Κανείς δεν είναι σίγουρος γιατί χτίστηκε το Στόουνχεντζ. Αυτό το παγκοσμίου φήμης μνημείο στο Salisbury Plain στο Wiltshire πιστεύεται ότι μνημονεύει τους νεκρούς και είναι ευθυγραμμισμένο με τις κινήσεις του Ήλιου και της Σελήνης.

Αποτελείται από έναν εξωτερικό δακτύλιο και ένα εσωτερικό πέταλο από μεγάλες πέτρες «σάρσεν» και «τριλίθων», και έναν εσωτερικό κύκλο και ένα πέταλο από μικρότερες «μπλε πέτρες». Χτίστηκε σε διάφορες φάσεις μεταξύ 5.000 και 4.200 ετών πριν.

Η πέτρα του βωμού είναι ένας από τους πιο αινιγματικούς βράχους στο Στόουνχεντζ. Παρά το όνομά της (που προτάθηκε ως χρήση της από τον αρχιτέκτονα Ίνιγκο Τζόουνς το 1620), η λειτουργία της είναι άγνωστη.

Μέσα στην καρδιά του Στόουνχεντζ, η ορθογώνια πέτρα Altar Stone βάρους έξι τόνων και μήκους πέντε μέτρων είναι ένας γκριζοπράσινος ψαμμίτης, πολύ μεγαλύτερος και διαφορετικός στη σύνθεσή του από τους άλλους λίθους.

Από πού προήλθε;

Σε νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Nature, εντοπίστηκε η προέλευση του Altar Stone στη βορειοανατολική Σκωτία, πράγμα που σημαίνει ότι ταξίδεψε τουλάχιστον 430 μίλια (700 χιλιόμετρα) μέχρι την πεδιάδα του Salisbury.

Πρόκειται για μια απίστευτη απόσταση για τη νεολιθική εποχή, πριν ο τροχός θεωρηθεί ότι έφτασε στη Βρετανία. Αυτή η εκπληκτική ανακάλυψη ρίχνει νέο φως στις δυνατότητες και τις μακρινές συνδέσεις των νεολιθικών κατοίκων της Βρετανίας.

News Εκτός από τα άλλα μυστήρια, το Στόουνχεντζ μπορεί να έκρυβε και μια χρονοκάψουλα

Πώς εντοπίστηκε η περιοχή από την οποία προέρχεται η πέτρα του βωμού; Οι μεγάλες πέτρες στο Στόουνχεντζ (sarsens) προέρχονται από μερικές δεκάδες χιλιόμετρα μακριά, αλλά η μετακίνηση αυτών των τεράτων βάρους 30 τόνων δεν ήταν καθόλου εύκολη υπόθεση στη νεολιθική εποχή.

Οι μικρότερες, εξωτικές μπλε πέτρες είναι μια διαφορετική ιστορία. Δεν είναι προέρχονται από το Στόουνχεντζ, ζυγίζουν συνήθως 1-3 τόνους και έχουν ύψος έως 2,5 μέτρα. Η πέτρα του βωμού, επίσης μη τοπική, έχει διπλάσιο μέγεθος από τη μεγαλύτερη άλλη μπλε πέτρα. Δεν είναι γνωστό πότε έφτασε στο Στόουνχεντζ, ούτε αν στάθηκε ποτέ όρθια.

Μόλις το 1923 ο γεωλόγος H.H. Thomas αναγνώρισε ότι οι περισσότεροι από τους πυριγενείς κυανόλιθους προέρχονται από το Mynydd Preseli στο Pembrokeshire, στη νοτιοδυτική Ουαλία. Οι συνεχιζόμενες εργασίες έχουν προσδιορίσει τις πηγές αυτών των πυριγενών κυανόλιθων σε μεμονωμένους βράχους στις βόρειες πλαγιές των λόφων Preseli.

Ο Thomas πρότεινε επίσης ότι η πέτρα του βωμού προέρχεται πιθανώς από παλιούς βράχους κόκκινου ψαμμίτη που βρέθηκαν νότια και ανατολικά του Mynydd Preseli, στην υποτιθέμενη διαδρομή μεταφοράς του μπλούζινου πετρώματος προς το Στόουνχεντζ. Η πρόταση έμεινε και για 80 χρόνια παρέμεινε αδιαμφισβήτητη.

Στις αρχές της δεκαετίας του 2000, οι επιστήμονες άρχισαν να εξετάζουν ξανά υποτιθέμενα θραύσματα πέτρας του βωμού σε συλλογές μουσείων. Ορισμένα θραύσματα ήταν σαφώς λανθασμένα αναγνωρισμένα, οπότε άρχισε η χρονοβόρα διαδικασία αποσαφήνισης της κατάστασης.

A stunning sunset marks the end of another day at Stonehenge. ☀️

Each new day is a little brighter. In just 10 weeks, the sun will set after 7.30pm.

📷: John Rogers pic.twitter.com/uDDEy3d4T2

— Stonehenge (@EH_Stonehenge) January 21, 2024

Για περισσότερα από εκατό χρόνια, οι επιστήμονες πίστευαν ότι η κεντρική πλάκα ψαμμίτη του Στόουνχεντζ προερχόταν από την πολύ πιο κοντινή Ουαλία. Αλλά μια μελέτη πέρυσι από μερικούς από τους ίδιους ερευνητές έδειξε ότι η πέτρα δεν ταιριάζει με τη γεωλογία των σχηματισμών ψαμμίτη της Ουαλίας. Η πραγματική πηγή της πέτρας παρέμενε άγνωστη μέχρι τώρα.

Για τις ανάγκες της μελέτης, η ομάδα δεν είχε την άδεια να αποκόψει βράχους στην περιοχή, αλλά ανέλυσε ορυκτά σε κομμάτια βράχων που είχαν συλλεχθεί σε προηγούμενες ανασκαφές, μερικές από τις οποίες χρονολογούνται από τη δεκαετία του 1840.

Βρήκαν μια αντιστοιχία στους σχηματισμούς ψαμμίτη της λεκάνης Ορκέιντιαν στη βορειοανατολική Σκωτία, μια περιοχή που περιλαμβάνει τμήματα του άκρου της σκωτσέζικης χερσονήσου καθώς και τα νησιά Όρκνεϊ. «Αυτό το γεωλογικό “δακτυλικό αποτύπωμα” δεν επαναλαμβάνεται σε καμία άλλη περιοχή ιζημάτων στη Βρετανία», δήλωσε ο γεωλόγος Νικ Πιρς του Πανεπιστημίου Aberystwyth, συν-συγγραφέας της μελέτης.

Με την προέλευσή του από τη λεκάνη των Ορκαντίων, η πέτρα του Βωμού έχει διανύσει μια αξιοσημείωτα μεγάλη απόσταση – μια ευθεία απόσταση τουλάχιστον 430 μιλίων. Αυτό είναι το μεγαλύτερο γνωστό ταξίδι για οποιαδήποτε πέτρα που χρησιμοποιήθηκε σε νεολιθικό μνημείο.

Διαβασε ακομα

Τον Ιανουάριο του 2025 ίσως λυθεί το μυστήριο του Στόουνχεντζ. Τι θα συμβεί

Οι αναλύσεις δεν μπορούν να απαντήσουν ωστόσο πώς η πέτρα του βωμού έφτασε στο Στόουνχεντζ. Τα δάση αποτελούσαν ένα από τα πολλά φυσικά εμπόδια στις χερσαίες μεταφορές. Ένα ταξίδι μέσω θαλάσσης θα ήταν εξίσου τρομακτικό. Ομοίως, δεν μπορεί να απαντηθεί γιατί μεταφέρθηκε εκεί.

Ό,τι κι αν ανακαλύψουν οι αρχαιολόγοι στο μέλλον, η μελέτη αυτή θα έχει τεράστιες προεκτάσεις στην κατανόηση των νεολιθικών κοινοτήτων, των μεταξύ τους σχέσεων και του τρόπου με τον οποίο μετέφεραν πράγματα σε μεγάλες αποστάσεις.

Με πληροφορίες από The Conversation