια πρόσφατη μελέτη διαπίστωσε ότι οι στρατοί ευθύνονται για σχεδόν το 5,5% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου ετησίως – περισσότερο από ό,τι οι αεροπορικές και ναυτιλιακές βιομηχανίες μαζί. Το γεγονός αυτό καθιστά το παγκόσμιο στρατιωτικό αποτύπωμα άνθρακα – ακόμη και χωρίς να συνυπολογίζεται η αύξηση των εκπομπών που σχετίζονται με τις συγκρούσεις – μεγαλύτερο από αυτό όλων των χωρών εκτός από τις ΗΠΑ, την Κίνα και την Ινδία.

Διαβασε ακομα

Ανοίγουν οι «Πύλες της Κολάσεως»: Μία ωρολογιακή βόμβα για τον πλανήτη

Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία προκάλεσε αύξηση των στρατιωτικών δαπανών, ιδίως στην Ευρώπη, ενισχύοντας τη ζήτηση για εκρηκτικά, χάλυβα και άλλα υλικά υψηλής έντασης άνθρακα που αναπόφευκτα θα οδηγήσουν σε περισσότερες στρατιωτικές εκπομπές – οι οποίες δεν θα ληφθούν υπόψη από τις χώρες ή τα διεθνή σχέδια δράσης για την κλιματική αλλαγή.

«Η νέα νομισματική εκτίμηση των κλιματικών ζημιών αναδεικνύει τον σημαντικό ρόλο της λογιστικής καταγραφής των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου για τις συγκρούσεις», δήλωσε η Λίνσεϊ Κότρελ, υπεύθυνη περιβαλλοντικής πολιτικής στο Παρατηρητήριο Συγκρούσεων και Περιβάλλοντος. «Χρειαζόμαστε επειγόντως διεθνή συμφωνία για τον τρόπο μέτρησης και αντιμετώπισης των συγκρούσεων και των στρατιωτικών εκπομπών».

Με πληροφορίες από Guardian