Η ραγδαία αύξηση της ζήτησης αβοκάντο στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική έχει οδηγήσει στον τριπλασιασμό της παγκόσμιας παραγωγής του μέσα σε μόλις 20 χρόνια. Ωστόσο, αυτό το δημοφιλές φρούτο γίνεται όλο και πιο αμφιλεγόμενο λόγω των περιβαλλοντικών επιπτώσεων της καλλιέργειας και διανομής του σε όλο τον κόσμο.

Τα ζητήματα αυτά δεν είναι εγγενή στο ίδιο το αβοκάντο, το οποίο – εννοείται – πως θα μπορούσε να αποτελεί βασικό συστατικό μίας βιώσιμης, υγιεινής διατροφής, αλλά περισσότερο αντικατοπτρίζουν ορισμένα προβλήματα που είναι βαθιά ριζωμένα και σχετίζονται με την παραγωγή του.

Τα αβοκάντο κατάγονται από την Κεντρική και τη Νότια Αμερική, όπου το θερμό, εύκρατο κλίμα παρέχει ιδανικές συνθήκες καλλιέργειας. Υπάρχουν εκατοντάδες ποικιλίες, ωστόσο, αυτή που οι περισσότεροι από εμάς γνωρίζουμε σήμερα είναι η ποικιλία Hass, η οποία ανάγεται σε ένα μόνο δέντρο που φυτεύτηκε πριν από σχεδόν 100 χρόνια.

Αβοκάντο: Ένα δημοφιλές superfood

Μέρος της αύξησης της δημοτικότητας του αβοκάντο τις τελευταίες δεκαετίες οφείλεται στην προώθησή του ως «υπερτροφή». Παρόλο που ορισμένοι ισχυρισμοί για τα οφέλη που έχει στην υγεία μπορεί να είναι υπερβολικοί, τα αβοκάντο αποτελούν όντως μια καλή πηγή βιταμινών, μετάλλων και ακόρεστων λιπαρών.

Γιατί λοιπόν έχουν γίνει τόσο αμφιλεγόμενα; Όπως πολλές σύγχρονες γεωργικές καλλιέργειες, οι περισσότερες φυτείες αβοκάντο βασίζονται σε μεγάλο βαθμό σε λιπάσματα και ορυκτά καύσιμα, συμβάλλοντας στην αύξηση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.

Επιπλέον, έχουν μικρότερες αποδόσεις από άλλες καλλιέργειες, με αποτέλεσμα να έχουν υψηλότερο αποτύπωμα άνθρακα ανά κιλό καρπού: Κατά μέσο όρο, τα αβοκάντο έχουν αποτύπωμα άνθρακα περίπου 2,5 κιλά ισοδύναμου διοξειδίου του άνθρακα (CO2) ανά κιλό – δηλαδή όλα τα αέρια του θερμοκηπίου που προκύπτουν από την παραγωγή και τη μεταφορά των αβοκάντο, όπως το διοξείδιο του άνθρακα, το μεθάνιο και το οξείδιο του αζώτου.

Το ανθρακικό αποτύπωμα των αβοκάντο είναι υπερδιπλάσιο σε σχέση με τις μπανάνες (0,9 kg ανά κιλό) και πάνω από πέντε φορές υψηλότερο από τα μήλα (0,4 kg ανά κιλό), αν και είναι ελάχιστα χειρότερο από τις ντομάτες (2 kg ανά κιλό).

Διαβασε ακομα

Ο όμορφος πλανήτης μας απειλείται: Μια θλιβερή πραγματικότητα σε εικόνες

Η μεταφορά με πλοία

Τα παραπάνω στοιχεία αυτά είναι ελάχιστα, ωστόσο, σε σύγκριση με το παγκόσμιο μέσο αποτύπωμα άνθρακα των περισσότερων προϊόντων ζωικής προέλευσης. Ένα κιλό αυγά, για παράδειγμα, έχει αποτύπωμα άνθρακα 4,6 kg, ένα κιλό κοτόπουλο έχει αποτύπωμα άνθρακα 9,8 kg, ενώ ένα κιλό μοσχαρίσιο κρέας έχει ως αποτέλεσμα 85 kg CO2 κατά μέσο όρο.

Επιπλέον, η συντριπτική πλειονότητα των αβοκάντο, για όσους μένουν εκτός Αμερικής, μεταφέρεται με πλοία, τα οποία έχουν σχετικά χαμηλή περιεκτικότητα σε άνθρακα λόγω των τεράστιων ποσοτήτων που μπορούν να μεταφέρουν σε ένα μόνο ταξίδι.

Η ναυτιλία όμως συνεπάγεται και άλλα ζητήματα. Η υπερβολική εξάρτηση από τους θαλάσσιους δρόμους έχει δημιουργήσει ένα σύστημα τροφίμων που είναι ευάλωτο σε διάφορες αναταραχές, όπως ήταν για παράδειγμα το μπλοκάρισμα της διώρυγας του Σουέζ από ένα πλοίο μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων το 2021 ή ακόμα χειρότερα, οι πόλεμοι σε διάφορα μέρη του κόσμου. Τέτοια περιστατικά μπορούν να οδηγήσουν σε ελλείψεις τροφίμων σε πολλές άλλες χώρες.

Το πρόβλημα είναι πιθανό να ενταθεί καθώς η κλιματική κρίση οξύνεται. Το ζήτημα αυτό, εξάλλου, δεν αφορά μόνο στο αβοκάντο, αλλά και σε όλα τα τρόφιμα που διανύουν μακρινές αποστάσεις για να γεμίζουν τα ράφια των σούπερ μάρκετ.

Έτσι, η στροφή προς τα τοπικά προϊόντα θα μπορούσε να αποτρέψει μελλοντικές ελλείψεις τροφίμων.

Διαβασε ακομα

Οι 10 μύθοι για τη διατροφή σου που πρέπει να ξεχάσεις

Περιβαλλοντική επιβάρυνση

Τα δέντρα αβοκάντο απαιτούν κατά μέσο όρο περίπου 1.000 λίτρα νερού ανά κιλό. Αυτός ο αριθμός είναι πολύ υψηλότερος από τα περισσότερα φρούτα και λαχανικά, αλλά χαμηλότερος από ορισμένα δημητριακά, όπως το ρύζι. Το κύριο πρόβλημα είναι ότι τα αβοκάντο καλλιεργούνται σε περιοχές που ήδη αντιμετωπίζουν προβλήματα λειψυδρίας.

Το Μεξικό, ο μεγαλύτερος παραγωγός αβοκάντο στον κόσμο, βιώνει παρατεταμένες περιόδους ξηρασίας, οπότε η άρδευση των φυτειών αβοκάντο μπορεί να υπονομεύσει την πρόσβαση του τοπικού πληθυσμού στο νερό. Το ζήτημα, μάλιστα, της δίκαιης κατανομής του νερού θα μπορούσε να επιδεινωθεί τις επόμενες δεκαετίες.

Υπάρχουν επίσης, σύμφωνα με το The Conversation, επιπτώσεις στη φύση που πρέπει να ληφθούν υπόψη. Παραδοσιακά, τα δέντρα αβοκάντο φυτεύονταν σε μικτά αγροτεμάχια με άλλες καλλιέργειες και συγκομίζονταν ως τροφή διαβίωσης, ενώ μόνο το πλεόνασμα εξάγονταν. Η πρακτική αυτή άλλαξε καθώς αυξήθηκε η ζήτηση από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη.

Σήμερα τα αβοκάντο καλλιεργούνται κυρίως ως εξαγωγική καλλιέργεια, με την παραγωγή να στρέφεται σε μεγάλες, μονοκαλλιεργητικές φυτείες για τη μεγιστοποίηση της παραγωγικότητας. Αυτές οι μονοκαλλιέργειες έχουν εκτοπίσει άλλες ντόπιες καλλιέργειες και είναι πολύ πιο ευάλωτες σε παράσιτα και ασθένειες απ’ ό,τι οι μικτές φυτεύσεις.

Διαβασε ακομα

Όχι, στην εποχή του Λίθου δεν έτρωγαν τις τεράστιες μπριζόλες που βλέπαμε στους Flintstones

Χημικά φυτοφάρμακα και συνθετικά λιπάσματα

Όλα τα παραπάνω οδήγησαν σε μεγαλύτερες ποσότητες χημικών φυτοφαρμάκων και συνθετικών λιπασμάτων στις καλλιέργειες αβοκάντο, επηρεάζοντας αρνητικά τη βιοποικιλότητα, την ποιότητα του εδάφους και την ανθρώπινη υγεία.

Ακόμη χειρότερα, σε ορισμένες περιοχές, οι νέες φυτείες αβοκάντο οδηγούν στην αποψίλωση των δασών. Μέχρι και 25.000 εκτάρια δάσους αποψιλώνονται κάθε χρόνο στην πολιτεία Michoacán, την κύρια περιοχή παραγωγής αβοκάντο του Μεξικού, η οποία προμηθεύει το μεγαλύτερο μέρος των αβοκάντο που πωλούνται στις ΗΠΑ.

Το Michoacán έχει πλούσια δασική κάλυψη που φιλοξενεί αρκετά ζώα που απειλούνται με εξαφάνιση, όπως τζάγκουαρ, κούγκαρ και κογιότ. Η αύξηση της παραγωγής αβοκάντο στην περιοχή αυτή θα μπορούσε επομένως να αποτελέσει τεράστια απειλή για τη βιοποικιλότητα.

Τέλος, πρέπει να ληφθούν υπόψη οι ανθρώπινες επιπτώσεις. Ενώ το εμπόριο αβοκάντο μπορεί να βοηθήσει τους τοπικούς πληθυσμούς παρέχοντας εισόδημα στους αγρότες, είναι επίσης αυτοί που αισθάνονται το κύριο βάρος των περιβαλλοντικών ζητημάτων. Επιπλέον, οι φυτείες αβοκάντο έχουν συνδεθεί με το οργανωμένο έγκλημα και τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Διαβασε ακομα

Εκθρονίζοντας το αβοκάντο: Η νέα τάση στο brunch θέλει πουρέ αρακά στο ψωμί

Δυστυχώς, δεν υπάρχουν εύκολες λύσεις. Η αναζήτηση αβοκάντο δίκαιου εμπορίου ή βιολογικής παραγωγής μπορεί να βοηθήσει, αλλά οι διαδικασίες πιστοποίησης απέχουν πολύ από το να είναι τέλειες και συχνά είναι πολύ ακριβές για τους μικρούς αγρότες στις αναπτυσσόμενες χώρες.

Η καλύτερη συμβουλή για τους καταναλωτές είναι ίσως να εξετάζουν εναλλακτικές ποικιλίες αβοκάντο, όπου είναι δυνατόν, ώστε να μειωθεί η ζήτηση για μονοκαλλιέργειες. Όπου αυτές δεν είναι διαθέσιμες, το επόμενο καλύτερο πράγμα είναι πιθανώς να προσπαθήσουμε να διατηρήσουμε το αβοκάντο ως απόλαυση και όχι ως καθημερινή βασική τροφή.

Με πληροφορίες από The Conversation