Υπερκαταιγίδες, απότομες κλιματικές αλλαγές και η πόλη της Νέας Υόρκης στον πάγο.

Με αυτόν τον τρόπο η χολιγουντιανή κινηματογραφική επιτυχία The Day After Tomorrow περιέγραψε την απότομη διακοπή της ροής των ρευμάτων του Ατλαντικού Ωκεανού και τις καταστροφικές της συνέπειες.

Παρά το ότι η σκοπιά του Χόλιγουντ ήταν υπερβολική, η ταινία του 2004 έθεσε ένα σοβαρό ερώτημα: Αν η υπερθέρμανση του πλανήτη κλείσει την εναλλασσόμενη ροή των ρευμάτων του Ατλαντικού, η οποία είναι ζωτικής σημασίας για τη μεταφορά θερμότητας από τις τροπικές περιοχές στα βόρεια γεωγραφικά πλάτη, πόσο απότομες και σοβαρές θα είναι οι κλιματικές αλλαγές;

Είκοσι χρόνια μετά την προβολή της ταινίας, γνωρίζουμε πολλά περισσότερα για τα ρεύματα του Ατλαντικού Ωκεανού.

Τα όργανα που αναπτύχθηκαν από το 2004 δείχνουν ότι η κυκλοφορία των ρευμάτων του Ατλαντικού Ωκεανού έχει επιβραδυνθεί τις τελευταίες δύο δεκαετίες, πιθανώς στην πιο αδύναμη κατάστασή της εδώ και σχεδόν μια χιλιετία.

Μελέτες δείχνουν επίσης ότι η κίνηση των ρευμάτων έφτασε σε ένα επικίνδυνο σημείο καμπής στο παρελθόν που την έστειλε σε μια απότομη, ασταμάτητη πτώση, και ότι θα μπορούσε να φτάσει ξανά σε αυτό το σημείο καμπής καθώς ο πλανήτης θερμαίνεται και οι παγετώνες και τα στρώματα πάγου λιώνουν.

Διαβασε ακομα

Η κλιματική κρίση σκοτώνει τις πολικές αρκούδες

Σε μια νέα μελέτη του Πανεπιστημίου της Ουτρέχτης, χρησιμοποιώντας την τελευταία γενιά κλιματικών μοντέλων της Γης, έγινε προσομοίωση της ροής του γλυκού νερού μέχρι η κυκλοφορία των ωκεανών να φτάσει σε αυτό το σημείο καμπής.

Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η κυκλοφορία θα μπορούσε να σταματήσει πλήρως μέσα σε έναν αιώνα από την επίτευξη του σημείου καμπής και ότι οδεύει προς αυτή την κατεύθυνση.

Αν συνέβαινε αυτό, η μέση θερμοκρασία θα έπεφτε κατά αρκετούς βαθμούς στη Βόρεια Αμερική, σε τμήματα της Ασίας και της Ευρώπης και οι άνθρωποι θα έβλεπαν σοβαρές και αλυσιδωτές συνέπειες σε όλο τον κόσμο.

Εντοπίστηκε επίσης ένα σημάδι έγκαιρης προειδοποίησης βασισμένο στη φυσική που μπορεί να προειδοποιήσει τον κόσμο όταν η κυκλοφορία του Ατλαντικού Ωκεανού πλησιάζει στο σημείο καμπής της.

Τι είναι ο ιμάντας μεταφοράς του ωκεανού και πώς λειτουργεί

Τα ωκεάνια ρεύματα καθοδηγούνται από τους ανέμους, τις παλίρροιες και τις διαφορές πυκνότητας του νερού.

Στην κυκλοφορία του Ατλαντικού Ωκεανού, το σχετικά θερμό και αλμυρό επιφανειακό νερό κοντά στον Ισημερινό ρέει προς τη Γροιλανδία.

Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του διασχίζει τη θάλασσα της Καραϊβικής, κάνει κύκλους στον Κόλπο του Μεξικού και στη συνέχεια ρέει κατά μήκος της ανατολικής ακτής των ΗΠΑ πριν διασχίσει τον Ατλαντικό.

Αυτό το ρεύμα, γνωστό και ως ρεύμα του Κόλπου, φέρνει θερμότητα στην Ευρώπη. Καθώς ρέει προς τα βόρεια και ψύχεται, η υδάτινη μάζα γίνεται βαρύτερη.

Μέχρι να φτάσει στη Γροιλανδία, αρχίζει να βυθίζεται και να ρέει προς τα νότια. Η βύθιση του νερού κοντά στη Γροιλανδία τραβάει νερό από άλλα σημεία του Ατλαντικού Ωκεανού και ο κύκλος επαναλαμβάνεται, σαν ιμάντας μεταφοράς.

Πάρα πολύ γλυκό νερό από το λιώσιμο των παγετώνων και το στρώμα πάγου της Γροιλανδίας μπορεί να αραιώσει την αλμύρα του νερού, εμποδίζοντάς το να βυθιστεί, και να αποδυναμώσει αυτόν τον ωκεάνιο ιμάντα μεταφοράς.

Ένας ασθενέστερος ιμάντας μεταφοράς μεταφέρει λιγότερη θερμότητα προς τα βόρεια και επιτρέπει επίσης σε λιγότερο βαρύ νερό να φτάσει στη Γροιλανδία, γεγονός που αποδυναμώνει περαιτέρω την ισχύ του ιμάντα μεταφοράς. Μόλις φτάσει στο σημείο καμπής, κλείνει γρήγορα.

Τι θα συμβεί στο κλίμα στο σημείο καμπής;

Η ύπαρξη ενός σημείου καμπής παρατηρήθηκε για πρώτη φορά σε ένα υπερβολικά απλουστευμένο μοντέλο της κυκλοφορίας του Ατλαντικού Ωκεανού στις αρχές της δεκαετίας του 1960.

Τα σημερινά πιο λεπτομερή κλιματικά μοντέλα υποδεικνύουν μια συνεχή επιβράδυνση της ισχύος του ιμάντα μεταφοράς στο πλαίσιο της κλιματικής αλλαγής.

Ωστόσο, μια απότομη διακοπή της κυκλοφορίας του Ατλαντικού Ωκεανού φάνηκε να απουσιάζει από αυτά τα κλιματικά μοντέλα.

Σε αυτό το σημείο έρχεται η μελέτη του Πανεπιστημίου της Ουτρέχτης που έγινε από τον ερευνητή René van Westen, τον καθηγητή Henk A. Dijkstra, και τον ειδικό στο Κλίμα Michael Kliphuis.

Οι ερευνητές πραγματοποίησαν ένα πείραμα με ένα λεπτομερές κλιματικό μοντέλο για να βρουν το σημείο καμπής για μια απότομη διακοπή λειτουργίας αυξάνοντας αργά την εισροή γλυκού νερού.

Διαπιστώσαν ότι μόλις φτάσει στο σημείο καμπής, ο ιμάντας μεταφοράς κλείνει μέσα σε 100 χρόνια. Η μεταφορά θερμότητας προς το βορρά μειώνεται έντονα, οδηγώντας σε απότομες κλιματικές αλλαγές.

Το αποτέλεσμα: Επικίνδυνο κρύο στο Βορρά

Οι περιοχές που επηρεάζονται από το ρεύμα του Κόλπου δέχονται σημαντικά λιγότερη θερμότητα όταν η κυκλοφορία σταματά. Αυτό ψύχει τη Βόρεια Αμερική και την ευρωπαϊκή ήπειρο κατά μερικούς βαθμούς.

Το ευρωπαϊκό κλίμα επηρεάζεται πολύ περισσότερο από το Ρεύμα του Κόλπου σε σχέση με άλλες περιοχές.

Στο πείραμά, αυτό σήμαινε ότι η θερμοκρασία σε τμήματα της ηπείρου άλλαζε περισσότερο από 3 βαθμούς Κελσίου ανά δεκαετία – πολύ πιο γρήγορα από τη σημερινή παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας κατά περίπου 0,2 C ανά δεκαετία.

Διαπιστώθηκε ότι τμήματα της Νορβηγίας θα αντιμετώπιζαν πτώση της θερμοκρασίας πάνω από 20 βαθμούς Κελσίου. Από την άλλη πλευρά, περιοχές στο νότιο ημισφαίριο θα θερμαίνονταν κατά μερικούς βαθμούς.

Αυτές οι μεταβολές της θερμοκρασίας εξελίσσονται σε διάστημα περίπου 100 ετών. Αυτό μπορεί να φαίνεται μεγάλο χρονικό διάστημα, αλλά σε τυπικές κλιματικές χρονικές κλίμακες, είναι απότομο.

Η διακοπή λειτουργίας του ιμάντα μεταφοράς θα επηρέαζε επίσης τη στάθμη της θάλασσας και τα πρότυπα βροχόπτωσης, τα οποία μπορούν να ωθήσουν άλλα οικοσυστήματα πιο κοντά στα σημεία καμπής τους.

Για παράδειγμα, το τροπικό δάσος του Αμαζονίου είναι ευάλωτο στη μείωση των βροχοπτώσεων. Αν το δασικό οικοσύστημα του μετατραπεί σε χορτολιβαδική έκταση, η μετάβαση θα απελευθερώσει διοξείδιο του άνθρακα στην ατμόσφαιρα και θα οδηγήσει στην απώλεια μιας πολύτιμης δεξαμενής διοξειδίου του άνθρακα, επιταχύνοντας περαιτέρω την κλιματική αλλαγή.

Η κυκλοφορία του ρεύματος του Κόλπου στον Ατλαντικό έχει επιβραδυνθεί σημαντικά στο απώτερο παρελθόν. Κατά τη διάρκεια των περιόδων των παγετώνων, όταν έλιωναν τα στρώματα πάγου που κάλυπταν μεγάλα τμήματα του πλανήτη, η εισροή γλυκού νερού επιβράδυνε την κυκλοφορία, προκαλώντας τεράστιες κλιματικές διακυμάνσεις.

Πότε λοιπόν θα δούμε αυτό το σημείο καμπής;

Το μεγάλο ερώτημα – πότε η κυκλοφορία του Ατλαντικού θα φτάσει σε σημείο καμπής – παραμένει αναπάντητο.

Οι παρατηρήσεις δεν πάνε αρκετά πίσω για να δώσουν ένα σαφές αποτέλεσμα. Ενώ μια πρόσφατη μελέτη πρότεινε ότι ο ιμάντας μεταφοράς πλησιάζει ταχύτατα το σημείο καμπής του, ενδεχομένως μέσα σε λίγα χρόνια, οι στατιστικές αυτές αναλύσεις έκαναν διάφορες υποθέσεις που προκαλούν αβεβαιότητα.

Αντίθετα, οι ερευνητές κατάφεραν να αναπτύξουν ένα βασισμένο στη φυσική και παρατηρήσιμο σήμα έγκαιρης προειδοποίησης που αφορά τη μεταφορά αλατότητας στο νότιο όριο του Ατλαντικού Ωκεανού. Μόλις φτάσουμε στο όριο, το σημείο καμπής είναι πιθανό να ακολουθήσει σε μία έως τέσσερις δεκαετίες.

Οι κλιματικές επιπτώσεις από τη μελέτη του Πανεπιστημίου της Ουτρέχτης υπογραμμίζουν τη σοβαρότητα μιας τέτοιας απότομης κατάρρευσης του ιμάντα μεταφοράς.

Οι αλλαγές στη θερμοκρασία, τη στάθμη της θάλασσας και τις βροχοπτώσεις θα επηρεάσουν σοβαρά την κοινωνία και οι κλιματικές αλλαγές θα είναι ασταμάτητες σε ανθρώπινες χρονικές κλίμακες.

Μπορεί να φαίνεται αντιφατικό να ανησυχεί κανείς για το ακραίο ψύχος καθώς ο πλανήτης θερμαίνεται, αλλά αν η κύρια κυκλοφορία του Ατλαντικού Ωκεανού κλείσει από την εισροή υπερβολικά πολλών υδάτων από το λιώσιμο των πάγων, αυτός είναι ο επικείμενος κίνδυνος.

Με πληροφορίες από The Conversation