icon zoom-in

Μεγέθυνση κειμένου

Α Α Α

Κάποτε αυτό το παγόβουνο είχε έκταση 3.900 τετραγωνικά χιλιόμετρα, αλλά οι τελευταίες δορυφορικές εικόνες δείχνουν ότι αποσυντίθεται αργά. Τώρα είναι περίπου 3.500 τετραγωνικά χιλιόμετρα, δηλαδή περίπου το μέγεθος της αγγλικής κομητείας της Κορνουάλης

Το μεγαλύτερο παγόβουνο στον κόσμο βρίσκεται σε πορεία σύγκρουσης με ένα απομακρυσμένο βρετανικό νησί, θέτοντας ενδεχομένως σε κίνδυνο πιγκουίνους και φώκιες.

Το παγόβουνο περιστρέφεται βόρεια από την Ανταρκτική προς τη Νότια Γεωργία, ένα δύσβατο βρετανικό έδαφος και καταφύγιο άγριας ζωής, όπου θα μπορούσε να προσκρούσει και να συντριβεί σε κομμάτια. Αυτή τη στιγμή βρίσκεται σε απόσταση 173 μιλίων (280 χιλιομέτρων).

Αμέτρητα πουλιά και φώκιες πέθαναν στους παγωμένους όρμους και τις παραλίες της Νότιας Γεωργίας όταν τα προηγούμενα γιγάντια παγόβουνα τα εμπόδισαν να βρουν τροφή.

«Τα παγόβουνα είναι εγγενώς επικίνδυνα. Θα ήμουν εξαιρετικά ευτυχής αν απλά μας προσπερνούσε τελείως», δηλώνει ο καπετάνιος Σάιμον Γουάλας στο BBC News, μιλώντας από το κυβερνητικό σκάφος Pharos της Νότιας Γεωργίας.

Σε όλο τον κόσμο μια ομάδα επιστημόνων, ναυτικών και ψαράδων ελέγχουν με αγωνία τις δορυφορικές εικόνες για να παρακολουθούν τις καθημερινές κινήσεις αυτού του «βασιλιά» των παγόβουνων.

Είναι γνωστό ως A23a και είναι ένα από τα παλαιότερα παγόβουνα του κόσμου.

Αποκολλήθηκε, ή έσπασε, από την παγοκρηπίδα Filchner στην Ανταρκτική το 1986, αλλά κόλλησε στον πυθμένα της θάλασσας και στη συνέχεια παγιδεύτηκε σε μια ωκεάνια δίνη.

Τελικά, τον Δεκέμβριο, απελευθερώθηκε και τώρα βρίσκεται στο τελευταίο του ταξίδι, τρέχοντας με ταχύτητα προς τη λήθη.

Τα θερμότερα νερά βόρεια της Ανταρκτικής λιώνουν και αποδυναμώνουν τις τεράστιες πλευρές του που φτάνουν μέχρι τα 400 μέτρα, ψηλότερα από τον ουρανοξύστη Shard στο Λονδίνο.

Κάποτε είχε έκταση 3.900 τετραγωνικά χιλιόμετρα, αλλά οι τελευταίες δορυφορικές εικόνες δείχνουν ότι αποσυντίθεται αργά. Τώρα είναι περίπου 3.500 τετραγωνικά χιλιόμετρα, δηλαδή περίπου το μέγεθος της αγγλικής κομητείας της Κορνουάλης.

Και μεγάλες πλάκες πάγου αποσπώνται, βυθίζονται στα νερά γύρω από τις άκρες του.

Δορυφορική εικόνα από το Copernicus δείχνει το παγόβουνο A23a κοντά στο νησί Joinville στην Ανταρκτική
Δορυφορική εικόνα από το Copernicus δείχνει το παγόβουνο A23a κοντά στο νησί Joinville στην Ανταρκτική / Πηγή: EPA/EUROPEAN UNION

Το A23a μπορεί να σπάσει σε τεράστια τμήματα ανά πάσα στιγμή, τα οποία μπορεί στη συνέχεια να παραμείνουν εκεί για χρόνια, σαν πλωτές πόλεις πάγου που περιφέρονται ανεξέλεγκτα γύρω από τη Νότια Γεωργία.

Αυτό δεν είναι το πρώτο τεράστιο παγόβουνο που απειλεί τη Νότια Γεωργία και τα νησιά Σάντουιτς.

Το 2004, ένα από αυτά με την ονομασία Α38 προσάραξε στην ηπειρωτική υφαλοκρηπίδα, αφήνοντας νεκρούς νεοσσούς πιγκουίνων και νεογνά φώκιας στις παραλίες, καθώς τεράστια κομμάτια πάγου εμπόδιζαν την πρόσβασή τους σε περιοχές διατροφής.

Η περιοχή φιλοξενεί πολύτιμες αποικίες βασιλικών πιγκουίνων και εκατομμύρια θαλάσσιους ελέφαντες και φώκιες.

«Η Νότια Γεωργία βρίσκεται σε αλέα παγόβουνων, οπότε οι επιπτώσεις είναι αναμενόμενες τόσο για την αλιεία, όσο και για την άγρια ζωή, και αμφότερες έχουν μεγάλη ικανότητα προσαρμογής», λέει ο Μαρκ Μπέλτσιερ, θαλάσσιος οικολόγος που παρέχει συμβουλές στην κυβέρνηση της Νότιας Γεωργίας.

Οι ναυτικοί και οι ψαράδες λένε ότι τα παγόβουνα αποτελούν αυξανόμενο πρόβλημα. Το 2023 ένα με την ονομασία A76 τους τρόμαξε όταν έφτασε κοντά στην προσάραξη.

«Κομμάτια του αναποδογύριζαν, οπότε έμοιαζαν με μεγάλους πύργους πάγου, μια πόλη πάγου στον ορίζοντα», λέει ο Μπέλτσιερ, ο οποίος είδε το παγόβουνο ενώ βρισκόταν στη θάλασσα.

Αυτές οι πλάκες παραμένουν ακόμη και σήμερα γύρω από τα νησιά.

«Είναι σε κομμάτια από το μέγεθος αρκετών γηπέδων του Γουέμπλεϊ μέχρι κομμάτια στο μέγεθος του γραφείου σου», λέει ο Άντριου Νιούμαν από την Argos Froyanes, μια αλιευτική εταιρεία που δραστηριοποιείται στη Νότια Γεωργία.

«Αυτά τα κομμάτια ουσιαστικά καλύπτουν το νησί – πρέπει να δουλέψουμε μέσα από αυτό», λέει ο καπετάνιος Γουάλας.

Οι ναύτες του πλοίου του πρέπει να βρίσκονται σε συνεχή επαγρύπνηση. «Έχουμε τους προβολείς αναμμένους όλη τη νύχτα για να προσπαθούμε να δούμε τον πάγο – μπορεί να έρθει από το πουθενά», εξηγεί.

Το Α76 ήταν μια «αλλαγή παιχνιδιού», σύμφωνα με τον Νιούμαν, με «τεράστιο αντίκτυπο στις δραστηριότητές μας και στη διατήρηση της ασφάλειας του πλοίου και του πληρώματός μας».

Και οι τρεις άνδρες περιγράφουν ένα περιβάλλον που μεταβάλλεται με ταχείς ρυθμούς, με ορατή την υποχώρηση των παγετώνων από χρόνο σε χρόνο και με ευμετάβλητα επίπεδα θαλάσσιου πάγου.

Η κλιματική αλλαγή είναι απίθανο να βρίσκεται πίσω από τη γέννηση του A23a, επειδή γεννήθηκε πριν από τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα, πριν από τις επιπτώσεις της αύξησης της θερμοκρασίας που παρατηρούμε τώρα.

Αλλά τα γιγάντια παγόβουνα είναι μέρος του μέλλοντός μας. Καθώς η Ανταρκτική γίνεται πιο ασταθής με τις θερμότερες θερμοκρασίες των ωκεανών και του αέρα, περισσότερα τεράστια κομμάτια των παγόβουνων θα αποσπώνται.

Παιχνίδια πιγκουίνων πάνω σε ένα παγόβουνο στον κόλπο Fildes στα νησιά South Shetland της Ανταρκτικής
Παιχνίδια πιγκουίνων πάνω σε ένα παγόβουνο στον κόλπο Fildes στα νησιά South Shetland της Ανταρκτικής / Πηγή: EPA/FELIPE TRUEBA

Πριν τελειώσει ο χρόνος του όμως, το Α23α άφησε ένα αποχαιρετιστήριο δώρο στους επιστήμονες.

Μια ομάδα της Βρετανικής Ανταρκτικής Έρευνας στο ερευνητικό σκάφος Sir David Attenborough βρέθηκε κοντά στο Α23α το 2023.

Οι επιστήμονες έσπευσαν να εκμεταλλευτούν τη σπάνια ευκαιρία να διερευνήσουν τι κάνουν τα τεράστια παγόβουνα στο περιβάλλον.

Το πλοίο έπλευσε σε μια ρωγμή στα γιγαντιαία τοιχώματα του παγόβουνου και η διδακτορική ερευνήτρια Λόρα Τέιλορ συνέλεξε πολύτιμα δείγματα νερού 400 μέτρα μακριά από τους βράχους του.

«Είδα ένα τεράστιο τείχος πάγου πολύ ψηλότερα από μένα, όσο μπορούσα να δω. Είχε διαφορετικά χρώματα σε διαφορετικά σημεία. Κομμάτια έπεφταν – ήταν αρκετά μαγευτικό», εξηγεί από το εργαστήριό της στο Κέιμπριτζ, όπου αναλύει τώρα τα δείγματα.

Η εργασία της εξετάζει τον αντίκτυπο που έχει το λιωμένο νερό στον κύκλο του άνθρακα στον νότιο ωκεανό.

«Αυτό δεν είναι απλώς νερό όπως αυτό που πίνουμε. Είναι γεμάτο θρεπτικά συστατικά και χημικές ουσίες, καθώς και μικροσκοπικά ζώα όπως το φυτοπλαγκτόν που έχουν παγώσει στο εσωτερικό του», λέει η Τέιλορ.

Καθώς λιώνει, το παγόβουνο απελευθερώνει αυτά τα στοιχεία στο νερό, αλλάζοντας τη φυσική και τη χημεία του ωκεανού.

Αυτό θα μπορούσε να αποθηκεύσει περισσότερο άνθρακα βαθιά στον ωκεανό, καθώς τα σωματίδια βυθίζονται από την επιφάνεια. Αυτό θα μπορούσε φυσικά να κλειδώσει μέρος των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα του πλανήτη που συμβάλλουν στην κλιματική αλλαγή.

Τα παγόβουνα είναι διαβόητα απρόβλεπτα και κανείς δεν ξέρει τι ακριβώς θα γίνει στη συνέχεια.

Σύντομα, όμως, το μεγαθήριο θα πρέπει να εμφανιστεί, να ξεπροβάλλει στον ορίζοντα των νησιών, τόσο μεγάλο όσο και η ίδια η περιοχή.