Κάθε μέρα, εκατομμύρια άνθρωποι βασίζονται σε μια δόση καφεΐνης για να σηκωθούν από το κρεβάτι το πρωί, να αυξήσουν τη συγκέντρωσή τους στη δουλειά ή να ενισχύσουν τα επίπεδα ενέργειάς τους. Αν και πιστεύεται ευρέως ότι οι κόκκοι καφέ καλλιεργήθηκαν για πρώτη φορά στα υψίπεδα της Αιθιοπίας, χάρη στην Οθωμανική Αυτοκρατορία διαδόθηκε η πρώτη μέθοδος παρασκευής καφέ.

Φερμένοι από έναν κυβερνήτη του 16ου αιώνα από την Υεμένη στο παλάτι του σουλτάνου Σουλεϊμάν στην Κωνσταντινούπολη, οι κόκκοι καφέ καβουρντίζονταν, αλέθονταν και έβραζαν σε νερό σε ένα χάλκινο δοχείο, γνωστό ως cezve, πάνω στην καυτή θράκα.

Η κουλτούρα του καφέ

Το πρώτο καφενείο στην ιστορία άνοιξε στην Κωνσταντινούπολη το 1554, και μέχρι το πρώτο μισό του 17ου αιώνα είχαν ξεφυτρώσει περίπου 600 καφενεία σε όλη την πόλη. Τότε ήταν που γεννήθηκε η κουλτούρα του καφέ, όπως την ξέρουμε.

Αλλά αυτό δεν ήταν το Starbucks, λέει η Gizem Salcigil White, η οποία εργάζεται για περισσότερο από μια δεκαετία για να εισαγάγει τα μοναδικά έθιμα και τον σεβασμό της Τουρκίας για τον καφέ στις Ηνωμένες Πολιτείες μέσω της επιχείρησής της, της Turkish Coffee Lady.

Ο τουρκικός καφές δεν είναι ένας καφές για να τον πιεις στο χέρι, λέει, αλλά μοιάζει περισσότερο με ιεροτελεστία, όπως το περιγράφει. «Είναι εκεί που απολαμβάνεις τη στιγμή. Συμβολίζει τη φιλοξενία, τη φιλία και φέρνει τους ανθρώπους κοντά».

Ο τουρκικός καφές, βουτηγμένος στην παράδοση, συμπεριλήφθηκε στον κατάλογο άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της Unesco το 2013.

Στην Τουρκία, ο καφές αποτελεί βασικό στοιχείο στις κοινωνικές εκδηλώσεις, παίζοντας ρόλο στις τελετές αρραβώνων, στις οικογενειακές συγκεντρώσεις και στις γιορτές.

Ωστόσο, ένα από τα πιο μπερδεμένα τελετουργικά είναι το kahve fali, ή fal, η αρχαία τέχνη της ανάγνωσης της τύχης από τα κατακάθια του καφέ.

Η γέννηση της καφεμαντείας

Η παράδοση αυτή ανάγεται στο χαρέμι του σουλτάνου Σουλεϊμάν, καθώς οι γυναίκες αποκλείονταν από τα δημόσια καφενεία. Αντ’ αυτού, οι falcı, ή μάντεις, επιτρεπόταν να εισέρχονται στο χαρέμι για να διαβάζουν τα μοτίβα που παρέμεναν στο κατακάθι του καφέ τους.

Σε άλλους πολιτισμούς, η μαντεία ασκούνταν με φύλλα τσαγιού ή ιζήματα κρασιού, αλλά στην Κωνσταντινούπολη το κατακάθι του καφέ έγινε γρήγορα το προτιμώμενο εργαλείο επικοινωνίας.

Το τελετουργικό ήταν ένας τρόπος ανταλλαγής ειδήσεων και κουτσομπολιών, συμπεριλαμβανομένων των συζύγων που ευνοούσε ο σουλτάνος, εξηγεί η Salcigil White.

Περισσότερα από 500 χρόνια αργότερα, η καφεμαντεία (η πρακτική της μαντείας από κατακάθι καφέ ή φύλλα τσαγιού) εξακολουθεί να είναι ισχυρή στην Τουρκία.

Οι γυναίκες που λένε τον καφέ προσφέρουν πνευματική καθοδήγηση σε ορισμένα παραδοσιακά καφενεία, αλλά τα πράγματα έχουν εξελιχθεί για το σύγχρονο κοινό. Εκατομμύρια Τούρκοι έχουν πλέον εγγραφεί σε εφαρμογές Τεχνητής Νοημοσύνης για ανάγνωση καφέ ή που τους συνδέουν με εικονικούς μάντεις.

Οι περισσότεροι επισκέπτες στην Κωνσταντινούπολη που αναζητούν μάντεις κατευθύνονται στα λαμπερά φώτα της λεωφόρου İstiklal, όπου οι πινακίδες neon εμφανίζουν κάρτες ταρώ και αρχαγγέλους και μάντεις.

Όμως η καφεμαντεία γίνεται και σε πιο κλασικές και συνηθισμένες καφετέριες της Πόλης. Εκεί, απολαμβάνεις τον καφέ σου, που μπορεί να μην έχει περίτεχνα σχέδια όπως ο καπουτσίνο latte ή φανταχτερά σιρόπια, αλλά είναι γεμάτος συμβολισμούς.

Το διάβασμα του καφέ είναι μητριαρχικό, συνήθως περνάει από τις γιαγιάδες στις μητέρες, όπως εξήγησε στο BBC η Mutlu, που έγινε δημοφιλής στο λύκειο όταν ανακάλυψε την ικανότητά της να ερμηνεύει το μέλλον.

Τα φλιτζάνια φτάνουν στο τραπέζι και η ιεροτελεστία ξεκινά. Αφού πιεις τον καφέ σου, κάνεις μια ευχή, στριφογυρίζεις το φλιτζάνι τρεις φορές και το τοποθετείς μπρούμυτα στο πιατάκι για πέντε λεπτά, ώστε να πέσει το κατακάθι.

Τοποθετείς ένα δαχτυλίδι ή ένα νόμισμα στην κορυφή του φλιτζανιού, εστιάζοντας στις σχέσεις και στα οικονομικά αντίστοιχα, λες τη φράση neyse halim çiksin falim (ό,τι είμαι, ας είναι στο φλιτζάνι μου) και σηκώνεις το φλιτζάνι για να αποκαλυφθεί το πιατάκι.

Αν σχηματιστεί ένα εξόγκωμα από το κατακάθι, είναι σημάδι κακού ματιού, ενώ αν το φλιτζάνι κολλήσει στο πιατάκι, είναι σημάδι ότι όλες οι ευχές θα πραγματοποιηθούν.

Με το δάχτυλό της, η καφεμάντισσα χαράζει τη μία πλευρά του φλιτζανιού για να υποδείξει το παρελθόν και την άλλη πλευρά, το μέλλον.

Διατρέχει μέσα από ένα γλωσσάρι μοτίβων και σχημάτων, προσπαθώντας να αποκωδικοποιήσει ζώα, αριθμούς, εικόνες και γράμματα. Ένα πουλί, για παράδειγμα, είναι οιωνός καλών ειδήσεων, ένα άλογο ένας πρίγκιπας ή μια πριγκίπισσα, ένα ψάρι είναι καλή τύχη και ένα φίδι ένας εχθρός.

Οι αναγνώσεις δεν έχουν να κάνουν μόνο με τα σύμβολα, αλλά και με τη σκίαση, τα μεγέθη των σχημάτων και, ζωτικής σημασίας, την ενέργεια του καφετζή.

Με άλλα λόγια, οι άνθρωποι δεν θα πρέπει να θεωρούν τις προφητείες για διαζύγια, εγκυμοσύνες ή αλλαγές καριέρας ως ευαγγέλιο, αν και η Mutlu λέει ότι πολλοί από τους επισκέπτες της έχουν επικοινωνήσει μαζί της στη συνέχεια για να επιβεβαιώσουν το αναπάντεχο των αναγνώσεών της.

Το Fal είναι επίσης ένας τρόπος για να δημιουργηθούν βαθύτερες και ταχύτερες συνδέσεις, είπε.

Για παράδειγμα, όταν η Mutlu επανασυνδέεται με στενούς φίλους μετά από αρκετά χρόνια, λέει ότι μπορεί να παρακάμψει την κουβεντούλα, μπαίνοντας κατευθείαν σε θέματα καρδιάς. «Έχω πιο στενές σχέσεις χάρη σε αυτά τα κατακάθια καφέ. Μπορούμε να μιλήσουμε για τα πάντα, από τους πατεράδες μας μέχρι τις ανησυχίες μας».

Διαβασε ακομα

Δεν το λες και φρέσκο! Αυτό είναι το παλαιότερο ψωμί που βρέθηκε ποτέ

App καφεμαντείας κάνει θραύση στην Gen Z

Όμως στην Τουρκία, το διάβασμα του καφέ δεν αφορά μόνο τους πιο μεγάλους και πιστούς στην παράδοση ανθρώπους. Είναι μία συνήθεια πολύ δημοφιλής μεταξύ των νεαρών γυναικών, ειδικά όταν κάποια περνάει κάποια κρίση.

Και όπως πολλά πράγματα, έχει κι αυτό δεχτεί τις επιρροές της τεχνολογίας.

Το 2017, το Faladdin – ένα παιχνίδι με το fal και το Aladdin – δημιουργήθηκε από το μοντέλο και influencer Sertac Tasdelen, ο οποίος μεγάλωσε με μια μητέρα που μπορούσε να διαβάσει τη μοίρα στον καφέ.

Το 2010, οι φίλοι του άρχισαν να στέλνουν φωτογραφίες από τα άδεια φλιτζάνια του καφέ τους στη μητέρα του, η οποία απαντούσε με προβλέψεις μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Τελικά, αυτό εξελίχθηκε στην εφαρμογή, η οποία παράγει αυτόματα τις προβλέψεις για τα φλιτζάνια καφέ.

Τώρα, το Faladdin έχει περισσότερους από πέντε εκατομμύρια ενεργούς χρήστες παγκοσμίως και είναι τόσο μεγάλο στην Τουρκία όσο το Tinder, δήλωσε ο Oğuz.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Faladdin (@faladdin)

Στις ΗΠΑ, η μαντική γνωρίζει επίσης μεγάλη άνθηση μεταξύ των ατόμων της γενιάς Z, με εφαρμογές αστρολογίας όπως η Co-Star να στέλνουν στους χρήστες καθημερινά ωροσκόπια. Μια μελέτη του 2021 διαπίστωσε ότι οι νεότεροι Αμερικανοί διπλασιάζουν τις μαντικές πρακτικές, με το 51% του πληθυσμού του δείγματος, ηλικίας 13-25 ετών, να ασχολείται με κάρτες ταρώ ή μαντεία.

Το 2023, ένα βίντεο στο TikTok έγινε viral με την καφετέρια της στην Αλεξάνδρεια της Βιρτζίνια. Το κλιπ συγκέντρωσε περισσότερα από 30.000 likes, καθώς η μάντισσα έκανε μια κωμικά ακριβή ανάγνωση του καφέ σε μια lifestyle influencer. Τώρα για να κλείσεις ραντεβού μαζί της πρέπει να περιμένεις αρκετούς μήνες.

Αν και το σκηνικό μπορεί να έχει αλλάξει -από τα χαρέμια στα καφενεία στις οθόνες των τηλεφώνων- η ζήτηση για τα στοιχεία της ζωής παραμένει.

Η μαντεία στον καφέ είναι μια τελετουργία αιώνων, ήταν δημοφιλής πριν από 500 χρόνια και εξακολουθεί να είναι δημοφιλής μέχρι σήμερα, δήλωσε η Salcigil White. Μπορεί να βρισκόμαστε σε διαφορετικό στάδιο τεχνολογικής επικοινωνίας, αλλά η βασική λογική είναι η ίδια – όλοι θέλουν να γνωρίζουν το μέλλον.

Με πληροφορίες από BBC