Σαφέστερη, έχει γίνει εδώ και λίγες ώρες, η εικόνα γύρω από τους δασμούς της «Ημέρας Απελευθέρωσης» του Ντόναλντ Τραμπ και του τρόπου με τον οποίο θα επηρεάσουν άλλα εμπορικά κράτη, συμπεριλαμβανομένων των ίδιων των ΗΠΑ.

Μετά από μήνες αβεβαιότητας στην παγκόσμια αγορά, την Τετάρτη (2/04), λίγο μετά τις 23:00 (ώρα Ελλάδος), ο Αμερικανός πρόεδρος, αποκάλυψε τις λεπτομέρειες της δασμολογικής του πολιτικής.

«Έχουμε πολύ, πολύ καλά νέα σήμερα […] Αυτή είναι η Ημέρα Απελευθέρωσης. Η 2α Απριλίου 2025 θα μείνει για πάντα στη μνήμη ως η ημέρα που η αμερικανική βιομηχανία αναγεννήθηκε, η μέρα που αποκαταστάθηκε το πεπρωμένο της Αμερικής και η μέρα που αρχίσαμε να κάνουμε την Αμερική πάλι πλούσια», είπε ο Τραμπ από τον Κήπο των Ρόδων στον Λευκό Οίκο.

«Για δεκαετίες η χώρα μας έχει λεηλατηθεί, καταληφθεί, βιαστεί και καταστραφεί από έθνη κοντινά και μακρινά», πρόσθεσε.

Αμοιβαίοι δασμοί

Αρχικά, ο Τραμπ ανακοίνωσε την επιβολή δασμών 25% σε όλα τα αυτοκίνητα που κατασκευάζονται εκτός ΗΠΑ, αναφέροντας πως στόχος αυτής της κίνησης είναι να προστατεύσει την εγχώρια αυτοκινητοβιομηχανία και να αναστρέψει τις «φρικτές ανισορροπίες» του εμπορίου, που αποτελούν «απειλή για την εθνική ασφάλεια».

Οι δασμοί στις εισαγωγές, όπως ανέφερε ο Τραμπ, θα μειώσουν το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ και θα αντιμετωπίσουν το «φαινόμενο» των «αθέμιτων και μη ανταποδοτικών εμπορικών πρακτικών», όπως θεωρεί ο ίδιος.

Οι «αμοιβαίοι» δασμοί του Τραμπ έχουν σχεδιαστεί έτσι ώστε να επιβάλλουν χρεώσεις σε άλλες χώρες, οι οποίες ισούνται με το ήμισυ του κόστους που, υποτίθεται, επιβάλλουν στους Αμερικανούς εξαγωγείς. Αυτό το κόστος μπορεί να προκύπτει από δασμούς, χειραγώγηση νομίσματος ή μη δασμολογικά εμπόδια που επιβάλλονται σε αμερικανικά αγαθά.

Κάθε χώρα έλαβε έναν συγκεκριμένο δασμολογικό συντελεστή που θα ισχύει για τα περισσότερα προϊόντα. Ωστόσο, ορισμένοι τομείς, όπως ο χάλυβας, το αλουμίνιο και τα αυτοκίνητα, εξαιρούνται, καθώς ήδη υπόκεινται σε νέους δασμούς.

Αναλυτικά οι δασμοί Τραμπ ανά χώρα

20% στην ΕΕ,
46% στο Βιετνάμ,
32% στην Ταϊβάν,
24% στην Ιαπωνία,
26% στην Ινδία,
25% στη Νότια Κορέα,
36% στην Ταϊλάνδη
31% στην Ελβετία
32% στην Ινδονησία
24% στη Μαλαισία
49% στην Καμπότζη
30% στη Νότια Αφρική
10% στο Ηνωμένο Βασίλειο
10% στην Αυστραλία
10% στη Βραζιλία
37% στο Μπαγκλαντές
17% στο Ισραήλ
10% στην Τουρκία
29% στο Πακιστάν
10% στη Σιγκαπούρη

LIBERATION DAY RECIPROCAL TARIFFS 🇺🇸 pic.twitter.com/ODckbUWKvO

— The White House (@WhiteHouse) April 2, 2025

Ο ελάχιστος βασικός δασμός για κάθε χώρα είναι 10%. Πολλές χώρες, όμως, έλαβαν υψηλότερους αριθμούς, όπως το Βιετνάμ (46%), η Ταϊλάνδη (36%), η Κίνα (34%), η Ινδονησία (32%), η Ταϊβάν (32%) και η Ελβετία (31%).

Ο δασμολογικός αριθμός για την Κίνα προστίθεται σε έναν υφιστάμενο δασμό 20%, οπότε ο συνολικός δασμός που εφαρμόζεται στις κινεζικές εισαγωγές είναι 54%. Στις χώρες στις οποίες έχει επιβληθεί δασμός 10% περιλαμβάνονται η Αυστραλία, η Νέα Ζηλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο.

Ο Καναδάς και το Μεξικό εξαιρούνται από τους αμοιβαίους δασμούς, προς το παρόν – αλλά τα προϊόντα τους ήδη υπόκεινται σε δασμό 25% βάσει ξεχωριστού εκτελεστικού διατάγματος.

Παρόλο που, όπως αναφέρει το Conversation, κάποιες χώρες πράγματι βάζουν υψηλότερους δασμούς στα αμερικανικά προϊόντα από ό,τι οι ΗΠΑ στα δικά τους, οι αριθμοί μπορούν εύκολα να αμφισβητηθούν.

Για παράδειγμα, τα μη δασμολογικά εμπόδια (όπως κανονισμοί και περιορισμοί στις εισαγωγές) είναι πολύ δύσκολο να μετρηθούν με ακρίβεια και συχνά υπάρχει μεγάλη αβεβαιότητα γύρω από αυτά, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη.

Επιπτώσεις στο ΑΕΠ με τον εμπορικό πόλεμο

Πολλές χώρες είναι πλέον πιθανό να απαντήσουν ως αντίποινα με δασμούς στις εισαγωγές των ΗΠΑ. Ο Καναδάς (ο μεγαλύτερος προορισμός για τις αμερικανικές εξαγωγές), η ΕΕ και η Κίνα έχουν δηλώσει ότι θα πράξουν με τον ίδιο τρόπο.

Για να εκτιμηθούν οι επιπτώσεις αυτής της εμπορικής αντιπαράθεσης, χρησιμοποιείται ένα παγκόσμιο μοντέλο που αναλύει την παραγωγή, το εμπόριο και την κατανάλωση αγαθών και υπηρεσιών.

Παρόμοια εργαλεία προσομοίωσης – γνωστά ως «γενικά υπολογιστικά μοντέλα ισορροπίας» – χρησιμοποιούνται συχνά από κυβερνήσεις, πανεπιστήμια και συμβουλευτικές εταιρείες για την αξιολόγηση αλλαγών πολιτικής, αναφέρει το Conversation.

Το πρώτο μοντέλο προσομοιώνει ένα σενάριο όπου οι ΗΠΑ επιβάλλουν αμοιβαίους και άλλους νέους δασμούς, και οι υπόλοιπες χώρες απαντούν με αντίστοιχους δασμούς στα αμερικανικά προϊόντα. Οι εκτιμώμενες αλλαγές στο ΑΕΠ λόγω αυτών των δασμών εμφανίζονται παρακάτω:

Οι αναλογικές μειώσεις του ΑΕΠ είναι μεγαλύτερες στο Μεξικό (2,24%) και στον Καναδά (1,65%), καθώς οι εν λόγω χώρες αποστέλλουν πάνω από το 75% των εξαγωγών τους στις ΗΠΑ. Τα μεξικανικά νοικοκυριά βρίσκονται σε χειρότερη θέση κατά 1.192 δολάρια ετησίως και τα καναδικά νοικοκυριά κατά 2.467 δολάρια.

Άλλες χώρες που παρουσιάζουν σχετικά μεγάλες μειώσεις στο ΑΕΠ είναι το Βιετνάμ (0,99%) και η Ελβετία (0,32%).

Ορισμένες, ωστόσο, κερδίζουν από τον εμπορικό πόλεμο: η Νέα Ζηλανδία (0,29%) και η Βραζιλία (0,28%) εμφανίζουν τις μεγαλύτερες αυξήσεις στο ΑΕΠ, ενώ τα νοικοκυριά της Νέας Ζηλανδίας βρίσκονται σε καλύτερη θέση με περίπου397 δολάρια ετησίως.

Το συνολικό ΑΕΠ για τον υπόλοιπο κόσμο μειώνεται κατά 62 δισεκατομμύρια δολάρια.

Σε παγκόσμιο επίπεδο, το ΑΕΠ μειώνεται κατά 500 δισεκατομμύρια δολάρια (0,43%). Το αποτέλεσμα αυτό επιβεβαιώνει τον γνωστό κανόνα ότι οι εμπορικοί πόλεμοι συρρικνώνουν την παγκόσμια οικονομία.

Επιπτώσεις στο ΑΕΠ χωρίς τους αμοιβαίους δασμούς

Στο δεύτερο σενάριο, η μοντελοποίηση απεικονίζει τι θα συμβεί εάν οι άλλες χώρες δεν αντιδράσουν στους δασμούς των ΗΠΑ. Οι αλλαγές στο ΑΕΠ επιλεγμένων χωρών παρουσιάζονται στον παρακάτω πίνακα.

Οι χώρες που αντιμετωπίζουν σχετικά υψηλούς αμερικανικούς δασμούς και αποστέλλουν μεγάλο ποσοστό των εξαγωγών τους στις ΗΠΑ εμφανίζουν τις μεγαλύτερες αναλογικές μειώσεις του ΑΕΠ. Σε αυτές περιλαμβάνονται ο Καναδάς, το Μεξικό, το Βιετνάμ, η Ταϊλάνδη, η Ταϊβάν, η Ελβετία, η Νότια Κορέα και η Κίνα.

Οι χώρες που αντιμετωπίζουν σχετικά χαμηλούς νέους δασμούς κερδίζουν, με το Ηνωμένο Βασίλειο να σημειώνει τη μεγαλύτερη αύξηση του ΑΕΠ.

Οι δασμοί μειώνουν το ΑΕΠ των ΗΠΑ κατά 149 δισεκατομμύρια δολάρια (0,49%) καθώς αυξάνουν το κόστος παραγωγής και τις τιμές καταναλωτή.

Το συνολικό ΑΕΠ του υπόλοιπου κόσμου μειώνεται κατά 155 δισεκατομμύρια δολάρια, υπερδιπλάσια της αντίστοιχης μείωσης με τα αντίποινα. Αυτό δείχνει ότι ο υπόλοιπος κόσμος μπορεί να μειώσει τις απώλειες με αντίποινα, ενώ ταυτόχρονα, αυτό θα οδηγήσει σε χειρότερο αποτέλεσμα για την Αμερική του Τραμπ.

Συνολικά, οι αμοιβαίοι δασμοί των ΗΠΑ επιβραδύνουν το παγκόσμιο εμπόριο και προκαλούν αλυσιδωτές αντιδράσεις από άλλες χώρες, οδηγώντας σε έναν εμπορικό πόλεμο με αρνητικές συνέπειες για την παγκόσμια οικονομία.

Ενώ χώρες, όπως ο Καναδάς και το Μεξικό, πλήττονται ιδιαίτερα, οι ΗΠΑ ενδέχεται να υποστούν τη μεγαλύτερη ζημιά, καθώς η επιβολή δασμών δημιουργεί περισσότερα προβλήματα παρά οφέλη.

Όπως δείχνουν τα στοιχεία, οι δασμοί δεν λειτουργούν πάντα προς όφελος εκείνων που τους επιβάλλουν, αλλά μπορούν να «μπλοκάρουν τη μηχανή» του διεθνούς εμπορίου, βλάπτοντας την ανάπτυξη και την οικονομική σταθερότητα σε παγκόσμιο επίπεδο.